TEOLOJİ-POLİTİK FELSEFE İLİŞKİSİ KISKACINDA EGEMENLİK KAVRAMININ SCHMITTYEN ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 58, 107 - 128, 15.06.2020

Gülay Ercins İbrahim Buldur

Öz

Bu çalışmada Carl Schmitt’in egemenlik kuramına dair geliştirmiş olduğu fikirler incelenmiştir. Teoloji ile modern hukuk ve siyaset düşüncesi arasındaki bağlantıyı ve geçişkenliği ortaya koyan Alman düşünür, özellikle egemenlik ve istisna hali kavramları üzerinden bu sürekliliği sistematikleştirmiştir. Schmitt, egemenlik kavramını soyut anlamından ziyade somut ve pratik düzeyde incelemeye özen göstermiştir ve egemeni “istisna haline karar veren” olarak tanımlamıştır. İstisna halinde egemenin tüm
formel/yasal kısıtlamalardan azade olması ve aşkın bir konuma yükselmesi, kavramın ancak mteolojiye referansla anlaşılabilecek boyutudur. Egemen irade bu aşkınlığını; gerçek bir politik töze sahip halkın birlikteliğinin, bu halkın politik kararı olan anayasanın ve somut politik düzen olan devletin koruyucusu olmasına borçludur. Bu bağlamda makalede öncelikle egemenliğin tanımı yapılacak ve kavramın hukuki ve siyasi düşünce geleneğindeki yeri saptanacaktır. Ardından Carl Schmitt’in egemenlik üzerine
düşünceleri; istisna hali, karar, politik teoloji, siyasal, demokrasi ve diktatörlük kavramları ekseninde tartışılacaktır. Walter Benjamin’den Hannah Arendt’e, Hans Kelsen’den Hermann Heller’e, Giorgio Agamben’den Jacques Derrida’ya, Chantal Mouffe’tan Leo Strauss’a kadar birçok önemli filozof ve düşünce adamını etkileyen Schmitt, siyaset ve hukuk düşüncesinde uzun yıllar daha tartışılmaya devam edilecekbir düşünür olarak önemli izler bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler

Carl Schmitt, Egemenlik, İstisna Hali, Politik Teoloji, Siyasal Kavramı, Kararcılık, Dost-Düşman Ayrımı

Kaynakça

• Agamben, G. (2014). “Olağanüstü Hal”, (Çev. Ferit Burak Aydar), Şiddetin Eleştirisi Üzerine, 2. Baskı, içinde (165-174), (Der. Aykut Çelebi), İstanbul: Metis Yayınları.
• Agamben, G. (2018). İstisna Hâli, 1. Baskı, (Çev. Kemal Atakay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Akal, C. B. (2016). İktidarın Üç Yüzü, 8. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Akal, C. B. (2017). Hukuk Nedir? 1. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Akal, C. B. (Ed.) (2013). Devlet Kuramı, 4. Baskı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Ananiadis, G. (2019). “Carl Schmitt ve Max Adler: Siyasetle Demokrasinin Uzlaşmazlığı”, Carl Schmitt’in Meydan Okuması, 1. Baskı, içinde (169-195), (Çev. Hivren Demir Atay-Hakan Atay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baume, S. (2009). “On political theology: A controversy between Hans Kelsen and Carl Schmitt”, History of European Ideas, 35, 369-381.
• Beriş, H. E. (2014). Egemenlik; Bir Kavramın Geçmişi, Bugünü ve Geleceği, 1. Baskı, İstanbul: Tezkire Yayıncılık.
• Bezci, B. (2006). Carl Schmitt’in Politik Felsefesi, 1. Baskı, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Colliot-Thélène, C. (2019). “Carl Schmitt Max Weber’e Karşı: Hukuki Rasyonalite ve İktisadi Rasyonalite”, Carl Schmitt’in Meydan Okuması, 1. Baskı, içinde (197-219), (Çev. Hivren Demir Atay-Hakan Atay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çetin, H. (2002). “Modern Devletin Egemenlik (Kurucu İktidar) Döngüsü”, Abant İzzet Baysal Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 56-75.
• Delacroix, S. (2005). “Schmitt’s Critique of Kelsenian Normativism”, Ratio Juris, Vol. 18 (1), 30-45.
• Dyzenhaus D. (1997). Legality and Legitimacy, Oxford: Clarendon Press.
• Gözübüyük, Ş. (2003). Anayasa Hukuku, 12. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Hirst, P. (2019). “Carl Schmitt’in Kararcılığı”, Carl Schmitt’in Meydan Okuması, 1. Baskı, içinde (17-31), (Çev. Hivren Demir Atay-Hakan Atay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kardeş, M.E. (2015). Schmitt’le Birlikte Schmitt’e Karşı, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kia, R. A. (2011). Moderniteden Postmoderniteye Egemenlik ve Hukuk, 2.Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Pazarcı, H. (2012). Uluslararası Hukuk, 11. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Preuss, U. K. (2019). “Siyasi Düzen ve Demokrasi: Carl Schmitt ve Etkisi”, Carl Schmitt’in Meydan Okuması, 1. Baskı, içinde (221-252), (Çev. Hivren Demir Atay-Hakan Atay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Schmitt, C. (2010). Parlamenter Demokrasinin Krizi, 2. Baskı, (Çev. A. Emre Zeybekoğlu), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Schmitt, C. (2013). “Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet”, (Çev. Bertil Emrah Oder), Devlet Kuramı, 4. Baskı, içinde (245-254), (Der. Cemal Bâli Akal), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Schmitt, C. (2014). Siyasi İlahiyat, 4. Baskı, (Çev. A. Emre Zeybekoğlu), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Schmitt, C. (2018). Siyasal Kavramı, 4. Baskı, (Çev. Ece Göztepe), İstanbul: Metis Yayınları.
• Suganami, H. (2007). “Understanding Sovereignty Through Kelsen/Schmitt”, Review of International Studies, 33, 511–530.
• Zeybekoğlu A. E. (2009). Carl Schmitt’in 20. Yüzyıl Devlet Ve Siyaset Kuramına Katkısı.
• Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.