24 HAZİRAN SEÇİMLERİ: YENİ SİSTEMİN SİYASETİ VE SOSYOLOJİ

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 54, 293 - 321, 01.09.2018

Hatem Ete

Öz

24 Haziran 2018’de gerçekleşen seçimler,
16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin hayata
geçmesini sağlaması ve seçmenin oy verme
davranışını etkileyecek pek çok yeni düzenleme içermesi dolayısıyla siyasi tarihimizin en
önemli seçimlerinden biri olarak değerlendirilebilir.
Seçimlerde, AK Parti ve MHP’den oluşan Cumhur ittifakı, Erdoğan’ı yeni sistemin ilk Cumhurbaşkanı seçtirmeyi ve yeni sistemi etkili işletmek üzere Meclis çoğunluğunu elde etmeyi
hedeflerken, CHP, İYİ Parti ve SP’den oluşan
Millet ittifakı ve HDP, Erdoğan’ı Cumhurbaşkanı
seçtirmemeyi veya Meclis çoğunluğunu sağlayarak Cumhurbaşkanını Meclis üzerinden dengelemeyi hedefliyordu.
Seçimler, Erdoğan’ın ilk turda Cumhurbaşkanı
seçilmesi ve Cumhur ittifakının Meclis çoğunluğunu elde etmesiyle sonuçlandı. Bu çerçevede,
yeni sisteme öncülük eden Cumhur ittifakı, sistemi hayata geçirme imkanı da yakalamış oldu.
Bu makalede, seçimlerin siyasi bağlamını ortaya koymak üzere, 2007 Cumhurbaşkanlığı
krizinden 24 Haziran seçimlerine kadar geçen
sürede siyasetin geçirdiği kritik süreçleri ve bu
süreçlerin siyasal sistem değişikliği üzerindeki
etkileri tartışıldıktan sonra, seçimlerin kısa ve
orta vadeli siyasi ve toplumsal sonuçlarına değinilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Yeni Sistem, Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Seçmen Tercihi, Muhafazakâr-Milliyetçi Eksen, Kimlik Siyaseti

