12 Eylül, Medya ve Demokratikleşme Sorunu

Year 2010, Volume: 34 Issue: 268, 123 - 145, 27.02.2014

Tezcan Durna Ayşe İnal

Abstract

Özet:
Bu çalışmada 12 Eylül 1980 askeri darbesi sırasında ve sonrasında Türk medyasındaki
eğilimler ele alınmaktadır. Darbe sürecinde özellikle köşe yazarlarının darbeyi farklı yollarla
nasıl meşrulaştırdığı üzerinde durulmaktadır. Dönemin üç önemli gazetesinin köşe yazarları
askeri yönetimin ideolojisine paralel olarak darbe öncesinde parlamentoda yer alan partileri
ve politikacıları olumsuzlayarak darbeyi gerekçelendirmişlerdir. Çalışmada ayrıca 12 Eylül
ve sonrasında Türkiye’de yaşanan ekonomik dönüşüm ve medyanın bu dönüşüm içindeki
konumu ele alınmıştır. 12 Eylül sonrasında medyada yaşanan yapısal dönüşüm ve özel radyo
ve televizyon kanallarının 1990’larda yayına başlaması, çoğulculuk ve çeşitlilik kavramları
ışığında sorgulanmıştır. 12 Eylül darbesi ve medyadaki ticarileşme sürecinin demokratik temsil,
içeriklerin çeşitlenmesi ve kamusal alandaki demokratik tartışmayı önemli ölçüde kısıtladığını
ve bu sorunların günümüzde de sürdüğünü gözlemlemek mümkündür.
Anahtar Sözcükler: 12 Eylül 1980, basın/medya, yapısal dönüşüm, Özal, medya içerikleri,
demokratik temsil.

 

Abstract:
This article probes the trends in Turkish media during and after the September 12 coup
d’état in 1980. We focused on the various ways newspaper columnists legitimized the coup.
In line with the ideological discourse of the military government, columnists of the three
important newspapers of the time make an apology of the coup by negating the parties and the
politicians in the parliament prior to the coup. The article also investigates the post-September
12 economic transformation and the role of media in it. The structural transformation of the
media by the establishment of commercial radio and TV channels is examined under the light
of plurality and variety. We observed that the process of commercialisation together with
September 12 coup d’état curbed democratic representation, content variation and democratic
discussion in the public sphere to a great extent and this problem lingers even today.
Key Words: 12th September 1980, press/media, structural transformation, Özal, media
contents, democratic representation.

Keywords

12 Eylül 1980, basın/medya, yapısal dönüşüm, Özal, medya içerikleri, demokratik temsil

12th September, Media and the Problem of Democratization

Abstract

References

• Adaklı, Gülseren (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi, Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Ahmad, Feroz (1999). Modern Türkiye’nin Oluşumu, 2. Baskı, çev. Yavuz Alagon, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Arslantaş, Selma (2009). “1980 Sonrasında Değişen Medya Ortamında Değişen Gazeteci/Gazetecilik”, sunulmuş bildiri, İzmir: 4. Karaburun Bilim Kongresi, 80’den Sonra.
• Bali, Rifat N. (2002). Tarz’ı Hayat’tan Life Style’a, Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boratav, Korkut (1995). Türkiye İktisat Tarihi 1908-1980, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bourdieu, Pierre (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, R. Nice (ed.), London: Routladge.
• Butler, Judith (2005). Kırılgan Hayat: Yasın ve Şiddetin Gücü. çev. Başak Ertür, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Çelenk, Sevilay (2005). Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Durna, Tezcan (2004). “Köşe Yazılarında Avrupa Birliği Tartışmaları: Helsinki Zirvesi 1999”, Dursun, Ç. (der.) Haber Hakikat İktidar İlişkisi, Ankara: Elips Kitap içinde, s. 259–288.
• Erdem, Derya (2010). “Eksilerek Yaşamaya Mahkûm Edilen Kadınlar: Reha Muhtar’a İtiraf Programında Kadına Dair Söylemsel Hastalıklar”, Durna, T. (der.) Medyadan Söylemler, İstanbul: Libra Kitap içinde, s. 265–311.
• Ergül, Hakan (2000). Televizyon Haberlerinde Magazinleşme, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fowler, Roger (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Pres, GB: Routledge.
• Graber Dorris (1976). “Press and Television as Opinion Resources in Presidential Campaigns”, Public Opinion Quarterly, 40, s. 285–303.
• Graber, Dorris (1971). “The Press as Opinion Resource During the 1968 Presidential Campaign”, Public Opinion Quarterly, 35, s. 168–182.
• İnal, Ayşe (1985). Stereotypic Image of Turkish Politicians in three National Newspaper. Basılmamış yüksek lisans tezi, ODTU.
• İnal, Ayşe (1994-1995). “Bir İzleyici Gözüyle Siyaset Meydanı”, Birikim, Aralık-Ocak 68-69, s. 65-75.
• İnal, Ayşe (2010). “Anlatı Yapıları ve Televizyonun Anlatısal Potansiyeli Üzerine Bir Tartışma”, Durna, T. (der.) Medyadan Söylemler, İstanbul: Libra Kitap içinde, s. 19–45.
• İnal, Ayşe ve Durna Tezcan (2009). “AB’ye Üyelik Sürecinde Türk Medyası”, Avrupa Çalışmaları Dergisi C. 8, S. 2, s. 65–88.
• Kaya, Raşit (2009). İktidar Yumağı, Medya – Sermaye – Devlet, Ankara: İmge Kitabevi.
• Mutlu, Erol (2005). “Özal ve Özalcılık”, Kejanlıoğlu, D. B. ve Yıldız, A. (yay. haz.) Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, Ankara: Ütopya Yayınevi içinde, s. 355–394.
• Mutman, Mahmut (1994-1995). “Siyasetin Sınırsız Meydanı”, Birikim, Aralık-Ocak 68-69, s. 24-29.
• Saral, Zeki (1991). 12 Eylül Basınının İkinci Yüzü, Kalemlerin İhaneti, Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Schick, İrvin C. ve Tonak, E. Ahmet (2003). “Uluslar arası Boyut: Ticaret, Yardım ve Borçlanma”, Schick, İ. C. ve Tonak, E. A. (der.) Geçiş Sürecinde Türkiye, İstanbul: Belge Yayınları içinde, s. 354–385.
• Sucu, Mehmet (2010). 12 Eylül Yasakları, Halk Bunu Bilmesin, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Van Dijk, Teun Adrianus (1988). News Analysis, Case Studies of International and National News in the Press, Hove and London: Lawrance Erlbaum Associates, Publichers. www.haber7.com
• Yörük, Evrim (2010). “Televizyon Anlatısı, Tür ve Temsil Açısından Asmalı Konak”, Durna, T. (der.) Medyadan Söylemler, İstanbul: Libra Kitap içinde, s. 313–348.