Kahire’den İstanbul’a: Futbol, Siyaset ve Toplumsal Hareketler

Year 2015, Volume: 39 Issue: 2, 115 - 146, 20.06.2015

Burak Özçetin Ömer Turan

Abstract

Gerek Arap Baharı gerekse Gezi Parkı protestoları sırasında futbol taraftar gruplarının, özellikle de Ultraların şaşırtıcı bir şekilde protestoların önemli aktörlerden biri oluşuna tanık olduk. Mısır’da Develer Savaşı’nda ve sonrasında ve Türkiye’de de göstericilerle polis arasındaki çatışmalarda, taraftar grupları dağınık ve örgütsüz kitleleri bir araya toplayarak direnişe önemli bir destek vermiştir. Toplumsal hareketlerin bu sıra dışı aktörlerini sorunsallaştıran bu çalışma, Mısır ve Türkiye örneklerini belirli karşılaştırma öğeleri çerçevesinde ele almaktadır. Çekişmeci siyaset literatürünün sunduğu kavramsal çerçeveye yaslanan makalede siyasal fırsatlar, birikmiş bir çekişmenin varlığı, deneyim ve taraftar gruplarının mevcut eylem repertuvarları tartışılmaktadır. Makale siyasete demokratik katılım yollarının tıkandığı, devlet şiddetinin yaygın olduğu ve sokağın asli muhalefet ve protesto uzamı haline geldiği Mısır örneğinde taraftar gruplarının, tecrübeli sokak savaşçıları olarak toplumsal hareketlerin güçlü ve kalıcı unsurları haline geldiğini vurgulamaktadır.

