Shrinkflasyonun Tüketici Kararlarına Etkisinin Davranışsal İktisat Çerçevesinde İncelenmesi

Year 2024, Volume: 46 Issue: 2, 404 - 428, 24.10.2024

Hilal Taş , Ebru Z. Boyacıoğlu

https://doi.org/10.14780/muiibd.1478148

Abstract

Bu çalışma shrinkflasyonun tüketici kararları üzerindeki etkisini davranışsal iktisat yaklaşımı ile belirlemeyi amaçlamaktadır ve shrinkflasyon olgusunun tüketicilerdeki farkındalık düzeyine odaklanmıştır. Nitel araştırma deseninde gerçekleştirilen araştırmada Tekirdağ il merkezinde yaşayan 40 tüketici segmentasyon yöntemi ile rastgele 10 kişilik dört gruba ayrılarak derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Verilerin analizinde konu odaklı kodlar oluşturulmuş, alt kod istatistiği ve hiyerarşik kod gösterimi ile görselleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre; tüketicilerin çoğunlukla shrinkflasyonu fark ettikleri ancak marka sadakati ve alışılmış satın alma davranışı nedeniyle tüketim davranışlarını sürdürme eğiliminde oldukları tespit edilmiştir. Buna ilaveten tüketicilerin shrinkflasyonu etik bulmadıkları halde şikayet etme eğiliminde olmamaları tüketici tepkilerinin kısıtlı olma durumunu ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, davranışsal iktisat teorileriyle uyumlu olmasının yanı sıra shrinkflasyon durumunda tüketici-satın alma davranışları ilişkisini anlamak için etkili bir bakış açısı sunmaktadır.

