Post-Fordist Kamu Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet: Moğolistan Örneği

Year 2023, Volume: 47 Issue: 6, 1607 - 1648, 15.12.2023

Muhammed Hakan Çetinkaya

Abstract

Moğolistan, 1990 yılı itibariyle kapitalist ekonomiye geçmiş ve her alanda hızlı bir dönüşüme sahne olmuştur. Moğolistan’ın geçirdiği dönüşüm, 1980’lerle beraber dünyada etkili olmayan başlayan, her alanda esnekliği temel alan Post-Fordist uygulamalara da sahne olmuştur. Post-Fordist birikim rejimi, üretimin çevre ülkelere kaydığı ve merkezin gelişen otomasyon sistemi ile üretimi kontrol ettiği, sermayenin artık değer oranını yükselttiği bir dönemdir. Bununla beraber Post-Fordist dönemde işgücünün feminizasyonu da gerçekleşmiş, kadınlar iş hayatına daha fazla atılmaya başlamıştır. Post-Fordist dönemde ekonomik ve toplumsal dönüşüm geçiren Moğolistan’da ise kadınlar uzun yıllar iş hayatının bir parçası haline gelmiş, yüksek oranlarda temsiliyete sahip olmuşlardır. Moğolistan’ın en büyük istihdam kaynağı olan devlette de kadın temsili daha fazladır. Kamu kurumlarında kadınların aşırı temsili bulunmakla beraber, kadınlar daha çok yükselme şansının az olduğu, öğretmenlik, hemşirelik gibi ev ve bakım hizmetleriyle benzerlikleri bulunan özel devlet hizmeti görevlileri statüsünde istihdam edilmektedirler. Bununla beraber üst ve orta düzey yöneticilikte ve kurum içinde¬ Moğolistan’ın ataerkil geleneksel yapısından kaynaklı olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliklerine denk gelinmektedir. Söz konusu toplumsal cinsiyet ilişkilerini ortaya çıkarmak için Moğolistan’da seçilen üç kamu kurumunda, toplamda 22 kişi ile yüz yüze derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Moğolistan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Moğolistan Milli Eğitim Bakanlığı ve Moğolistan İstatistik Kurumunda yapılan mülakatlar sonucunda elde edilen veriler analiz edilmiştir. Bu doğrultuda Moğolistan kamu yönetiminde Post-Fordist uygulamaların tam olarak hayata geçirilemediği görülmüştür. Bu duruma ek olarak istihdamdan ev içerisindeki sorumluluklara ve bu sorumlulukların iş hayatına etkisine kadar bütün alanlarda toplumsal cinsiyet kalıpyargılarıyla karşılaşılmıştır. Kurum içerisinde bulunan toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin yalnızca kadınları değil, erkek kamu personellerini de etkilediği ve kurumlar açısından olumsuz etkileri olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle yapılan araştırmanın, Moğolistan kamu yönetimindeki toplumsal cinsiyet ilişkilerini anlama ve sorunların ortadan kaldırılması açısından önem taşıdığı düşünülmektedir. Post-Fordist dönemde artan kadın istihdam oranlarının aksine kurum içerisindeki durumun doğrudan katılımcıların görüşleriyle aktarılması, istatistiksel olan ile uygulamada karşılaşılan arasındaki farkın anlaşılması açısından önem taşımaktadır.

Keywords

Post-Fordizm, Kamu Yönetimi, Toplumsal Cinsiyet, Kamu Personeli, Moğolistan

Supporting Institution

Bu çalışma Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordianatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Project Number