Keywords

Çekişmeci siyaset, toplumsal hareketler, Arap Baharı, Gezi Parkı, Ultralar

References

• Abu-Lughod L (1991). Writing Against Culture. İçinde: R Fox (der), Recapturing Anthropology: Working in the Present, Sante Fe: School of American Research Press,
• -162.
• Atacan F (2014). ‘Ekmek, Özgürlük, Sosyal Adalet’: Mısır’da Muhaliflerin Talepleri Açık Değil Mi? İçinde: D Fırat (der), Sokağın Belleği: 1 Mayıs 1977’den Gezi Direnişine Toplumsal Hareketler ve Kent Mekânı, Ankara: Dipnot Yayınları, 43-66.
• Bayat A (2010). Life As Politics: How Ordinary People Change the Middle East. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Beinin J (2009). Workers’ Struggles under ‘socialism’ and Neoliberalism. İçinde: E Rabab ve P Marfleet (der), Egypt The Moment of Change, London and New York: Zed Books, 68–87.
• Bennett W L ve Sergerberg A (2012). The Logic of Connective Action. Information, Communication & Society, 15 (5), 739-768.
• Bora T ve Ziya A (2013). Kimi Başrol Kimi Karakter: Kulüp Hikayeler. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Calhoun C (1993). New Social Movements of the Eary Nineteenth Century. Social Science History, 17 (3), 385-427.
• Çarşı (2103). Çarşı Geliyooor! İstanbul: Okuyanus.
• Çetinkaya D (2008). Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler. İçinde: D Çetinkaya (der), Toplumsal Hareketler: Tarih, Teori ve Deneyim, İstanbul: İletişim, 15-61.
• Demir E (2013). Anadan Üryan Gelmişiz Dünyaya. Halkın Takımı, 1 (5).
• Diani M ve Bison D (2004). Organizations, Coalitions, and Movements. Theory and Society, 33, 281-309.
• Di-Capua Y (2004). Sports, Society, and Revolution. İçinde: E Podeh and O Winckler (der), Rethinking Nasserism: Revolution and Historical Memory in Modern Egypt, Florida: University Press of Florida, 144–63.
• Dikici S T (2009). Çarşı: Bir Başka Taraftarlık. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Dorsey J M (2011). Soccer: A Middle East and North African Battlefield. SSRN Electronic Journal. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1955513, Son erişim tarihi, 06.09.2014.
• El-Mahdi R (2009). The Democracy Movement: Cycles of Protest. İçinde: E Rabab ve P Marfleet (der), Egypt The Moment of Change, London and New York: Zed Books, 87–103.
• El-Zatmah S E (2011). Aha Gün!: A Social and Cultural History of Soccer in Egypt. (Basılmamış Doktora Tezi). Los Angeles: University of California.
• Fişek K (1980). Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Spor Yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Foley G (1999). Learning in Social Action: A Contribution to Understanding Informal Education. New York: Zed.
• Gerbaudo P (2012). Twitler ve Sokaklar. Çev. O Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Gupta A ve Ferguson J (1992). Beyond ‘Culture’: Space, Identity, and the Politics of Difference. İçinde: A Gupta ve J. Ferguson (der), Culture, Power, Place: Explorations in Anthropology, Durham: Duke University Press, 31-51.
• Kozanoğlu C (1990). Bu Maçı Alıcaz. İstanbul: Kıyı Yayınları.
• Laclau E (2005). On Populist Reason. London and New York: Verso.
• Laclau E (2012). Politics and Ideology in Marxist Theory: Capitalism, Fascism, Populism. London and New York: Verso.
• Lichbach M I (1998). Contending Theories of Contentious Politics and the Structure-Action Problem of Social Order. Annual Review of Political Science, 1, 401–424.
• McAdam D, Tarrow S and Tilly C (2004). Dynamics of Contention. Cambridge: Cambridge University Press.
• McAdam D, Tarrow S ve Tilly C (1997). Towards an Integrated Perspective on Social Movement and Revolution. İçinde: M I Lichbach ve A S. Zuckerman (der), Comparative Politics: Rationality, Culture, and Structure. Cambridge: Cambridge University Press, 142-172.
• McManus J (2013). Been There, Done That, Bought The T-Shirt: Beşiktaş Fans And The Commodification Of Football In Turkey. International Journal of Middle East Studies, 45, 3–24.
• Negt O and Kluge A (1993). Public Sphere and Experience: Towards an Analysis of The Bourgeois and Proleterian Public Sphere. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Özkol S (1988). Övünmekte Haklıyız Çünkü Beşiktaşlıyız. İstanbul: Uğur.
• Pilz G A ve Wölki-Schumacher F (2010). Overview of the Ultra Culture Phenomenon in the Council of Europe Member States in 2009. http://www.coe.int/t/dg4/sport/Source/T-RV/T-RV_2010_03_EN_background_doc_Prof_PILZ.pdf. Son erişim tarihi, 01.05.2015.
• Raab A (2012). Soccer in the Middle East: An Introduction. Soccer & Society, 13 (5-6), 619–38.
• Salman O (2011). O ‘Manifesto’yu Rıdvan Akar Yazdı. Radikal, 15.07.2011.
• Snow D A (2004). Framing Processes, Ideology, and Discursive Fields. İçinde: D A Snow ve S A Soule (der), The Blackwell Companion to Social Movements, MA: Blackwell Publishing, 380–413.
• Tarrow S (2011). Power in Movement: Social Movements and Contentious Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tejerina B, I Perugorría, T Benski ve L Langman (2013). From Indignation to Occupation: A New Wave of Global Mobilization. Current Sociology, 61 (4), 377-392.
• Thornton S (1995). Club Cultures: Music, Media and Subcultural Capital. Cambridge: Polity Press.
• Tilly C ( 2005). Avrupa’da Devrimler: 1492-1992. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Tilly C (1978). From Mobilization to Revolution. New York: Random House.
• Tilly C (1984). Social Movements and National Politics. İçinde: C Bright ve S. Harding (der), Statemaking and Social Movements. Ann Arbor: University of Michigan Press, 297-317.
• Tilly C (2005). Trust and Rule. Cambridge: Oxford University Press.
• Tilly C (2008). Contentious Performances. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tilly C ve Lesley J W (2009). Social Movements, 1768-2008. CO: Paradigm Publishers.
• Tuastad D (2014). From Football Riot to Revolution. The Political Role of Football in the Arab World. Soccer & Society, 15 (3), 376–88.
• Turan Ö ve Özçetin B (2014). Football fans at Gezi: counterpublic in the making. Free Conference: From Habermas to Fanblogs, Nisan 2014, ODTÜ.
• Turan Ö (2015). Gezi Direnişi ve Çekişmeci Siyaset Üzerinden Bir Analiz. İçinde: P Uyan vd. (der), Siyasetin Bilimi: İlter Turan’a Armağan, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 409-429.
• Türkmen N (2012). Eylemden Öğrenmek: TEKEL Direnişi ve Sınıf Bilinci. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Woltering R (2013). “Unusual Suspects: ‘Ultras’ As Political Actors in the Egyptian Revolution.” Arab Studies Quarterly, 35 (3), 290–304.