Kürt Milliyetçiliğine Eleştirel Bir Bakış: Kürt Mülteciler ve Kürdistan Milliyetçiliği

Year 2015, Volume: 39 Issue: 1, 37 - 56, 10.04.2015

Arzu Yılmaz

Abstract

Kürtleri yalnızca kültürel değil aynı zamanda siyasal bir toplum olarak bugüne taşıyan Kürt milliyetçiliği, temelde Kürdistan’ı dört parçaya bölen ulus-devletlerin bir ürünüdür. Bu haliyle Kürt milliyetçiliği, Türk, Fars ya da Arap milliyetçiliğine karşı bir mücadele içinde şekillenir. Dolayısıyla, her bir parçada yaşayan Kürtler için ‘öteki’ farklıdır. Örneğin, bir Irak Kürdü için ‘öteki’ Arap ise bir Türkiye Kürdü için Türk’tür. Bu farklılık, ulusal mücadele pratikleriyle de pekişir. Bu çerçevede, Kürt kimliği ise her bir parçada dâhil olduğu milliyetçi projenin ‘öteki’si ile ilişki içinde melez bir nitelik taşır. Ancak, en son IŞİD’in Kobane‘ye saldırılarına İran, Türkiye, Irak’ta yaşayan Kürt kitlesinin gösterdiği reaksiyonla birlikte daha da görünürlük kazandığı üzere, Kürt milliyetçiliğinde yeni bir evre dikkat çekmektedir. Kürtler, Kürdistan savunmasında ortaklaşmakta ve bir yönüyle Kürt ulusal mücadelesinin aktörlerini de uzlaşmaya zorlayan toplumsal bir dinamizm yaratmaktadır. Bu durum, en genel ifadesiyle, Kürtlerin aidiyet duygusunun dört parça Kürdistan ölçeğinde yeniden şekillendiğini göstermektedir. Bu bağlamda, Kürt milliyetçiliğini devletler ya da Kürt ulusal hareketleri yerine, bu aktörlerin eylem ve propagandalarının hedefi sıradan Kürtler üzerinden tartışmak yerinde olacaktır. Bu makale, sözkonusu tartışmayı Irak Kürdistan Bölgesi’nde mülteci olarak yaşayan Kürtlerin izini sürerek, bir ulusun ne olduğu değil nasıl oluştuğu sorusuna yanıt arayacaktır. Kürtlerin Kürdistan’da mültecilik deneyimi, varolan ulus-devletlere içkin melez kimlik parçalarının Kürdistan için ödenen ‘bedel’ etrafında birleştirildiği bir ulus inşa sürecine işaret etmektedir. Son tahlilde, bugün Kürt milleti tepeden oluşturulmuş siyasi bir proje olmanın yanında insanların umutları, ihtiyaçları, özlemleri ve çıkarları temelinde yeniden tanımlanmaktadır. Bu tanım ise Kürt milliyetçiliğinde yeni bir evreye geçildiğini ve bu evrenin Kürdistan milliyetçiliği olarak tartışılmasının daha doğru olacağını göstermektedir.

Keywords

Kürt milliyetçiliği, Kürt mülteciler, Kürdistan milliyetçiliği, öteki, göç.

