EDMUND BURKE’TE FRANSIZ DEVRİMİ ELEŞTİRİSİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 67 - Dijital Çağda Siyaset, 268 - 309, 16.12.2024

Fatih Duman

Öz

Edmund Burke, Fransız Devrimi’ne yönelik eleştirel geleneğin en önemli temsilcilerinden birisidir.
Devrimin başlamasından çok kısa bir süre sonra yazılmış olan Reflections on the Revolution in
France (1790) ve ilişkili diğer metinlerdeki Devrim eleştirileri sonraki dönemde önemli etki yaratmıştır.
Burke’ün öngörülerinin büyük ölçüde doğru çıkmasının bu etkinin oluşmasında ciddi payı
mevcuttur. Bu itibarla Fransız Devrimi’ne dair çalışmalar, benimsenerek ya da karşı çıkılarak olsun
bir şekilde Burke’ü zikretmeden yapılamaz. Burke’ün, Fransız Devrimi eleştirisinin temellerini oluşturan
felsefi argümanlar Aydınlanma rasyonalizmine yönelik eleştirilerinde yatmaktadır. Bu felsefi
kabuller sosyal teoriye ilişkin kavrayışlarla bütünleşmekte ve Fransız Devrimi’ne yönelik eleştirileri
açığa çıkarmaktadır. Bu çalışma Burke’ün Fransız Devrimi’ne yönelik eleştirilerini farklı boyutlarıyla
ele alacaktır. Öncelikle Devrim’e ilişkin Burke’ün genel argümanları ele alınacak, ardından daha
spesifik analizleri incelenecektir. Son olarak ise, Burke’ün bu bağlamda dile getirdiği devrimci yönetim
eleştirileri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Edmund Burke, Fransız Devrimi Eleştirisi, Liberal Muhafazakârlık

