Dulkadirliler ve Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Maraş Vakıfları

Year 2021, Issue: 21, 79 - 112, 22.07.2021

Zeynep Hatunoğlu Kayahan Tüm

Abstract

Vakıf, geniş ekonomik sonuçları olan ve sosyal refahın artırılmasında önemli bir rol oynayabilen bir hayır kurumudur. Vakıf sistemi Türk ve İslam kültürünün yapı taşlarından biridir. Maraş, birçok farklı ülkenin hakimiyetinde olan, birçok farklı uygarlığın ve kültürün uyum içinde olduğu önemli bir yerdi. Maraş Türkler tarafından fethedildikten sonra Selçukluların, Ermenistan'ın ve Bizanslıların savaş yeri oldu. Selçuklu hakimiyeti XIV. Yüzyıla kadar devam etti. 1337 yılında Dulkadir Beyliği, Dulkadir Türkmenleri tarafından kurulmuştur. Bu makale, Dulkadir ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde incelenen Maraş vakıflarına atıfta bulunmaktadır. Bazı vakıflar, Maraş'ta bir yüzyıldan daha fazla yaşamışlardır. Muhasebe olmasaydı, kontrol de olmazdı. Ve kontrolsüz uzun ömürlü vakıflar olmazdı.
Özellikle Maraş bölgesinde imparatorluk vakıfları olarak en önemli inşaat tesisleri Dulkadirliler döneminde yapılmıştır. Osmanlı döneminde Maraş'ta kurulan vakıfların çoğu hayır vakıflarıydı. Bu vakıflar, zenginler veya yerel yönetimler tarafından kurulmuştur. Bu vakıfların çoğu yok edildi, sadece bazıları hala yaşıyor.

Keywords

Vakıf, Dulkadirli, Osmanlı İmparatorluğu

Maras Waqfs (Endowments) in Dulkadirs and Ottoman Empire Period

Abstract

Waqf is a charitable endowment that has wide economic implications and can play a significant role in increasing social welfare. The waqf system is one of the building stones of Turkish and Islamic culture. Maras was an important place which was under the domination of many different countries and in which many different civilization and cultures harmonized. After Maras was conqured by Turks, it became the war place of Seljuks, Armenia and Byzantines. Seljuks’s domination was continued till to the XIV. Century. In 1337, Beylik of Dulkadirs was established by Dulkadirs Turkmens. This paper refers to the case of Maras waqfs investigated in Dulkadirs and Ottoman Empire period. Some waqfs were alive more than a centry in Maras. If there was no accounting, there would be no control. And there would not be long-lived waqfs without control.
The most important construction facilities especially as imperial waqfs in Maras region were made by Dulkadirs period. Most of the waqfs established in Maras in Ottoman period were charity waqfs. These waqfs were established by rich people or by local authority. Most of these endowments were destroyed, only some of them are still alive.

