MUSTAFA ŞEKİP TUNÇ’UN TÜRK MUHAFAZAKÂR DÜŞÜNCESİNE ETKİSİ

Year 2013, Volume: 10 Issue: 38, 127 - 159, 15.12.2013

Yakup Yıldız

Abstract

Mustafa Şekip Tunç Türk muhafazakâr düşüncesini etkileyen en önemli isimlerden biridir. Cumhuriyet modernliği açısından Bergson felsefesini yaratıcı ve özgün bir kaynak olarak gören düşünür bu felsefenin temel kavramlarını siyasallaştırmaktan ziyade “bir kültür görüşü” olarak Türk modernliği ile uzlaştırmaya çalışır. Ancak Tunç, Türkiye’de muhafazakâr düşüncenin teorik çerçevesini belirleyen düşünürlerden biri olmasına rağmen, 1950’li yılların ortalarına kadar kendisini “muhafazakâr” olarak tanımlamaktan özellikle kaçınır; her şeyi toptan değiştirmeyi hedefleyen devrimcilikten uzaklaşır, geçmişi bütünüyle benimsemek gerektiğini savunan salt gelenekçi tutumu eleştirerek muhafazakârlığın bu türünden kendisini ayrıştırır. Bu iki yaklaşım dışında onun tercihi “şuurlu bir muhafazakârlık”tır. Bu çalışma Tunç’un düşüncelerindeki muhafazakâr eğilimleri tespit ederek bunların Türk muhafazakâr düşüncesine etkisini incelemektedir.

Keywords

Mustafa Şekip Tunç, Türk Muhafazakârlığı, Bergsonculuk, Türk İnkılabı, Türk Modernleşmesi

