AKP Rejiminde Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin Zor ve Rıza ile İnşası

Year 2024, Volume: 48 Issue: 3, 655 - 694, 27.09.2024

Pinar Demircan

Abstract

Küresel birikim rejiminin enstrümanı olarak nükleer santraller, neoliberal politikaların dünyaya ilan edildiği 1970’lerden itibaren devlet eliyle yaygınlaştırılmaktadır. Makale, 1976 yılında Mersin’de yer lisansı alınmış olan mekânda ilk kez AKP döneminde Türkiye’de bir nükleer santral projesinin inşaat aşamasına gelmesine odaklanmaktadır. Zira AKP hükümeti nükleer santral projesinin hayata geçirilmesi için 2010 yılında Rusya Hükümeti ile milletlerarası anlaşma imzalamak suretiyle projeyi Anayasa üstüne taşımıştır. Ayrıca Yap-sahip ol-İşlet (B.O.O) tipindeki finansman anlaşması imzalanan proje, dünyada ilk kez bir devletin bir başka devletin sınırları içinde nükleer santral sahibi olmasını sağlamaktadır. Siyasal rejim, siyasal iktidar ve toplumsal hareketleri birlikte tartışmaya olanak veren çekişmeli siyaset yaklaşımının benimsendiği makalede ilk olarak siyasal rejim analizi yürütülmektedir. Türkiye’de siyasi, ekonomik, toplumsal yaşamı değişime sevk eden 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ve devamında neoliberal politikaların siyasal rejime uyarlandığı 3 yıllık sıkıyönetim süreci makalenin nirengi noktasını oluşturmaktadır. AKP hükümetinin kendinden önceki hükümetlerle arasındaki kopuş ve süreklilikleri otoriterlik ve popülizm kavramsal anahtarlarıyla çözümlenirken neoliberal politikaların ulusal, yerel ve örgütsel ölçeklerdeki etkileri de dikkate alınmaktadır. Siyasal iktidarın otoriterliği rejimin açıklığı/ kapalılığı, güç ilişkileri, siyasal iktidarın ittifaklarla kapasitesini genişletmesi; toplumsal hareketlere yönelik zor ve baskı araçlarının kullanımı merkezi, ademi-merkezi yönetim eğilimlerinin tespiti siyasi fırsat önermeleriyle sağlanırken, popülist uygulamalarının analizinde de ulusal ve yerel siyaset ağının dinamiklerine nasıl yaklaşıldığı incelenmektedir. Makalede benimsenen çekişmeli siyaset yaklaşımının toplumsal hareketler ayağında ise 2019 ve 2020 yıllarında Mersin'deki nükleer karşıtı hareket aktörleriyle yapılmış olan görüşmelerden yararlanılmaktadır. Bu kapsamda nükleer karşıtı hareket içindeki otoriter ve popülist eğilimler sorgulanırken mücadele dinamikleri ile mekanizmalarındaki değişimin izi sürülmektedir. Makalenin bulguları arasında ilk olarak siyasal iktidarın popülist araçlarla ulusal ve yerel siyaset ağını konsolide ederek projeyi teşvik ve imtiyazlarla ilerlettiği; ikinci olarak projenin karşısında mücadeleyi örgütleyen nükleer karşıtı ittifak dinamiklerinin siyasal iktidarın müdahale ve baskısı nedeniyle kurumsallık eğiliminin belirginleştiği öne çıkmaktadır.

Keywords

nükleer karşıtı hareket, çekişmeli siyaset, neoliberal politikalar, Akkuyu NGS, siyasi fırsat yapıları

Ethical Statement

Bu makaleyi titizlikle ve kaynakçayı ihmal etmeden hazırladığımı beyan ederim.

Supporting Institution

Bağımsız

Project Number

yok

Thanks

Bu benim ilk kez hakem heyetine sunduğum makaledir. Bütün kurallara uymaya çalıştım umarım eksiği ya da fazlalığı yoktur. Hakem heyetine değerli zamanı ve emeği için ayrıca Mülkiye Dergiye bize katkıları için çok teşekkür ederim.

