EŞREF EDİB FERGAN ve “TÜRKİYE-AVRUPA” ADLI MAKALESİ ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER

Year 2009, Volume: 6 Issue: 21-22, 125 - 136, 15.09.2020

Adem Efe

Abstract

Eşref Edib Fergan (1882-1971), Türk basım ve yayımcılık tarihinin önde gelen simalarındandır. II. Meşrutiyet devrinde ortaya çıkan düşünce akımlarından İslamcılık cereyânına mensup olan Eşref Edib’in hayatı yayımcılık ve Osmanlı ülkesinde özellikle Tanzimat’tan itibaren gelişme gösteren Garplılaşma/ Batılılaşma hareketlerine ve bunu destekleyen Garpçılara karşı mücadele ile geçmiştir, denebilir. Aşağıda yayıma hazırladığımız yazısında Eşref Edib, Osmanlı Devleti’nin durakladığını, gerilemeye başladığını kabul ettikten sonra, bu gerilemeye durdurmak için devlet adamları ve bazı münevverler/aydınların, Tanzimat ve Islahatlar adı altında, devleti, her şeyiyle Garplaştırmak istediklerini, batılılar tarafından da dile getirildiği üzere, Osmanlı ülkesini geri bırakan unsurların başında dinin geldiğini, bu yüzden din ve birtakım değerlerden kurtulmak gerektiği hususunda nasıl çaba harcadıklarını ifade etmekte ve onların yanılgılarını açıklamaktadır.

Keywords

Eşref Edib Fergan, Batılılaşma, İslamcılık, Türkiye ve Avrupa

References

• Sadık Albayrak, “Eşref Edip Fergan”, TDV. İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1995, C. 11
• Caner Arabacı, “Eşref Edib Fergan ve Sebilürreşad Üzerine”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık, C. 6, İletişim Yay., İstanbul 2004
• Eşref Edib, “Ebul’ulâ Beyle Nasıl Çalıştık? Sırat-ı Müstakim’i Nasıl Çıkardık?” Sebilürreşad, C. 10 Sayı: 238, 1957
• Albayrak, s. 473; Mehmet Emin Erişirgil, İslamcı Bir Şairin Romanı, Yay. Haz.:Aykut Kazancıgil-Cem Alper, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara 1986
• Adem Efe, “Uzun Soluklu İslamcı Bir Dergi:Sebilürreşad (Tarihçesi ve Bazı Sosyo-Kültürel Problemlere Yaklaşımı)”, Marife, Yıl:8, S. 2, Güz 2008
• Suvat Mertoğlu, Osmanlı’da II. Meşrutiyet Sonrası Modern Tefsir Anlayışı (Sırat-ı Müsta-kim/Sebilürreşad Dergisi Örneği:1908-1912), MÜSBE., İstanbul 2001, s. 78, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Sebilürreşâd, “Cihad-ı Ekber Hakkında Beyanname-i Hazret-i Hilafetpenahi (Başkumandanlık Vekâletinin Beyanatı)”, C. 13, Aded:314, 1330, s. 141–145).
• Eşref Edib, Mehmet Akif (Hayatı ve Eserleri I), İstanbul 1962
• Abdullah Uçman, “Mehmet Akif’in Mili Mücadele Yıllarındaki Mev’izeleri”, Milli Kültür Mehmet Akif Özel Sayısı, Aralık 1986
• Hayreddin Karan, “Milli Mücadelede Sebilürreşad-Mehmed Akif ve Eşref Edib-13”, Sebilürreşad, C. X, S. 246, 1957
• Mehmed Akif, “Müslümanların Terakkileri İslam Sarılmalarına Bağlıdır: (Kastamonu Kazalarında Verilen Mev’ize Hülasası), Sebilürreşad, C. 18, Aded:464, 1337
• Hayreddin Karan, “Milli Mücadelede Sebilürreşad-Mehmed Akif ve Eşref Edib-15”, Sebilürreşad, C. 11, S. 252, 1957
• Hayreddin Karan, “Milli Mücadelede Sebilürreşad-Mehmed Akif ve Eşref Edib-16”, Sebilürreşad, C. XI, S. 254, 1957
• Eşref Edib, “Anadolu’da İslam Kongresi”, Sebilürreşad, C. 19, Aded:472, 1337
• Hayreddin Karan, “Milli Mücadelede Sebilürreşad-Mehmed Akif ve Eşref Edib-17”, Sebilürreşad, C. XI, Sayı: 255, 1957
• Hayreddin Karan, “Milli Mücadelede Sebilürreşad-Mehmed Akif ve Eşref Edib-18”, Sebilürreşad, C. XI, S. 250, 1957
• Eşref Edib, “Sebilürreşad’ın Ellinci Yılı”, Sebilürreşad, C. XII; S. 276, 1958