References

• AKARSU, Bedia, “1948 Muallimler Birliği Dil Kongresi”, Sosyoloji Dergisi, Pulhan Mat., İst. 1949, S.4-5, (1947-1949).
• AKTAŞLI, Hasan Ufuk, “Türk Muhafazakârlığı ve Kemalizm: Diyalektik Bir İlişki”, Doğu Batı, Yıl: 14, Sayı: 58, (Ağustos, Eylül, Ekim 2011).
• BİNGÖL, Yılmaz, “Kimlik Tartışmaları Işığında Türk Dil Politikası”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59/1, (2004).
• BURHAN Asaf, “Arkada Kalan Darulfünun”, Kadro, S. 8, (Ağustos 1932).
• ÇAHA, Ömer, “Siyasi Düşünceler ve İdeolojiler”, (Ed. Davut Dursun & Mustafa Altunoğlu, Siyaset Bilimi, A nadolu Ü niv. A çıköğretim F ak. Yay., N o: 1 637 içinde).
• ÇIĞDEM, Ahmet, “Sunuş”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İletişim Yay, İst. 2003, C.V içinde).
• FENİK, Mümtaz Faruk, “Şekip Tunç Jübilesi ve Bir Konuşma”, (Mustafa Şekip Tunç Jübilesi, Jübile Yazıları, Araştırmalar, Resim Sergisi), Maarif Mat., İst. 1944 içinde).
• İREM, Nazım, “Bir Değişim Siyaseti Olarak Türkiye’de Cumhuriyetçi Muhafazakârlık: Temel Kavramlar Üzerine Değerlendirmeler”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İletişim Yay, İst. 2003, C.V içinde).
• İREM, Nazım, , “Muhafazakâr Modernlik, ‘Diğer Batı’ ve Türkiye’de Bergsonculuk”, Toplum ve Bilim, S.82, (Güz 1999).
• KARAÖMERLİOĞLU, “Tek Parti Döneminde Halkçılık”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, İletişim Yay, İst. 2002, C.II içinde).
• MARDİN, Şerif, Türkiye’de Din ve Siyaset, İletişim Yay., İst. 1995.
• ÖĞÜN, Süleyman Seyfi, “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İletişim Yay, İst. 2003, C.V içinde).
• ÖZERDİM, Sami N., Yazı Devriminin Öyküsü, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, İst. 1998.
• ÖZİPEK, Bekir Berat, “Muhafazakârlık, Devrim ve Türkiye”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İletişim Yay, İst. 2003, C.V içinde).
• ÖZLEM, Doğan, “Terakkî (İlerleme) Fikrinin Kaynağı ve Gelişimi”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, S.14, (Bahar 2005).
• Peyami Safa, “Türk İnkılâbı Maddeci midir, Ruhçu mu?”, Cumhuriyet, 25 Şubat 1939.
• ŞEVKET Süreyya, “Bergsonizm Yahut Bir Korkunun Felsefi İfadesi”, Kadro, S.11, (Kasım 1932).
• TOKER, “Batıcı Siyasî Düşüncenin Karakteristik Evreleri: ‘Kamusuz Cumhuriyet’ten ‘Kamusuz Demokrasi’ye”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık, İletişim Yay, İst. 2002, C.III içinde).
• TUNÇ, “Zamanımızın En Büyük Meselesi Karşısında”, Cumhuriyet, 18 Birinci Kanun 1938.
• TUNÇ, , “Adetler ve Görenekler”, Cumhuriyet, 24 Mayıs 1941.
• TUNÇ, , “Aksiyon Felsefesi Bakımından Politika”, Türk Düşüncesi, I /1, ( 1 A ralık 1953).
• TUNÇ, , “Atatürk’ü Düşünürken: Hayatiyetimizin Büyük Timsali”, Cumhuriyet, 10 İkinci Teşrin 1944.
• TUNÇ, , “Bugünkü Hayatımızın Akışları”, Hayat, VI/136, (31 Temmuz 1929).
• TUNÇ, , “Deha Meselesi”, Cumhuriyet, 4 Ocak 1949.
• TUNÇ, , “Devlet”, Türk Yurdu, S.259, (Ağustos 1956).
• TUNÇ, , “Eski ve Yeni Dünya Görüşlerimiz”, Cumhuriyet, 11 Birinci Teşrin 1942.
• TUNÇ, , “Fert ve Cemiyet Mefhumları”, Hayat, II/35, (28 Temmuz 1927).
• TUNÇ, , “Görünüşlerin Kıymeti ve Onların Ötesindeki Âlemin Ehemmiyeti”, Cumhuriyet, 11 Ağustos 1946.
• TUNÇ, , “Halkçılık Nedir?”, Muallimler Mecmuası, II/14, (31 Teşrinievvel 1923/1923).
• TUNÇ, , “Halkta Zihniyet”, Milli Mecmua, I/6, (10 Kanunusani 1340/1924).
• TUNÇ, , “Hükümet Hâkimiyetinden Millet Hâkimiyetine”, Milli Mecmua, II/26, (1 Kânunuevvel 1340/1924).
• TUNÇ, , “Hürriyet ve Otorite”, Cumhuriyet, 2 Nisan 1939.
• TUNÇ, , “İnkılâbımızın Hayati, Ruhi Mahiyeti”, Yeni Türk Mecmuası, I/11, (Teşrinievvel 1932).
• TUNÇ, , “İtaat ve İtaatçilik”, Cumhuriyet, 12 Mart 1944.
• TUNÇ, , “Kadro’ya Açık Mektup”, Yeni Türk Mecmuası, I/1, (Teşrinievvel 1932).
• TUNÇ, , “Kadro’ya İkinci Açık Mektup”, Yeni Türk Mecmuası, I/4, (İkincikanun 1933).
• TUNÇ, , “Liberallik ve Şuurlu Muhafazakârlık”, Türk Yurdu, 258, (Temmuz 1956).
• TUNÇ, , “Medeniyetlerin Selameti”, Türk Yurdu, S.257, (Haziran 1956).
• TUNÇ, , “Milletler ve Irklar”, Türk Yurdu, S.264, (Ocak 1957).
• TUNÇ, , “Milli Hissin Doğurduğu Cumhuriyet Türkiyesi”, Cumhuriyet, 29 Birinci Teşrin 1944.
• TUNÇ, , “Milliyet Mefkûresi Şaka mıdır?”, Milli Mecmua, II/41, (15 Temmuz 1341).
• TUNÇ, , “Muhafazakârlık ve Liberallik”, Türk Düşüncesi, I/2, (1 Ocak 1954).
• TUNÇ, , “Münevverlik Mefhumu”, Milli Mecmua, I/1, (1 Teşrinisani 1339/1923).
• TUNÇ, , “Otorite”, Mülkiye Mektebi Mecmuası, II/13, (Nisan 1931).
• TUNÇ, “Ruhiyat Musahabeleri II”, İlköğretim, I/14, (20 Mayıs 1939).
• TUNÇ, , “Tabiat, Tarih ve Ahlâk Nasıl Bir Yolculuk Âleminde”, Cumhuriyet, 18 Haziran 1944.
• TUNÇ, , “Tam Manasıyla Münevver”, Milli Mecmua, I/3, (1 Kânunuevvel 1339/1923).
• TUNÇ, , “Türk Dili Tecrübe Tahtası Olamaz”, Bilgi, S. 6, (1 Mayıs 1952).
• TUNÇ, , “Yeni Teşkilat Kanunu Projesi Münasebetiyle”, Bilgi, S.56, (01.12.1951).
• ÜLKEN, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay., İst. 2001.
• ÜNDER, Hasan, “Atatürk İmgesinin Siyasal Yaşamdaki Rolü”, (Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, İletişim Yay, İst. 2002, C.II içinde).
• YILDIZ, Aytaç, “Kuruluş Sürecinde Cumhuriyet Muhafazakârlığı: Peyami Safa’nın Kemalizm Yorumu”, Doğu Batı, Yıl: 14, Sayı: 58, (Ağustos, Eylül, Ekim 2011).
• YILDIZ, Yakup, M ustafa Ş ekip T unç v e F elsefi G örüşleri, Marmara Ü niv. S BE, İ stanbul 2010.
• , “Kadro”, Kadro, S.1, (Ocak 1932).
• , Dördüncü Dil Kurultayı, Türk Dil Kurumu, Ankara 1942.