References

• Ayata B (2011). The Politics of Displacement: A Transnational Analysis of Kurdish Forced Migration in Turkey and Europe. (Yayınlanmamış doktora tezi). Baltimore: John Hopkins University.
• Barzani M (2003). Mustafa Barzani and The Kurdish Liberation Movement (1931-61). New York: Palgrave Macmillian.
• Bozarslan H (2010). Ortadoğu: Bir Şiddet Tarihi: Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonundan El-Kaide’ye. İstanbul: İletişim.
• Bozarslan H (2005). Türkiye’de Kürt Milliyetçiliği: Zımni Sözleşmeden İsyana. Kürt Milliyetçiliğinin Kökenleri. İstanbul: Avesta.
• Bruinessen M (2005). Kürdistan Üzerine Yazılar. İstanbul: İletişim.
• Bruinessen M (2005). Kürtlük, Türklük, Alevilik: Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri. İstanbul: İletişim.
• Christian Peacemaker Teams: “Where There is a Promise There is a Tragedy”, Crossborder Bombings and Shellings of the Northern Village Peoples of the Kurdistan Region of Iraq by the Nations of Turkey and Iran, http//cpt-ıraq.blogspot.com. Son erişim tarihi, 17.07.2013.
• Dündar F (2008). Modern Türkiye’nin Şifresi: İttihat ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913-18). İstanbul: İletişim.
• Entessar N (1992). Kurdish Etno-Nationalism. Boulder: Lynn Rienner Publishers.
• Griffiths D (2002). Somali and Kurdish Refugees in London: New Identities in the Diaspora. Burlington: Ashgate.
• Güneş C (2013). Türkiye’de Kürt Ulusal Hareketi: Direnişin Söylemi. Ankara: Dipnot.
• Hobsbawm E (2010). Milletler ve Milliyeçilik: Program, Mit, Gerçeklik. İstanbul: Ayrıntı.
• Jongerden J ve Akkkaya A (2012). PKK Üzerine Yazılar. İstanbul: Vate.
• Kreyenbroek P ve Sperl S (2000). The Kurds: A Contemporary Overview. New York: Routledge.
• Murat Karayılan’la Kişisel Görüşme, 25.5.2013.
• McDowall D (2004). Modern Kürt Tarihi. Ankara: Doruk.
• Natali D (2009). Kürtler ve Devlet: Irak, Türkiye ve İran’da Ulusal Kimliğin Gelişmesi. İstanbul: Avesta.
• O’ Ballance E (1996). The Kurdish Struggle: 1920-1994. New York: ST Martin Press.
• Osman Öcalan’la Kişisel Görüşme, 11.7.2011.
• Olson R (1992). Kürt Milliyetçiliğinin Kaynakları ve Şeyh Said İsyanı. Ankara: Öz-Ge.
• Öcalan A (2005). Güney Kürdistan’da Egemenlik Mücadelesi ve Devrimci Demokratik Tutum. (Belirtilmemiş): Mazlum Doğan Kadro Okulu Yayınları.
• Özcan N (1999). Kürdistan İşçi Partisi, Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi. Ankara: ASAM.
• Özdağ Ü (2007). Türk Ordusunun PKK Operasyonları: 1984-2007. İstanbul: Pegasus.
• Randal J (1997). After Such Knowledge What Forgiveness?: My Encounters With Kurdistan. New York: Farrar, Straus and Giroux.
• Romano D (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. New York: Cambridge.
• Sirkeci İ (2006). The Environment of Insecurity in Turkey and the Emigration of Turkish Kurds to Germany. New York: The Edwin Mellen Press.
• TBMM (1998). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Boşaltılan Yerleşim Birimleri Nedeniyle Göç Eden Yurttaşlarımızın Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Tedbirlerin Tespit Edilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem20/yil01/ss532.pdf, 11.12.2013.
• Wahlbeck Ö (1999). Kurdish Diasporas: A Comparative Study of Kurdish Refugee Communities. New York: Palgrave.
• Yücel M (2014), Abdullah Öcalan: Ankara’dan İmralı’ya. İstanbul: Alfa.
• Zolberg A ve Shurke A ve Aguayo s (1989). Escape from Violence: Conflict and the Refugee Crisis in the Developing World. New York:Oxford University Press.
• http://www.aa.com.tr/tr/tag/251895--barzaniden-pyd-aciklamasi. 14.01.2015.
• http://rudaw.net/NewsDetails.aspx?pageid=90244 .14.01.2015.
• http://www.sabah.com.tr/dunya/2012/07/24/sinirda-hareketli-saatler 14.01.2015.
• http://t24.com.tr/haber/10-kisilik-pesmerge-grubu-kobaneye-gecti,275514 14.1.2015.
• http://reliefweb.int/report/iraq/unhcr-registration-trends-iranian-persons-concern-31-dec-2014. 11.01.2015.
• http://reliefweb.int/report/iraq/unhcr-registration-trends-syrian-persons-concern-31-dec-2014. 11.01.2015.
• http://reliefweb.int/report/iraq/unhcr-registration-trends-turkish-persons-concern-31-dec-2014. 11.01.2015.