Keywords

Shrinkflasyon, Davranışsal İktisat, Tüketici Davranışları

References

• Adams, A., Benedetto, A. D., & Chandran, R. (1991). Can You Reduce Your Package Size Without Damaging Sales. Long Range Planning, 24(04), 86-96.
• Akar, S. (2015). Obezite ile Mücadelede Vergilendirme: Türkiye'de Mümkün mü? Journal of Life Economics, 2(4), 29-46.
• Aktan, C. C., & Yavuzaslan, K. (2020). Bireylerin İktisadi Karar ve Tercihlerinde Zihinsel, Duygusal ve Psikolojik Faktörlerin Analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 12(2), 100-120.
• Altınışık, İ. (2019). Enflasyonun İşletmeler Üzerindeki Etkisi ve Bu Etkileri Gidermeye Yönelik Yöntemler. Ankara: İKSAD Publishing House.
• Atiyas, İ. (2000). Ne İçin ve Nasıl Regülasyon? İ. Atiyas (Dü.) içinde, Devletin Düzenleyici Rolü (s. 19-33). İstanbul: Tesev Yayınları.
• Aydoğan, E. (2004). 1980'den Günümüze Türkiye'de Enflasyon Serüveni. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 11(1), 91-110.
• Aygün, Y. (2022, 06 06). Listelist.com. 07 23, 2023 tarihinde https://listelist.com/shrinkflation-nedir/ adresinden alındı
• Bakırcı, F. (1999). Tüketici Karar ve Davranışlarını Belirleyen Faktörler ve İki Grup İlde Tüketim Fonksiyonları ile Mukayesesi. Doktora Tezi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Bakırcı, F. (1999). Tüketici Karar ve Davranışlarını Belirleyen Faktörler ve İki Grup İlde Tüketim Fonksiyonları ile Mukayesesi. Doktora Tezi, 16. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Bennett, J. N. (2022, December). Federal Reserve Bank of St. Louis. 09 26, 2023 tarihinde Focus on Finance: https://research.stlouisfed.org/publications/page1-econ/2022/12/01/beyond-inflation-numbers-shrinkflation-and-skimpflation adresinden alındı
• Beyazıt Hayta, A. (2007). Tüketicinin Korunmasında Tüketici Örgütlerinin Rolü ve Önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 13-20.
• Blinder, A. S., Canetti, E. R., Lebow, D. E., & Rudd, J. B. (1998). Asking About Prices: A New Approach to Understanding Price Stickness. New York: Russell Sage.
• Büyükkaragöz, A., Bas, M., Sağlam, D., & Cengiz, Ş. E. (2014). Consumers' Awareness, Acceptance and Attitudes Towards Functional Foods in Turkey. International Journal of Consumer Studies, 38(6), 628-635.
• Cennet, S. M., & Çondur, F. (2021). Makroekonomik Göstergeler ve Tüketici Davranışları. Aydin Faculty of Economics Journal, 52-67.
• CFI. (2022). Corporate Finance Institute. 02 28, 2024 tarihinde https://corporatefinanceinstitute.com/resources/economics/shrinkflation/ adresinden alındı
• Çelik, N. (2013). Thorstein Veblen'in Gösterişçi Tüketim Yaklaşımı: Niğde Üniversitesi İdari Personeli Örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 171-203. De Bono, E. (1996). Rekabet Üstü (2. b.). (O. Özel, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Diamond, P., & Vartiainen, H. (2007). Behavioral Economics and Its Applications. New Jersey: Princeton University Press.
• Diaz, C. (2022, 0322). World Economic Forum. 02 27, 2023 tarihinde https://www.weforum.org/agenda/2022/03/how-companies-are-hiding-inflation-without-charging-you-more/ adresinden alındı
• Durmaz, Y. (2008). Tüketici Davranışı. Ankara: Detay Yayınları. Ekonomi 101. (2023, 10 17). Medyascope.tv. 03 15, 2024 tarihinde Ekonomi 101: https://medyascope.tv/2023/10/17/ekonomi-101-shrinkflasyon-nedir/ adresinden alındı
• ENAG. (2021). Enflasyonun Diğer Yüzü: Ağırlıktan Azaltma, Hacimden Küçültme. Enflasyon Araştırma Grubu. 02 27, 2023 tarihinde alındı
• Esen , Ş. (2019). Türk Rekabet Politikası ve Rekabet Politikasından Beklentiler. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bartın Meslek Yüksekokulu, 36-45.
• Estelami, H. (2003). Sources, Characteristic, and Dynamics of Postpurchase Price Complaints. Journal of Business Research, 411-419. Euronews. (2022, 07 28). Euronews. 02 28, 2023 tarihinde https://tr.euronews.com/2022/07/28/stagflasyon-srinkflasyon-ve-skimpflasyon-ne-demek-enflasyondan-daha-mi-kotu adresinden alındı
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ghisellini, F., & Chang, B. Y. (2018). Behavioral Economics: Moving Forward. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
• Goller, L. (2022, 06 20). Mass Market Retailers. 03 12, 2024 tarihinde 'Shrinkflation' Affects Manufacturers, Retailers and Consumers: https://www.massmarketretailers.com/shrinkflation-affects-manufacturers-retailers-and-consumers/ adresinden alındı
• Golovacheva, K. S. (2016). (Un)fairness of Shrinkflation: The Role of Consumer-, Firm-, and Marketrelated Factors. GSOM Emerging Markets Conference (s. 130-132). St. Petersburg Rusya: GSOM.
• Göle, C. (1983). Ticaret Hukuku Açısından Aldatıcı Reklamlara Karşı Tüketicinin Korunması. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Güler, S. (2003). İstanbul'daki Beş Yıldızlı Otel Restoranlarının Rekabet Stratejilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gülmez, M. (2006). Pazarlama Yönü İtibariyle Bilinçli Tüketim ve Bilinçli Tüketiciye İlişkin Bir Saha Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(1-2), 153-178.
• Hall, R. L., & Hitch, C. J. (1939). Price Theory and Business Behaviour. Oxford Economic Papers, 12-45.
• Imai, S., & Watanabe, T. (2014). Product Downsizing and Hidden Price Increases: Evidence from Japan's Deflationary Period. Asian Economic Policy Review, 9(1), 69-89.