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (2006). Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• ……………. (2010), “Önsöz”, Fatih Duman, Aydınlanma Eleştirisinden Devrim Karşıtlığına: Edmund Burke, İçinde, Ankara: Liberte Yayınları, ss. 15-23.
• Ağaoğulları, M. A.; Zabcı, F. Ç., Ergün, R. (2006). Kral-Devletten Ulus-Devlete. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Aristoteles. (1993). Politika. 4. Baskı. Çev. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları
• Berlin, I. (1998). İdeal Arayışı Üstüne. Çev. Mustafa Erdoğan. Liberal Düşünce, 3, 12, Güz, 1998, 94-104.
• Burke, E. (1987). A Philosophical Enquiry into the Origin of Our Ideas of the Sublime and Beautiful (1757). (Ed.) J. T. Boulton, Oxford: Basil Blackwell.
• ……………. (1993). Reflections on the Revolution in France (1790), Oxford-New York: Oxford University Press.
• …………….. (1993a). “Letter to a Member of the National Assembly”, Reflections, İçinde, Appendix, 251-292.
• .............. (1999). “Letters on a Regicide Peace”, The Portable Edmund Burke, (ed.) Isaac Kramnick. New York: Penguin Books, ss. 517-530.
• .............. (1999a) “Thoughts on French Affairs”, The Portable Edmund Burke. (Ed.) Isaac Kramnick. New York: Penguin Books, ss. 499-507.
• .............. (1999b). “To Captain Mercer”, The Portable Edmund Burke. (Ed.) Isaac Kramnick. New York: Penguin Books, ss. 553-556.
• .............. (1997). “An Appeal from the New to the Old Whigs (1791)”, Selected Writings and Speeches. (Ed.). Peter J. Stanlis. Washington, D.C.: Regnery Publishing, ss. 626-657.
• ............... (2021). “Remarks On The Policy of The Allies With Respect to France: With an Appendix”. The Works of The Right Honourable Edmund Burke, vol. IV, http://www. gutenberg.org/browse/authors/b#a842, The Project Gutenberg EBook, ss. 403-471.
• Cranston, M. (2000). “John Locke ve Rızaya Dayalı Hükümet”. (Ed.) David Thomson. Siyasi Düşünce Tarihi. 3. Baskı. Çev. Ali Yaşar Aydoğan vd., İstanbul: Şule Yayınları
• Dıcey, A. V. (1918). “Burke on Bolshevism”, The Nineteenth Century and After, Vol. LXXXIV, Temmuz-Aralık, 1918. Spottiswoode, Ballantyne & Co Ltd., London.
• Duman, F. (2010; 2017). Aydınlanma Eleştirisinden Devrim Karşıtlığına: Edmund Burke. Ankara: Liberte Yayınları; Kadim Yayınları (2. Baskı)
• Eagleton, T. (2003). Estetiğin İdeolojisi. Çev. Bülent Gözkan, Hakkı Hünler vd. Ankara: Doruk Yayınları.
• Furnıss, T. (1993). Edmund Burke’s Aesthetic Ideology -Language, gender and political economy in revolution-. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gregg, S. (2002). A New Name for an Old Whig, Policy, 18, 1, Güz, 2002, 39-45.
• Hampsher-Monk, I. (2004). Modern Siyasal Düşünce Tarihi -Hobbes’tan Marx’a Büyük Siyasal Düşünürler-. Çev. Necla Arat vd. İstanbul: Say Yayınları.
• Hampson, N. (1991). Aydınlanma Çağı. Çev. Jale Parla. Hürriyet Vakfı Yayınları
• Hayek, F. A. V. (2005). Özgürlük, Akıl ve Gelenek. Çev. Yusuf Ziya Çelikkaya. Liberal Düşünce, 37, 2005, 45-58.
• Hırschman, A. O. (1994). Gericiliğin Retoriği. Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: İletişim Yayınları. Kilcup, R. W. (1977). Burke’s Historicism. Journal of Modern History, 49, September, 1997, 394-410.
• Lewıs, G. (2000). “Fransız Devrimi 1789-99”, Batı’da Devrimler ve Devrimci Gelenek 1560-1991. (Der.) David Parker. Çev. Kemal İnal. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 118-141.
• Mıller, D. (1994). “David Hume”, Blackwell’in Siyasi Düşünce Ansiklopedisi. I. Cilt. Ankara: Ümit Yayıncılık
• Mıtchell, L.G. (1993), “Explanatory Notes”, Edmund Burke, Reflections, İçinde, ss. 293-322.
• Neocleous, M. (2015). Canavar ve Ölü -Burke, Marx, Faşizm-. Çev. Ahmet Bekmen. İstanbul: h2o kitap yayınları.
• Nisbet, R. (1997). “Muhafazakârlık’, Çev. Erol Mutlu; T. Bottomore, R. Nisbet, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Yayına Hazırlayan: Mete Tunçay ve Aydın Uğur. Ankara: Ayraç Yayınevi, ss. 93-127.
• O’neıll, D. I. (1999). A Revolution in Morals and Manners: The Burke-Wollstonecraft Debate. Doktora Tezi. Los Angeles: University of California
• Paine, T. (1998). İnsan Hakları. Çev. M. O. Dostel. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Parkin, C. W. (2000). “Burke ve Muhafazakâr Gelenek”, (Ed.) David Thomson. Siyasi Düşünce Tarihi. Çev. Aydoğan vd. İstanbul: Şule Yayınları.
• Pocock, J. G. A. (1989). Edmund Burke and the Redefinition of Enthusiasm: the Context as Counter-Revolution. The French Revolution and the Creation of Modern Political Culture, (Ed.) Francois Furet ve Mona Ozouf. Oxford: Pergamon Press, 3, 1989, 19-43.
• Pocock, J. G. A. (1985). Virtue, Commerce, and History -Essays on Political Thought and History, Chiefly in the Eighteenth Century-. Cambridge & New York: Cambridge University Press.
• Popper, K. (2000). Açık Toplum ve Düşmanları. Cilt I. 4. Baskı. Çev. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Tocquevılle, A. D. (2004). Eski Rejim ve Devrim. Çev. Turhan Ilgaz. 2. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları
• Trask, S. (2005). Enflasyon ve Fransız Devrimi: Bir Parasal Facianın Hikâyesi. Çev. Bilal Canatan, Liberal Düşünce, 10, 37, Kış 2005, 87-94.
• White, S. K. (1993). Burke on Politics, Aesthetics, and The Dangers of Modernity. Political
• Theory, August, 1993, 507-527.
• …………… (1994). Edmund Burke: Modernity, Politics and Aesthetics. London: Sage Publication.