Kaynakça

• AYDIN-DÜZGİT, S. (2012). “No Crisis, No Change: The Third AKP Victory in the June 2011 Parliamentary Elections in Turkey.” South European Society and Politics 17 (2): 329–46.
• AYTAÇ, S. E., ÇARKOĞLU, A., YILDIRIM K. (2017). “Taking Sides: Determinants of Support for a Presidential System in Turkey.” South European Society and Politics 22 (1): 1–20.
• ÇARKOĞLU, A. (2000). “The Geography of the April 1999 Turkish Elections.” Turkish Studies 1 (1): 149–71.
• ÇARKOĞLU, A. (2007). “A New Electoral Victory for the ‘Pro-Islamists’ or the ‘New Centre-Right’? The Justice and Development Party Phenomenon in the July 2007 Parliamentary Elections in Turkey.” South European Society and Politics 12 (4): 501–19.
• ÇARKOĞLU, A., YILDIRIM K. (2015). “Election Storm in Turkey: What Do the Results of June and November 2015 Elections Tell Us?” Insight Turkey 17 (4): 57–79.
• ÇİÇEK, C., COŞKUN V. (2016). “Dolmabahçe’den Günümüze Çözüm Süreci: Başarısızlığı Anlamak ve Yeni Bir Yol Bulmak.” Ankara: Barış Vakfı.
• Çilek Ağacı (2018). “Haziran 2018 Seçim Analizi ve Oy Geçişleri.” Çilek Ağacı (blog). June 30, 2018. http://cilekagaci.com/2018/06/30/haziran-2018-secim-analizi-ve-oy-gecisleri/.
• COŞKUN, V. (2018a). “24 Haziran (5) HDP’nin Oyu Kimin Oyu?” July 28, 2018. serbestiyet.com/ yazarlar/vahap-coskun/24-haziran-5-hdpnin-oyu-kimin-oyu-847156.
• COŞKUN, V. (2018b). “24 Haziran (2) Erdoğan ve AK Parti.” Serbestiyet. August 7, 2018. serbestiyet.com/yazarlar/vahap-coskun/24-haziran-2-erdogan-ve-ak-parti-846958.
• DALAY, G. (2016). “Turkey’s Post–Arab Spring Foreign Policy.” Foreign Affairs, November 24, 2016. https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-11-24/turkey-s-post-arab-springforeign-policy.
• ESEN, B., GÜMÜŞÇÜ Ş. (2017). “A Small Yes for Presidentialism: The Turkish Constitutional Referendum of April 2017.” South European Society and Politics 22 (3): 303–26.
• ESMER, Y. (2002). “At the Ballot Box: Determinants of Voting Behaviour in Turkey.” In Politics, Parties and Elections in Turkey, edited by Yılmaz Esmer and Sabri Sayarı, 91–114. Boulder,
• CO: Lynne Rienner,.
• ETE, H. (2010). “Siyasetin 12 Eylül Referandumu ile İmtihanı.” Türkiye Günlüğü, no. 103.
• ETE, H. (2013). “The Political Reverberations of the Gezi Protests.” Insight Turkey 15 (3): 15–25.
• ETE, H. (2014a). “Gülen’in Dünü, Bugünü, Yarını.” Türkiye Günlüğü, no. 117.
• ETE, H. (2014b). “The 2014 Local Elections in Turkey: A Victory for Identity Politics.” Insight Turkey 16 (2): 111–28.
• ETE, H. (2014c). “Yeni Cumhurbaşkanlığı Modeli ve Muhtemel Yansımaları.” Görüş, Haziran 2014.
• ETE, H., ALTUNOĞLU M., DALAY G. (2015). “Turkey under the AK Party Rule: From Dominant Party Politics to Dominant Party System?” Insight Turkey 17 (4): 171–92.
• ETE, H., BEKTAŞ E. (2011). “The Political Agenda of the June 2011 Elections.” Policy Brief. Ankara: SETA.
• ETE, H., TAŞDELEN H., ERSAY S.O. (2014). Ülkücülükten Tepkisel Milliyetçiliğe: MHP’nin İdeolojisi ve Seçmen Eğilimleri. Ankara: SETA.
• ETE, H., TAŞTAN C. (2013). Kurgu ile Gerçeklik arasında Gezi Eylemleri. Ankara: SETA. IPSOS, (2018). “24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanı Seçimi ve Milletvekili Genel Seçimi Sandık Sonrası Araştırması.” Ipsos. https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/ documents/2018-07/Ipsos-SandikSonrasiArastirmasi-CnnTurk-2Temmuz2018.pdf.
• KANAT, K. (2018). “Understanding the July 15th Failed Coup.” In Turkey’s July 15th Coup, edited by M. Hakan Yavuz and Bayram Balcı, 130–49. Salt Lake City: The University of Utah Press.
• KAPMAZ, C. (2018). “Aslında Kürtler HDP’yi Barajın Altında Bıraktı.” Serbestiyet. June 26, 2018. serbestiyet.com/yazarlar/cengiz-kapmaz/aslinda-kurtler-hdpyi-barajin-altindabirakti-846837.
• KHAN, M. R. (2018). “The July 15th Coup: A Critical Institutional Framework for Anaylsis.” In Turkey’s July 15th Coup, edited by M. Hakan Yavuz and Bayram Balcı, 46–77. Salt Lake City: The University of Utah Press.
• KONDA, (2009). “29 Mart 2009 Yerel Seçim Araştırması.” İstanbul: KONDA. http://konda.com. tr/tr/rapor/29-mart-2009-yerel-secim-arastirmasi/.
• KONDA, (2011). “12 Haziran 2011 Genel Seçim Açıklaması.” İstanbul: KONDA. http://konda. com.tr/tr/rapor/12-haziran-2011-genel-secim-aciklamasi/.