THE EVOLUTION OF ACCOUNTING EXPERTISE IN TÜRKİYE: ORGANIZATION AND PROFESSIONALIZATION DYNAMICS DURING THE 1923–1989 PERIOD

Year 2025, Issue: 29, 1 - 24, 22.07.2025

Burak Ali Adana

Abstract

This study aims to examine the interaction between the organization and professionalization process of the accounting profession and the socio-economic and political dynamics in Türkiye, thereby understanding how the profession and its practices have evolved, along with the stages it underwent. To investigate the evolution of accounting expertise in Türkiye, the period from 1923 to 1989, the year when the profession was officially regulated, using the historical research method to investigate the stages the profession underwent in Türkiye. This study also examines the global developments in the accounting profession, thereby linking Türkiye's advancements in the field to the global accounting history and enriching the literature regarding the general evolution of accounting. This perspective sheds light on past developments and plays a crucial role in shaping future strategies.

Keywords

Organization of the Accounting Profession , Development of the Accounting Profession , Accounting Expertise , Accounting History , Accounting Profession

Thanks

For his contributions to the study and to me, I would like to express my gratitude to the esteemed Prof. Dr. Mehmet ÖZBİRECİKLİ, whom we lost in the earthquake disaster on February 6, 2023.

TÜRKİYE'DE MUHASEBE UZMANLIĞININ EVRİMİ: 1923-1989 DÖNEMİ ÖRGÜTLENME VE PROFESYONELLEŞME DİNAMİKLERİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı, muhasebe mesleğinin örgütlenme ve profesyonelleşme sürecinin Türkiye’deki sosyo-ekonomik ve politik dinamiklerle etkileşimini inceleyerek mesleğin ve uygulamalarının Türkiye’de nasıl geliştiğini ve hangi evrelerden geçtiğini anlamaktır. Türkiye’de muhasebe uzmanlığının evrimini araştırmak adına 1923 yılından mesleğin yasal zemine oturduğu 1989 yılına kadar olan süreç tarihsel araştırma yöntemiyle incelenmiş ve mesleğin Türkiye’de hangi evrelerden geçtiği araştırma konusu edilmiştir. Çalışmada muhasebe mesleğinin global perspektifte geçirdiği gelişmeler de incelenmiş, bu sayede Türkiye'nin muhasebe alanındaki gelişmeleri dünya çapındaki muhasebe tarihiyle ilişkilendirilerek genel muhasebe evrimi açısından da literatüre katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu bakış açısı yalnızca geçmişte yaşanan gelişmeleri anlamaya yardımcı olmakla kalmayıp gelecekteki stratejilerin oluşturulmasında da önemli katkı sağlayacaktır.

Keywords

Muhasebe Mesleğinin Örgütlenmesi , Muhasebe Mesleğinin Gelişimi , Muhasebe Uzmanlığı , Muhasebe Tarihi , Muhasebe Mesleği

Thanks

6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem felaketinde kaybettiğimiz kıymetli hocam Prof.Dr. Mehmet ÖZBİRECİKLİ'ye bu çalışmaya ve bana katkılarından dolayı sonsuz saygı ve özlemle teşekkürlerimi sunarım.