Keywords

Waqf (endowment), Foundation, Dulkadirli, Ottoman Empire

References

• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivleri), Evkaf Defteri, No: 21410
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivleri), EV. No.15571
• VGMA (Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivleri), Defter No: 591, p.21-24
• Yıldız, P. (2012), Maras Sehri Vakıf Eserleri, Eylül, Cizgi Kitapevi.
• Ahmed, H., Mohieldin, M., Verbeek, J., Abaulmagd, F. (2015), On The Sustainable Development Goals And The Role Of Islamic Finance, Policy Research Working Paper 7266, World Bank Group, May
• Arslan, H. (2014), 17. Yüzyılda Maras Sancagı (Siyasi, İdari, İktisadi ve İctimai Tarihi), Dulkadiroglu Belediyesi Maraş Kültürü Tarih Yayınları serisi – 1, Kasım
• Arslanyurek, Y. (2012), Osmanlı Devleti’nde Maras’ta Faaliyet Gösteren Medrese ve Buk’alar, Uluslararası Osmanlı Döneminde Maras Kazası Sempozyumu, III. Cilt, p. 353-366
• Atcıl, A. (2002), Procedure in the Ottoman Court and the Duties of Kadıs, The Institude of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Ankara, September
• Aydın, V. (2003). Türk Yönetim Tarihi Açısından Vakıf Sistemi ve Eğitim Yönetimine Katkısı. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.8, S.1 p.313-318
• Alkan, M. (2008).Türkiye’de Vakıfların İntifa Hakkı: Adana Örneği. Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: XXII, Sayı:2, p:13-34
• Alper, D. and Erdogan, C. (2009). 16 ve 18. YY Arasında Bursa Para Vakıfları ve Bursa Ekonomisine Etkileri. Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F., Cilt:28, Sayı:1, p:85-99
• Babacan, M. (2011), Economics of Philanthropic Institutions, Regulation and Governance in Turkey, Journal of Economic and Social Research Vol 13(2), 61-89
• Baş, Y. ve Tekin, R. (2007), Maraş Vakıfları (Dulkadirli ve Osmanlı Dönemi), Oguz Dulkadiroğlu Bektik Kültürünü Yaşatma Derneği Kültür Hizmeti, No 1, Konya Ereğli
• Bayartan, M. (2008). Osmanlı Şehirlerinde Vakıflar ve Vakıf Sisteminin Şehre Kattığı Değerler. Osmanlı Bilimi Araştırmaları X-1 (2008), p.157-178
• Berki, A.H. (1957). İslam’da Vakıf, Sahih ve Gayri Sahih Nevileri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.VI, S.1-4.
• Bozkus, A.A. (2009). Genel Esaslarıyla Türk Hukuku’nda Vakıf Müessesi ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Dogan, O. ve Alpaslan E. (2011). Osmanlı Devleti’nin son döneminde Maras Vakıfları. Ankara: Okutman Yayıncılık
• Kuran, T. (2001). The Provision of Public Goods under Islamic Law: Origins, Impact and Limitations of Wagf System. Center For Law, Economics and Organizations Research Paper Series, Join M. Olin Foundation, University of Southern California Law School, Los Angeles
• Orbay, K. (2004). Vakıf Muhasebe Defterlerinde Ayni Toplanan Tarımsal Gelirler ve Ayni Giderlerin Fiyatlandırılması ve Tarihsel Fiyatlar Endekslemeleri Konusunda. The Journal of Ottoman Studies XXIV. İstanbul, s:289-305
• Ozturk, N. (1997), Beyazıtogulları Vakıfları, Vakıflar Dergisi, XXVI. Sayı, Ankara
• Radushev, E., Ivanova S. And Kovachev, R. (2003), Inventory of Ottoman Turkish documents about waqfs preserved in the oriental department at the St St Cyril and methodius national library, Sofia
• Sensoy, F. and Guvemli, O. (2015), The state accounting doctrine book of the Middle East in the 14th centry: Risale-i Felekiyye and its place in accounting culture, The British accounting Review, 47, p. 159-176
• Singer, A.(2002). Constructing Ottoman Beneficence An Imperial Soup Kitchen In Jeruselam, State University of New York Press
• Solak, İ., (2012). XIX. Yüzyıl Maras Sancagı Vakıfları, Uluslararası Osmanlı Döneminde Maras Kazası Sempozyumu, III. Cilt, p. 171-182
• Solak, İ. (2014). XVI. Asırda Maras Kazası (1526-1563), Dulkadiroglu Belediyesi Maraş Kültürü Tarih Yayınları Serisi-2
• Söylemez, F. (2013). Risvanzade Omer Pasa’nın Besni’deki Vakfı, Vakıflar Dergisi, 40, s: 87-99
• Sen, M. (2002).Osmanlı Devleti’nde Sosyal Guvenlik: Ahi Birlikleri, Loncalar ve Vakıflar. Cimento Isveren Dergisi, Sayı:6, Cilt:16, p:18-40
• Tabakoğlu, A. (2005). İktisat Tarihi, İstanbul, Kasım
• Tank, B. (2012), Almanya ve Avusturya Belgelerinde Maras 1878-19236, Uluslararası Osmanlı Döneminde Maras Kazası Sempozyumu, II. Cilt, s. 409-430
• Türkmen, N.M.(2012). Halep Para Vakıfları Muhasebelerinin Kısa Bir Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, Sayı:9, s:121-131
• Yayla, H. E. (2011), Operating regimes of the government: accounting and accountability changes in the Sultan Suleyman Waqf of the Ottoman Empire (The 1826 Experience), Accounting History 16 (1), p: 5-34
• Yıldız, M. (2014), Havsa’daki Sehid Mehmed Pasazade Kasımpasa Vakfı, Vakıflar Dergisi, Sayı 41, Haziran
• http://www.sizinti.com.tr/konular/ayrinti/osmanli-vakif-medeniyeti-mayis-2012.html
• http://www.aku.edu.tr/aku/dosyayonetimi/sosyalbilens/dergi/III2/balik.pdf