KADIN HAREKETLERİ VE FEMİNİZMİ İSLAMCI, MUHAFAZAKAR, SEKÜLER KAVRAMLARI VE DİN İLE İDEOLOJİ İLİŞKİSİ IŞIĞINDA ANLAMA

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 65 - Yüzyıllık Muhasebe: İkinci Yüzyıla Girerken Türkiye Siyaseti, 244 - 263, 25.12.2023

Mihriban Şenses

Öz

İslami, “İslamcı”, Muhafazakar, Seküler kavramları konusunda bazı disiplin, alan veya mecralarda kafa karışıklığı ve yanlış kullanımlara rastlandığı ve bu kavramlar kadın hareketleri veya feminizim tartışmaları açısından da önemli olduğu için bu kavramların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Bu nedenle bu çalışmada öncelikle bu kavramlara ilişkin kısa bir tartışma yürütülmüş, ardından genel olarak ideolojilerin özelde de “İslamcılığın”, “muhafazakarlığın”, İslami ve seküler yaklaşımların kadın hareketleri ile ilişkisine, bunların feminizmle uzlaşan ve uzlaşmayan boyutlarına, din ile ideoloji arasındaki farklılıklara yer verilmiş ve din-ideoloji tartışmasından hareketle feminizmin veya kadın hareketlerinin din ve diğer ideolojilerle kurduğu ilişki ve bu ilişkilerin problemleri üzerine kısa bir tartışma yürütülmüştür.

Bu tartışmadan hareketle feminizmin diğer ideolojilerle ve din ile bütünüyle uzlaştırılamayacağı, feminizmden hareketle dinin, dinden hareketle feminizmin veya kadın hareketlerinin bütünüyle anlaşılamayacağı, feminizmi din ile uzlaştırmaya çalışmanın hem dine hem de feminist harekete zarar verebileceği, dini ideoloji, ideolojiyi din haline getirme girişimlerinin radikal, jakoben, tek tipleştirici zihniyet veya projelerle sonuçlanabileceği, kadınların, sorunları tek bir ideolojiyle veya feminizmi farklı ideolojilere eklemlemeyle çözülemeyeceği için feminizm dahil bütün ideolojilere ve feminizmi diğer ideolojilerle besleme girişimlerine karşı kuşkuyla yaklaşması gerektiği ve aynı zamanda yerel çözümlere de odaklanmaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslamcı, Muhafazakar, Seküler, İdeoloji, Din, Feminizm

Kaynakça

• Ali, Z. (2019). “Sonuç: Feminizmi Sömürgeden Kurtarmak ve Yenilemek”. (Ed.). İslami Feminizmler (3.Baskı) içinde (ss.193-199). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Araujo, V. Ve Gatto, M. A. C. (2022). “Can Conservatism Make Women More Vulnerable to Violence”. Comperative Political Studies 55(1). 122-153.
• Arslan, H. (2020). Meselelerimizi Konuşmak (Haz. Asım Öz). İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Badran, M. (2019). “İslami Feminizm: Nedir?” Zahra Ali (Ed.). İslami Feminizmler içinde (37-51). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barlas, A. (2019). “Müslüman Kadınlar ve Baskı: Kuran’dan Yola Çıkan Özgürlük Okuması”. Ed. Zahra Ali. İslami Feminizmler içinde (65-91). İstanbul: İletişim Yayınları
• Beneton, P. (2011). Muhafazakarlık. çev. Cüneyt Akalın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cirhinlioğlu, Z. ve Çağrıcı Zengin, A. (2020). “Modernlik-Dindarlık İkiliğini Yeniden Düşünmek: Kadın Dindarlığı” Journal of Modernism and Postmodernism Studies Vol. 1. Issue 1. 66-79.
• Darvishpour, M. (2003). “Islamic Feminism: Compromise or Challenge to Feminism?”. Iran Bulletin-Middle East Forum: 55-58. (11.09.2023’da girildi).
• Donovan, J. (2016). Feminist Teori (çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek vd.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Duman, M.Z. (2005). “İktidar Söyleminin Aracı Olarak İdeolojinin Siyasallaşması”. Muhafazakar Düşünce. Sayı:4. Yıl:1. ss. 243-260.
• Epstein, K. (1966). The Genesis of German Conservatism. New Jersey: Princeton University Press.
• Ertit, V. (2014). Sekülerleşme Dinden Uzaklaşmanın Hikayesi. Ankara: Liberte Yayınları.
• Ertit, V. (2016). Endişeli Muhafazakarlar Çağı Dinden Uzaklaşan Türkiye. Ankara: Orient Yayınları.
• Güler, E. Z. (ed. H.Birsen Örs). (2013). “Muhafazakarlık: Kadim Geleneğin Savunusundan Faydacılığa”. 19.Yüzyıldan 20.Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler (115-158). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Güllüpınar, F. (2020). “Osmanlı-Türk Modernleşme Sürecinde Siyasal İslamcılık İdeolojisi: Kültürelci Analizlerin Ötesi ve Modernleşmenin İslamcı Yüzleri”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi / Humanitas. Yıl:8 (16). 206-230.
• Hegel, G. W. F. (2018). Felsefe Tarihi/ Tahles’ten Platon’a Grek Felsefesi Cilt 1. (çev. Doğan Barış Kılınc). İstanbul: Notabene Yayınları.
• Hirschman, A. O. (2013). Gericiliğin Retoriği (çev. Yavuz Alogan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2019/12/14/824704
• İnce, H. O. (2010). Muhafazakar İdeoloji Din-Siyaset. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Lamrabet, A. (2019). “Özcülüğün Reddi ile Müslüman Düşüncenin Radikal Reformu Arasında”. Ed. Zahra Ali. İslami Feminizmler içinde (51-65). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Levinas, E. (2010). Sonsuza Tanıklık. (Der. Zeynep Direk). İstanbul: Metis Yayınları.
• Mannheim, K. (2002). İdeoloji ve Ütopya. çev. Mehmet Okyavuz. Ankara: Epos Yayınları.
• Mardin, Ş. (1999). Din ve İdeoloji İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moghadam, V. M. (2002). “Islamic Feminism and Its Discontentes: Towards A Resolution of The Debate” Signs. 27. 4.
• Nisbet, R. (2011). Muhafazakarlık/Düş ve Gerçek. çev. Kudret Bülbül, M. Fatih Serenli. Ankara: Kadim Yayınları.
• Oakeshott, M. (2004). “Muhafazakâr Olmak Üzerine”. (çev. İsmail Seyrek). Muhafazakar Düşünce Dergisi Yıl 1. Sayı: 1. Yıl: 1. 59-85.
• Özipek, B.B. (2004). Akıl, Toplum, Siyaset. Ankara: Liberte Yayınları.
• Posner, R. A. (1989). “Conservative Feminism” University of Chicago Legal Forum 191-217.
• Scruton, R. (2021). Nasıl Muhafazakar Olunur (çev. Deniz Karakullukcu). Ankara: Atıf Yayınları.
• Stacey, J. (1983). “The New Conservative Feminism”. Feminist Studies vol:9, no:3, 559-583.
• Şeriati, A. (2016). Dünya görüşü ve İdeoloji (çev. Kenan Çamurcu). Ankara: Fecr Yayınları.
• Turna, M. (2020). “İslamcılık Üzerine Bazı Dikkatler ve Nuri Pakdil’in İslamcı Çizgideki Yeri” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı: 49. 211-232.
• Türköne, M. (2011). Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Vincent, A. (2006). Modern Politik İdeolojiler (çev. Arzu Tüfekçi). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Yılmaz, Z. (2015). Dişil Dindarlık/ İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.