References

• Altınbay, A. (2023). Cumhuriyetten Günümüze Türkiye Muhasebe Tarihi. S. Sevim (Edt.), Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Anısına Güncel İşletmecilik Araştırmaları – 5 içinde (ss. 61-78). İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Apalı, A. ve Çulcu, T. (2023, Mart 3-5). Muhasebe Mesleğinin Son Yüzyıldaki Serüveni [Sözlü bildiri]. Karadeniz 12th International Conference On Social Sciences, Rize, Türkiye.
• Arıkan, Y., & Güvemli, B. (2013). Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişimi ve İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (5), 33-67.
• Arkun, O. F. (1974). Eksper Muhasiplik Mesleğinin Teşkilatlandırılması. H. Gürbüz (Edt.), Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği içinde (ss. 170-175). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Aslan, M., Apak, S., Erol, M., Ayboğa, H. (2023). Türk Muhasebe Mesleği Üzerine Kronolojik Bir İnceleme (1839-2020). Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (24), 1-16.
• Aysan, M. A. (2006). Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişimi. Mali Çözüm Dergisi, (76), 265-274.
• Birsel, M. T. (1974). Anonim Şirketlerde Murakabe Uzvunun Önemi ve Yeminli Hesap Mütehassıslığı Mesleği. H. Gürbüz (Edt.), Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği içinde (ss. 176-185). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Ertaş, F. C., Coşkun Arslan, M. (2025). Cumhuriyet’in 100. Yılında Muhasebe Mesleğinin Gelişimi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 24(74), 123-146. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1486903
• Ervardar, F. (1974). Muhasiplik Mesleğinin Teşkilatlandırılması. H. Gürbüz (Edt.), Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği içinde (ss.156-169). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Gücenme, Ü., Poroy Arsoy, A. (2006). Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Muhasebe Eğitimi. Mali Çözüm Dergisi, (76), 308-328.
• Güvemli, O. (2001). Türk Devletleri Muhasebe Tarihi Cumhuriyet Dönemi XX. Yüzyıl, 4. Cilt. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Güvemli, O. (2011). Türkiye’de Muhasebe Meslek Örgütünün Kuruluşu ve Gelişmesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (1), 129-145.
• Güvemli, O. ve Özbirecikli, M. (2011). Türkiye’de Bağımsız Muhasebe Denetiminin Gelişim Süreci 1990 - 2011. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (1), 146-180.
• Güvemli, O. (2013). Cumhuriyet Döneminde Muhasebe Mesleğinin Örgütlenmesi Üzerine. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (4), 136-151.
• Güvemli, O., Aytulun, A., & Şişman, B. (2013). Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişmesi ve İlk Meslek Örgütlenmesi: Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği - 1942. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (4), 19-49.
• Güvemli, O., Güvemli, B. (2015). Türk Ticaret Kanunlarının Türk Muhasebe Düşüncesinin Gelişmesindeki Etkileri. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (8), 26-50.
• Güvemli, O. (2018). Türkiye Muhasebe Mesleğinde Yüz Elli Yıllık Yalnızlık (1839-1989). Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (14), 23-63.
• Güvemli, O., Güvemli, B., Aslan, M. (2018). Cumhuriyet’in Muhasebe Düşüncesinde İkinci Evre: Liberal İktisat Politikalarını Uygulama Dönemi (1950-1980). Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (14), 157-201.
• Güvemli, O., Aslan, M. (2019). Cumhuriyet’in muhasebesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (17), 61–72.
• Özdemir, M. (2020, Nisan 25-26). Türkiye’de Muhasebe Meslek Mensuplarının Niceliksel Açıdan Karşılaştırılması, UBAK Tam Metin Bildiri Kitabı. Karadeniz Zirvesi 3. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Ordu, Türkiye.
• Tekinalp, Ü. (1974). Sermaye Piyasası Kanun Tasarısı ve Muhasebe Uzmanlığı – Yatırım Ortaklıkları. H. Gürbüz (Edt.), Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği içinde (ss.186-195). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Tosun, K. (1974). Serbest Muhasebe Uzmanlığının Kanunlaşması Problemi: Psikolojik ve Politik Bir Tahlil. H. Gürbüz (Edt.), Türkiye’de Muhasebe Uzmanlığı Mesleği içinde (ss.217-240). İstanbul: Sermet Matbaası.
• Utku, M. ve Kurtcebe, E. (2019, Nisan 19-23). Muhasebe Meslek Örgütlenmesinin Türkiye’deki Tarihi ve TÜRMOB’un Mesleki Eğitimdeki Yeri [Sözlü bildiri]. 38. Türkiye Muhasebe Eğitimi Sempozyumu, Denizli, Türkiye.
• Uzay, Ş., Tanç, A. ve Erciyes, M. (2009). Türkiye’de Muhasebe Denetimi: Geçmişten Geleceğe-1. Mali Çözüm, (95), 125-140.
• 3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu. (1989, 13 Haziran). Ankara: Resmi Gazete (20194 sayılı).