ŞERİF MARDİN VE AYDIN MESELESİ: DÖNEMSEL VE DÜŞÜNSEL BÜTÜNLÜĞÜ İÇİNDE BAZI SORU(N)LAR

Year 2019, Volume: 16 Issue: 57, 61 - 79, 15.12.2019

Yunus Şahbaz

Abstract

Entelektüel sorunu Türk düşüncesinin temel tartışma alanlarından biridir. Bu tartışmanın özellikle 1980’lerde yoğunlaştığı söylenebilir. 1980 ve sonrası, sivil toplum, anti Kemalizm tartışmalarının da yoğunlaşmaya başladığı bir dönemdir. Şerif Mardin de diğer yazdıklarının yanı sıra, entelektüel tartışmalarında da ‘80 öncesi ve sonrası yazdıklarıyla önemli bir isimdir. Şerif Mardin’in entelektüel üzerine görüşlerini incelerken, uluslararası literatürü de göz önünde tutmamak meseleyi anlamayı eksik bırakacaktır. O yüzden bu makalede önce alandaki kuramsal tartışmalar incelenecektir. Bunlardan da özellikle entelektüel sorununu iktidarla ilişkileri üzerinden ele alan çalışmalar üzerine odaklanılacaktır. Daha sonra, Türk düşüncesinde aydın tartışmalarının kabaca ve genel hatları sunulacaktır. Öte yandan, 1980’lerin düşünsel atmosferini ve Şerif Mardin’in bu atmosfer içerisinde nasıl konumlandığını da dikkate almak gerekir. Son olarak da, Şerif Mardin’in entelektüel konusundaki görüşleri irdelenecektir. Mardin’in erken dönem metinleri ile ‘80 sonrası metinleri arasında nasıl bir farklılık ya da süreklilik olduğu temel tartışma noktalarından biridir. Mardin’in ‘80 sonrası metinlerinin merkezi kavramı olan ‘daemon’ üzerinde ise bilhassa durulacaktır. Mardin’in metinlerine bütünsel bakıldığı zaman, onun değerlendirmeleri ve tartışmalarının Türk entelektüeline ilişkin tartışmalarda nasıl bir konum işgal edebileceği üzerine değerlendirmelerle tartışma sonlandırılmaktadır.

Keywords

Şerif Mardin, Entelektüel, Daemon, Türk Düşüncesi, Sivil Toplum

References

• AKTAY, Y. (2005). “Entelektüel ve Cemaat”, (içinde) Entelektüel ve İktidar, Ed. Kenan Çağan, ss. 93-112, Ankara: Hece Yayınları.
• ARLI, A. (2018). Oryantalizm, Oksidentalizm ve Şerif Mardin, İstanbul: Küre Yayınları.
• ARSLAN, H. (2007). Epistemik Cemaat, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• BAUMAN, Z. (2017). Yasa Koyucular ile Yorumcular, Çev. Kemal Atakay, İstanbul: Metis Yayınları.
• BENDA, J. (2017). Aydınların İhaneti, Çev. Cem Soydemir, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• BODIN, L. (2000). Aydınlar, Çev. Mehmet Dündar, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• DOĞAN, N. (2013). “Şerif Mardin, Türk Sosyolojisi ve Sosyolojik Teori”, (içinde) Şerif Mardin Okumaları, Ed. Taşkın Takış, ss. 19-41, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ÇAĞAN, K. (2005). “Entelektüel İmgesi Üzerine”, (içinde) Entelektüel ve İktidar, Ed. Kenan ÇAĞAN, ss. 9-22, Ankara: Hece Yayınları.
• ÇAYLAK, (2014). Türkiye’de Yöneten ve Yönetilen, Ankara: Savaş Yayınları.
• EAGLETON, T. (2019). Eleştirmenin Görevi, (Çev. Ümran Özbalcı), İstanbul: İletişim Yayınları.
• EROZAN, B. (2009). “Aydın Meselesi ve Daimon: Şerif Mardin ve H. Ünal Nalbantoğlu Üzerine Yorumlar”, Toplum ve Bilim, s. 115, ss. 46-69.
• EYAL, G. Ve Buchholz, L. (2010). “From the Sociology of Intellectuals to the sociology of Interventions”, Annual Review of Sociology, s. 36, ss. 117-137.
• FOUCAULT, M. (2016). Entelektüelin Siyasi İşlevi, (Çev. Işık Ergüden- Osman Akınhay-Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• GÜRPINAR, D. (2013). Türkiye’de Aydının Kısa Tarihi, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• KAPLAN, S. (2013). “Ahlâki Bir Tutum Olarak Siyaset, Şerif Mardin ve Entelektüeller”, (içinde) Şerif Mardin Okumaları, Ed. Taşkın Takış, ss. 135-141, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• KAYALI, K. (2013). “Şerif Mardin Okumaları Konusunda Bazı Sorular ya da Bazı Sorunlar”, (içinde) Şerif Mardin Okumaları, Ed. Taşkın Takış, ss. 90-101, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• MARDİN, Ş. (2017a). Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MARDİN, Ş. (2017b). Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları. MARDİN, Ş. (2017c). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MARDİN, Ş. (2016). Siyasal ve Sosyal Bilimler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• SAID, E. W. (2018). Entelektüel, (Çev. Tuncay Birkan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SHILS, E. (2005). “Entelektüeller ve İktidarlar”, (Çev. Salih Özer), (içinde) Entelektüel ve İktidar, Ed. Kenan Çağan, ss. 177-199, Ankara: Hece Yayınları.
• YILDIRIM, S. (2018). Gramsci’yi Okumak, İstanbul: İletişim Yayınları.
• WILLIAMS, R. (1983). Keywords: A Vocabulary of Culture and Society, New York: Oxford University Press.
• ZİLELİ, G. (2016). Havariler, İstanbul: İletişim Yayınları.