SBE-2023-208

Gender in the Post-Fordist Public Administration: the Case of Mongolia

Abstract

Mongolia transitioned to a capitalist economy in 1990 and witnessed a rapid transformation in all areas. The transformation Mongolia underwent also included Post-Fordist practices that started to have an impact globally in the 1980s, which were based on flexibility in all areas. Post-Fordist regime of accumulation and mode of regulation is a period in which production shifts to the periphery, and the center controls production through an evolving automation system, thereby increasing the rate of surplus value. Additionally, the feminization of the workforce occurred during the Post-Fordist era, with women increasingly entering the workforce. In Mongolia, which experienced economic and social transformations during the Post-Fordist period, women became an integral part of the labor force and achieved high levels of representation. In the state, which is the largest source of employment in Mongolia, there is a higher representation of women. Although there is an overrepresentation of women in public institutions, they are primarily employed in positions such as teaching and nursing, which are similar to household and care services and have limited opportunities for advancement. However, in upper and middle-level management and within institutions, gender inequalities are observed due to Mongolia's patriarchal traditional structure. To reveal these gender relations, in-depth face-to-face interviews were conducted with a total of 22 individuals in three selected public institutions in Mongolia. The data obtained from interviews conducted at the Ministry of Labor and Social Protection, the Ministry of Education and Science, and the National Statistical Office of Mongolia were analyzed. Accordingly, it was observed that Post-Fordist practices were not fully implemented in public administration in Mongolia. In addition, gender stereotypes were encountered in all areas, from employment to household responsibilities and the impact of these responsibilities on work life. It was determined that gender inequalities within institutions not only affect women but also have negative effects on male civil servants and the institutions themselves. Therefore, it is believed that this research is important in understanding gender relations in Mongolia's public administration and in addressing these issues. Contrary to the increasing rates of female employment in the Post-Fordist era, the direct transmission of the situation within institutions through the perspectives of participants is crucial for understanding the discrepancy between statistical data and encountered practices.