• İslamoğlu, A. H., & Altunışık, R. (2010). Tüketici Davranışları. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Jajja, M. S., Brah, S. A., Hassan, S. Z., & Kannan, V. R. (2014). An Examination of Product Innovation and Buyer-Supplier Relationship in Pakistani Firms. International Journal of Productivity and Performance Management, 63(8), 1031-1045.
• Jensen, C., Fang, K., Grech, A., & Rangan, A. (2021). Trends in Sales and Industry Perspectives of Package Sizes of Carbonates and Confectionery Products. Foods, 10(1071), 1-16.
• Joshy, A., & Banudevi, P. B. (2023). Strategic Marketing or A Hidden Inflation Towards Consumers: An Explanatory Study On The Shrinkflation. European Chemical Bulletin, 12(5), 1633-1640.
• Kahneman , D., & Tversky, A. (1974). Judgments Under Uncertainty: Heuristics and Biases. Science, 185(4157), 1124-1131.
• Kamilçelebi, H. (2024). Sosyoekonomik Statünün Duygu ve Davranışlara Etkisi. Marmara Üniveritesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 46, 1-19.
• Karabulut, M. (1990). Profesyonel Satışçılık. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Larsen, P., & Lewis, A. (2007). How Award-Winning SMEs Manage the Barriers to Innovation. Creativity and Innovation Management, 16(2), 142-151.
• Lazol, İ. (1987). Üretim Maliyet Yapısı ve Enerji Giderleri. Uludağ Üniversitesi İktisat ve İktisat ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1-2), 125-131.
• Matarese, J. (2023, 08 09). WCPO Cincinnati. 03 15, 2024 tarihinde Tide detergent box gets smaller, but is it really shrinkflation?: https://www.wcpo.com/money/consumer/dont-waste-your-money/tide-detergent-box-gets-smaller-but-is-it-really-shrinkflation adresinden alındı
• Mihm, S. (2021, 06 30). PressReader. 07 26, 2023 tarihinde https://www.pressreader.com/india/the-asian-age/20210630/281960315730429 adresinden alındı
• Mucuk, İ. (1999). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Oruç, E., Güngör, M., Cantekinler, M. K., & Güçlü, T. (2003). Rekabet Politikası. Sektörel Araştırma ve Stratejiler Dairesi Başkanlığı-Telekomünikasyon Kurumu.
• Özbölük, T. (2010). Pazarlamada Bilinçli Tüketim ve Tüketicilerin Bilinçli Tüketime İlişkin Tutumlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: T.C. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztopçu, A. (2019). Davranış ve Ekonomik Karar Verme İlişkisi. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(4), 364-376.
• Öztürk, D., & Tekin, M. (2021). Hammadde Tedarikçi Seçiminde AHP-TOPSIS Yöntemlerinin Kullanılması ve Gıda Sektöründe Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 411-432.
• Porter, M. E. (2000). Rekabet Stratejisi. (G. Ulubilgen, Çev.) İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Richins, M. L., & Verhage, B. J. (1985). Seeking Redress for Consumer Dissatisfaction: The Role of Attitudes and Situational Factors. Journal of Consumer Policy, 8(1), 29-44.
• Runyon, K. E., & Stewart, D. W. (1987). Consumer Behavior and The Practice of Marketing. USA: Merrill Publishing Company.
• Saini, G., Sahay, A., & Kalyanaram, G. (2018). An Emprical Study of Latitude of Quantity Acceptance (LQA) In An Emerging Economy: India. Journal of Global Marketing, 31(2), 111-127.
• Saleh, R. M., Ramzani, S. R., & Phung, S. P. (2018). Shrinkflastion from Consumer's Perspective: An Exploratory Study Using Crystal Products in Egypt. Eurasian Journal of Analytical Chemistry, 13(6), 164-169.
• Sampson, A. (2022, 05 29). CBC News. 03 15, 2024 tarihinde Business: Marketplace: https://www.cbc.ca/news/business/marketplace-cheat-sheet-1.6469110 adresinden alındı
• Singh, J. (1989). Determinants of Consumers' Decisions to Seek Third Party Redress: An Emprical Study of Dissatisfied Patiens. Journal of Consumer Affairs, 23, 329-363.
• Singhal, R., & Gupta, A. (2023). Analysis of Shrinkflation Strategy as a New Industrial Marketing Technique. International Journal of Novel Research and Development (IJNRD), 8(2), 750-754.
• Solak, T. (2019, 12 12). Davranışsal İktisat ve Bireylerin Karar Verme Sürecinde Ortaya Çıkan Gizli Tuzaklar Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sümer, B. (2007). Çocuk Tüketicilerin Marka Algılamalarının Seçilmiş Ürün Grubu Bağlamında Araştırılması. Çanakkale: On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Tandoğan, H. (1977). Tüketicilerin Korunması ve Sözleşme Özgürlüğünün Bu Açıdan Sınıflandırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
• Tax, S. S., Brown, S. W., & Chandrashekaran, M. (1998). Costumer Evaluations of Service Complaint Expriences: Implications for Relationship Marketing. Journal of Marketing, 62, 60-76.
• Ulusoy, A. (2021, 06 18). Yeni Şafak. 06 18, 2023 tarihinde https://www.yenisafak.com/yazarlar/ahmet-ulusoy/dolandiriciligin-yeni-adi-shrinkflasyon-2058798 adresinden alındı
• Wood, B. E. (2022). Shrinkflation: Ethical Dilemma, Deception or Good Business. International Journal of Novel Research and Development (IJNRD), 8(2), 1-17.
• Yaylalı, M. (2004). Mikroiktisat (3 b., Cilt 1). İstanbul: Beta Basım Dağıtım A. Ş.
• Yıldırım, K., Şıklar , İ., Bakırtaş, İ., Koyuncu, C., Yılmaz, R., Yıldırım, O., & Erdinç , Z. (2017). İktisada Giriş. Eskişehir: Nisan Kitabevi.