AKKÜLTÜRASYON OLARAK MEDENİYET ve ŞİNASİ

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 21-22, 95 - 104, 15.09.2020

Bedri Mermutlu

Öz

Batı dünyası 16. yüzyıldan beri kararlı bir var olma çabası içine girerek 17. ve 18. yüzyıllar boyunca kültürel alt yapısını hazırlamış, endüstri devrimiyle de resmen kendi dönemini başlatmıştı. 19. yüzyıla gelindiğinde dünya artık `Doğu` ve `Batı` olarak kendini ki medeniyet dünyasına bölünmüş buldu. Batılı olmayan dünya için yeni bir sorunlu dönem başladı. Bu dünyada her şeyin yeri anlaşılmaz bir biçimde değişmekteydi. Tanzimat hareketi Osmanlı toplumunda aynı zamanda bir medeniyet hareketidir. İki medeniyetin doğrudan doğruya karşılaştıkları bir yeni-den biçimlenme dönemidir. Başta Şinasi olmak üzere o devrin hemen hemen tüm aydınlarının temel konusu Batı medeniyeti karşısındaki tutum ve eylemimiz üzerinedir. Medeniyet tercihi soyut ve toplum dışı bir ülkü olmayıp toplumun yaşa-yan değerlerini ilgilendiren bir konudur. Geleneksel kültürün yeni medeniyet karşısındaki varlık hakkı bu konunun en kritik sorunu olmuştur. Radikal bir Batı medeniyetçisi olan Şinasi’nin düşünceleri aynı zamanda Doğu – Batı ilişkilerinin Oryantalist cephesine de ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Medeniyet, Tanzimat, Şinasi, Akkültürasyon, Oryantalizm

Kaynakça

• AHMED MİDHAT, Avrupa’da Bir Cevelân, İstanbul, 1307.
• AHMED RASİM, İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi, Yeni Matbaa, İstanbul, 1927.
• AKINCI, Gündüz, Türk-Fransız Kültür İlişkileri, A.Ü.D.T.C.F. Yayınları, Ankara, 1973.
• AKÜN, Ömer Faruk, “Şinasi”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt XI, Milli Eğitim Basımevi, İstan-bul, 1970, ss. 545-560.
• CURTİUS, Ernest-Robert, Fransa Üstüne Deneme, Sabahattin Eyüboğlu (Çev.), İ.Ü.E.F. Yayınları, İstanbul, 1958.
• EBÜZZİYA TEVFİK, Numune-i Edebiyat-ı Osmaniyye, 6. baskı, Matbaa-i Ebüzziya, 1329, Kostantiniyye.
• GUÉNON, René, Doğu ve Batı, Yeryüzü Yayınları, İstanbul, 1980.
• İSMAİL HABİP, (Sevük), Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi, Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1340.
• KAPLAN, Mehmet, “Şinasi’nin Türk Şiirinde Yaptığı Yenilik”, İ.Ü.E.F. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt II, Sa. 1-2, İstanbul, 31 Aralık 1948, ss. 21-42.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt VII, T.T.K. Basımevi, Ankara, 1988.
• LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Metin Kıratlı (Çev.), 2. baskı, T.T.K. Ba-sımevi, Ankara, 1960.
• MERİÇ YAZAN, Ümit, Cevdet Paşa’nın Toplum ve Devlet Görüşü, 3. baskı, İnsan Yayın-ları, İstanbul, 1992.
• RENAN, Ernest, Bilimin Geleceği, Cilt I, Ziya İshan (Çev.), 2. baskı, Milli Eğitim Bası-mevi, İstanbul, 1965.
• SAİD Edward W, Oryantalizm, Nezih Uzel (Çev.), Pınar Yayınevi, İstanbul, 1982.
• ŞİNASİ, Tercüman-ı Ahvâl, No. 2, 13 Rebiülahir 1277.
• ________, Tasvir-i Efkâr, No. 1, Selh Zilhicce 1278
• ________, Tasvir-i Efkâr, No. 53, 8 Recep 1279 a
• ________, Tasvir-i Efkâr, No. 79, 8 Şaban 1279 b
• ________,Tasvir-i Efkâr, No. 147, 11 Cemaziyülahir 1280 a
• ________, Tasvir-i Efkâr, No. 164, 11 Şaban 1280 b
• ________, Tasvir-i Efkâr, No. 192, 28 Zilkade 1280 c
• ________, Müntehabat-ı Eş’arım, Tasvir-i Efkâr Matbaası, İstanbul, 1287.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4. baskı, Çağlayan Kitabevi, İstanbul, 1976.
• ZİYA GÖKÂLP, Türkçülüğün Esasları, Mehmet Kaplan (Haz.), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1970.