Keywords

Post-Fordism, Public Administration, Gender, Public Personnel, Mongolia

Project Number

SBE-2023-208

References

• Aglietta M (1979). A Theory of Capitalist Regulation. London: NLB.
• Albayrak S O (2016). ABD Kamu Personel Rejiminde Esnek İstihdam. Mülkiye Dergisi, 40(2), 43-66.
• Aslan O E (2006). Cumhuriyet ve Kadın Memurlar. Amme İdaresi Dergisi, 39(4), 117-149.
• Aslan O E (2010). Fordizmden Post-Fordizme Türkiye'de Memurların Maaş Düzeni. Amme İdaresi Dergisi, 43(1), 81-122.
• Aslan O E (2019). Devlet Bürokrasi ve Kamu Personel Rejimi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Aslan O E (2021). Moğolistan'da Bürokrasi ve Kamu Personel Rejimi. İçinde: O Aslan (der), Moğolistan Devlet ve Toplum, Ankara: Türk İdari Araştırmalar Vakfı, 77-105. Bağdatlı Vural N (2016). Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet. İçinde: F Saylıgil (der), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, Ankara: Dipnot Yayınları, 103-119.
• Bayrakdar O ve Kalyoncu S (2022). Büyük Tasfiyenin Etki ve Sonuçları Bakımından Ülke Eksenli Bir Karşılaştırma: Azerbaycan ve Moğolistan. Türk Dünyası Araştırmaları, 132(260), 159-188.
• Brewster C, Mayne L ve Tregaskis O (1997). Flexible Working in Europe. Journal of World Business, 32(2), 133-151.
• Cattaneo N ve Hirata H (2021). Esneklik. İçinde: H Hirata, F Laborie, H L Doare ve D Senotier (der), Eleştirel Feminizm Sözlüğü. Çev. G Acar-Savran. Ankara: Dipnot Yayınları, 125-129
• Cin E (2011). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Danıştay Kararları Işığında Kamu Hizmetlerine Girmede Cinsiyet Ayrımı. Journal of Istanbul University Law Faculty, 69(1-2), 1051-1073.
• Çitçi O (1982). Kadın Sorunu ve Türkiye'de Kamu Görevlisi Kadınlar. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• D’Agostino M J (2015). The Difference That Women Make: Government Performance and Women-Led Agencies. Administration & Society, 47(5), 532-548.
• Dağdelen İ (2005). Post-Fordizm. Mevzuat Dergisi (90).
• DeHart-Davis L, Marlowe J ve Pandey S (2006). Gender Dimensions of Public Service Motivation. Public Administration Review, 66(6), 873-887.
• Dolan J (2004). Gender Equity: Illusion or Reality for Women in the Federal Executive Service? Public Administration Review, 64(3), 299-308.
• Dünya Bankası (2020). Towards a High Performing Civil Service: Reform Progress and Challenges. World Bank Group.
• Erdoğan S (2021). Toplumsal Cinsiyetin Esnek Üretim Sistemine Transferi: Mersin Kadın Konfeksiyon İşçileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 4(71), 2863-2902.
• Eren V (2006). Personel Rejiminde Bürokratik Modelden İşletmeci Anlayışa Geçiş. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 131-153.
• Eryiğit S (2000). Esnek Üretim, Esnek Organizasyon, Esnek Çalışma. Kamu-iş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 5(4), 1-16.
• Gertler M (1988). The Limits of Flexibility: Comments on the Post-Fordist Vision of Production and Its Geography. Transaction of the Institute of British Geographers, 13(4), 419-432.
• Goetz A (1992). Gender and Administration. IDS Bulletin, 23(4), 6-17.
• Güler B A (2016). Yeni Sağ ve Devletin Değişimi Yapısal Uyarlama Politikaları 1980-1995. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gülmez M (1972). Kamu Yönetiminde Feminizasyon Olayı. Amme İdaresi Dergisi, 5(3), 51-71.
• Hall S (1988). Brave New World. Marxism Today, 24-29.
• Harvey D (1997). Postmodernliğin Durumu. Çev. S Savran, İstanbul: Metis Yayınları.
• Hirata H, Laborie F, Doare H ve Senotier D (2021). Eleştirel Feminizm Sözlüğü, Çev. G Acar Savran, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Hirsch J (2011). Materyalist Devlet Teorisi. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Hutchinson J ve Mann H (2004). Feminist Praxis: Administering for a Multicultural, Multigendered Public. Administrative Theory & Praxis, 26(1), 79-95.
• İpek Köstekli Ş (2008). Esneklik - Güvence Dengesi: AB Deneyimi ve Türkiye. TISK Akademi, 3(6), 42-65.
• Jessop B (2000). Post-Fordism and the State. İçinde: A Amin (der), Post-Fordism a reader, Massachusetts: Blackwell Publishers, 251-279.
• Kalan E (2021). Toplumsal ve Demografik Yapı. İçinde: O E Aslan (der), Moğolistan Devlet ve Toplum, Ankara: Türk İdari Araştırmalar Vakfı, 109-146.
• Kestane D (2003). Performansa Dayalı Ücret Sistemi ve Kamu Kesiminde Uygulanabilirliği. Maliye Dergisi (142), 126-144.
• Larsen C A (1998). Towards Post-fordist Welfare States: A comparison of Danish and Dutch labour market reforms.
• Lipietz A (1987). Mirages and Miracles: The Crises of Global Fordism. Londra: Verso.
• McGinn K ve Patterson P (2005). A Long Way Toward What?” Sex, Gender, Feminism, and the Study of Public Administration. International Journal of Public Administration, 28(11-12), 929-942.
• Moğolistan İstatistik Kurumu (2023). (2023, 05 22) https://www.1212.mn/en/statistic/statcate/48171321/table-view/DT_NSO_0400_039V0. Son erişim tarihi: 23/05/2023.
• Moğolistan Kamu Personel Kurumu (2023). МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТАЙЛАН-2022. Ulanbator: Civil Service Council of Mongolia.
• Özkalp E ve Sungur Z (1997). Esnek Üretim Sistemleri ve Post-Fordist Yaklaşımlar. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 415-430.
• Ritzer G (2012). Modern Sosyoloji Kuramları. Çev. H Hülür, Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Sadioğlu U ve Altay S (2020). Post-Fordizm ve Kamu Yönetimine Yansımaları. Sosyoekonomi, 28(45), 327-352.
• Sarıtürk M (2021). Post-Fordizm, Esneklik ve EPDK. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 168-205.
• Shurentsetseg Z (2011). The Political Impact on the Civil Service System in Mongolia (Case study of personnel selection process). (Basılmamış Doktora Tezi). Sejong: KDI School of Public Policy and Management.
• Tuncer A ve Usta S (2013). İki Kriz Arasında Yönetim: Yeni Kamu İşletmeciliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (30), 181-195.
• UNDP (United Nations Development Programme) (2021). Towards a Professional and Citizen-centred Civil Service in Mongolia. United Nations Development Programme. y.y.
• Urhan B (2016). Kadın Emeği ve Toplumsal Cinsiyet. İçinde: F Saygılıgil (der), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları, 121-151.
• Uyanık Y (2008). Neoliberal Küreselleşme Sürecinde İşgücü Piyasaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 209-224.
• Yılmaz A, Bozkurt Y ve İzci F (2008). Kamu Örgütlerinde Çalışan Kadın İşgörenlerin Çalışma Yaşamlarında Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 89-114.
• Монгол Хелний Их Тайлбар Толь. (2023, 06 14). https://mongoltoli.mn/ adresinden alındı