ULUSLAŞMA SÜRECİNDE KÖY ENSTİTÜLERİNİN YERİ

Year 2011, Volume: 7 Issue: 27, 201 - 221, 15.03.2011

Deniz Parlak

Abstract

1930’larda gelişen siyasî, iktisadî ve toplumsal etmenlerden yola çıkılarak ortaya atılan “köyün kalkınması” ifadeleri Köy Enstitüleri kurumlarında cisimleşmiştir. Köy, Enstitüler aracılığıyla modernleşme vurgusuna katılmış ve esas olarak “ulus” olma bilinci köylere bu yolla aşılanmıştır. Bu doğrultuda büyük önem atfedilen ve oldukça destek gören bir proje olarak Köy Enstitüleri ilerleyen yılların değişen politik, iktisadî ve toplumsal koşullarına entegre bir biçimde reformize edilmiş ardından tamamen kapatılmıştır. Köy Enstitüleri’nin analizinde; ulus yaratma bilincine hizmet etmesinin yanı sıra, ciddi bir okuma-yazma oranı sağlamış olması, modern bir köy olgusunun yaratılmasına katkıda bulunması anlamında en etkili örnek olduğunu söylemek abartılı olmayacaktır. Bu çalışmada yapılan okumalar göstermiştir ki, bu kurumların kuruluş ve yıkılış süreçlerinde değişen politik ve iktisadî ifadelerin varlığı en dikkat çekici etmendir.

Keywords

Ulus, Kalkınma, Modernlik, Köy Enstitüleri

References

• Altunya, Niyazi (2009), Köy Enstitüsü Sistemine Toplu Bir Bakış, 2. Baskı, İstanbul: KAVEG Yayınları.
• Arman, Hürrem (1976), “Köy Enstitüleri ve Getirdikleri”, Kuruluşunun 36. Yılında Köy Enstitüleri Özel Sayı, Yeni Toplum, S.5, Ankara: TÖB-DER Yayınları, 7-15.
• Avcıoğlu, Doğan (1996), Türkiye’nin Düzeni, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Aysal, Necdet (2005), “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”, Atatürk Yolu Dergisi, S.35-36, Ankara: Ankara Üni-versitesi Türk Tarihi Enstitüsü, 267-282.
• Bahadır, Ziynet (1994), Köy Enstitülerinin Sosyolojik İncelenmesi, Yayın-lanmamış Doktora Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Baydar, Oya (1976), “Sınıfsal Açıdan Köy Enstitüleri”, Kuruluşunun 36. Yı-lında Köy Enstitüleri Özel Sayı, Yeni Toplum, S.5, Ankara: TÖB-DER Yayınları, 15-33.
• Bayrak, Mehmet. “Köy Enstitülerinin Sunduğu Gerçekler”, http://e-kutuphane.egitimsen.org.tr/pdf/2253.pdf (erişim 08.11.2009).
• Burkay, Kemal (1978), “Önsöz”, (yaz.) Mehmet Bayrak, Köy Enstitülü Ya-zarlar-Ozanlar içinde, Ankara: TÖBDER Yayınları.
• Çakır, Cemil (1976), “Köy Enstitüleri Üzerine”, Kuruluşunun 36. Yılında Köy Enstitüleri Özel Sayı, Yeni Toplum, S.5, Ankara: TÖB-DER Yayınları, 33-40.
• DPT, 1960 Öncesi Dönemde Planlama, http://www2.dpt.gov.tr/must/tarihce.asp (erişim 07.11.2009).
• Ekmekçi, Mustafa (1976), “Mecliste Köy Enstitüleri”, Kuruluşunun 36. Yılında Köy Enstitüleri Özel Sayı, Yeni Toplum, S.5, Ankara: TÖB-DER Yayınları, 49-56.
• Geray, Cevat (1976), “Toplumsal ve Ekonomik Açıdan Türkiye’de Köy Gerçeği ve Köy Enstitüleri Deneyimi”, Kuruluşunun 36. Yılında Köy Enstitüleri Özel Sayı, Yeni Toplum, S.5, Ankara: TÖB-DER Yayın-ları, 40-49.
• Kafadar, Osman (2004), “Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tartışmaları”, (ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Modern Türkiye’de Siyasî Dü-şünce/Modernleşme ve Batıcılık içinde, 3. Baskı, C. 3, İstanbul: İle-tişim Yayınları, 351-382.
• Karaömerlioğlu, Asım (2001a), “Tek Parti Döneminde Halkçılık”, (ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Modern Türkiye’de Siyasî Dü-şünce/Kemalizm içinde, C. 2, İstanbul: İletişim Yayınları, 272-284.
• Karaömerlioğlu, Asım (2001b), “Türkiye’de Köycülük”, (ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce/Kemalizm içinde, C. 2, İstanbul: İletişim Yayınları, 284-298.
• Karaömerlioğlu, Asım (2006), Orada Bir Köy Var Uzakta, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Keseroğlu, Hasan S. (2005), “Köy Enstitülerinde Okuma ve Kütüphane” Türk Kütüphaneciliği, S. 19, 25-40.
• Kirby, Fay (2000), Türkiye’de Köy Enstitüleri, 2. Baskı, Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Kocabaş, Kemal ve Güler Rifat (der.) (2008), Bilge İmececi, İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği Yayınları.
• Koçak, Cemil (2002), “Siyasal Tarih (1923-1950)”, (ed.) Sina Akşin, Türkiye Tarihi Çağdaş Türkiye 1908-1980 içinde, C. 4, İstanbul: Cem Yayı-nevi, 127-215.
• Köker, Levent (1990), Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Köymen, Nusret Kemal (1934), Halkçılık ve Köycülük, Ankara: Tarık Edip Kütüphanesi.
• Kuruç, Bilsay (2001), “Kemalist Ekonomiden Kesitler”, (ed.) Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce/Kemalizm içinde, C. 2, İstanbul: İletişim Yayınları, 298-313.
• Peker, Recep (1984), İnkılap Dersleri, 4.Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tahir, Kemal (2004), Bozkırdaki Çekirdek, 5. Baskı, İstanbul: Tekin Yayı-nevi.
• Tonguç, Engin (2001), Bir Eğitim Devrimcisi: İsmail Hakkı Tonguç, 2. Baskı, C.1, Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Tonguç, Engin (2003), Köy Enstitülerinin İzinde, Ankara: Güldikeni Yayı-nevi.
• Tonguç, Engin (2004), Bir Eğitim Devrimcisi: İsmail Hakkı Tonguç, 2. Baskı, Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Tonguç, İsmail Hakkı (1997), Köyde Eğitim, 2. Baskı, Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları.
• Türkoğlu, Pakize (1997), Tonguç ve Enstitüleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.