References

• Arsel M vd. (2016). Türkiye’de Kalkınmacılığı Yeniden Okumak: HES’ler ve Dönüşen Devlet-Toplum-Doğa İlişkileri. İçinde: C Aksu vd. (der), Sudan Sebepler: Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler. İstanbul: İletişim, 291-312.
• Adaman F vd. (der) (2017). Neoliberal Turkey and its discontents: Economic policy and the environment under Erdogan. London: Bloomsbury Publishing.
• Akbulut B vd. (2020).Turkey’s authoritarian regime of accumulation: Development by dislocation. Journal of Australian Political Economy, 86, 280-303.
• Akdemir Ö (2016). Artvin’e de Bergama oyunu! Evrensel https://www.evrensel.net/haber/273495/artvine-de-bergama-oyunu. Son erişim tarihi, 02/08/2024.
• Akdemir Ö (2022). Hukuk çevreyi korumuyor. Evrensel, 6 Kasım. https://www.evrensel.net/yazi/91912/hukuk-cevreyi-korumuyor. Son erişim tarihi, 11/08/2024.
• Akkuyu NGS (2014). Akkuyu NGS’den Büyükeceli Öğrencilerine Karne Hediyesi. https://www.nessiletisim.com.tr/akkuyu-ngsden-buyukeceli-ogrencilerine-karne-hediyesi. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Akkuyu NGS (2015). Gülnar ve Eceli’de İftar Coşkusu. https://www.nessiletisim.com.tr/gulnar-ve-buyukecelide-iftar-coskusu/. Son erişim tarihi, 10/01/2024.
• Akkuyu NGS (2017). Akkuyu NGS ortakları arasına Türk şirketleri de katılıyor https://akkuyu.com/tr/news/akkuyu-n-kleer-a-ortaklar-aras-na-t-rk-irketleri-de-kat-l-yorç. Son erişim tarihi, 12/07/2024.
• Aktaş E (2021). Mersin Halkının Akkuyu Nükleer Santral Projesi ve Sektörel Etkileri Hakkındaki Görüşleri. Journal of Applied and Theoretical Social Sciences, 3(2), 109-124.
• Alıca G S S (2018). Çevrenin korunmasına ilişkin iptal davalarında kişisel menfaat kavramı. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 139, 165-220.
• Amin S (1997). Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme. Çev. S Lim, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Angın M ve Bedirhanoğlu P (2013). AKP döneminde Türkiye’de büyük ölçekli özelleştirmeler ve devletin dönüşümü. Praksis, 30 (31), 75-95.
• Angın M ve Kılınçarslan P (2021). Türkiye’de Özelleştirmelerin Politik Ekonomisi: Dün, Bugün ve Yarın. Türkiye Politik Ekonomi ve Kamu Politikası Ağı (TUPEN) Birinci İnterdisipliner Çalıştayı, Özyeğin Üniversitesi, 19 Kasım.
• Ataay F (2008). Neoliberalizm ve Muhafazakâr Demokrasi: 2000’li Yıllarda Türkiye’de Siyasal Değişimin Dinamikleri. Ankara: De Ki Basım.
• Avcı T ve Toroğlu N K E (2020). Nükleer Enerji Santrallerine Halkın Bakışı: Akkuyu (Mersin) Örneği. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 3 (5), 150-164.
• Bayramoğlu S (2005). Yönetişim Zihniyeti, Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bayülken A (2006). Türkiye’de Nükleer Enerji. İTÜ Enerji Enstitüsü.
• BBC (5/9/2019). Erdoğan: Birilerinin elinde nükleer başlıklı füze var, ama benim elimde olmasın, ben bunu kabul etmiyorum. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49589110. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Bedirhanoğlu P vd. (der) (2010). Türkiye’de neoliberal otoriter devletin AKP’li yüzü. World Policy Journal, 24 (3), 63-73.
• Benmayor G (2016). Akkuyu’nun Riskleri Neler. Hürriyet, 12 Şubat. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/gila-benmayor/akkuyunun-riskleri-neler-40190053. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Berberoglu B (2020). The global rise of authoritarianism in the 21st Century: Crisis of neoliberal globalization and the nationalist response. Routledge.
• Bianet (12/7/2017). Erdoğan: Grevlere OHAL’den İstifadeyle Anında Müdahale Ediyoruz. https://bianet.org/haber/erdogan-grevlere-ohal-den-istifadeyle-aninda-mudahale-ediyoruz-188225. Son erişim tarihi, 19/08/2024.
• BirGün (19/10/2021). Yapamadıkları basın açıklamasından dava açıldı. https://www.birgun.net/haber/yapamadiklari-basin-aciklamasindan-dava-acildi-362677. Son erişim tarihi, 19/06/2024.
• Bruff I (2014). The Rise of Authoritarian Neoliberalism, Rethinking Marxism, 26 (1), 113-129.
• Bruff I (2016). Neoliberalism and authoritarianism. İçinde: S Springer vd. (der), The Routledge Handbook of Neoliberalism, Routledge, Abingdon, 107–117.
• Bruff I (2019). Overcoming The Allure of Neoliberalism’s Market Myth. South Atlantic Quarterly, 118 (2), 363-379.
• Castells M (1977). The Urban Question: A Marxist Approach. London: E. Arnold.
• Calhoun C (1994). Social Theory and The Politics of Identity. Oxford, UK: Blackwell.
• Cebeci A (2000). 2000’li Yıllarda Türkiye’deki Kamu Yönetimi Değişimini Çözümlemek. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (2), 175-206.
• Civelekoğlu İ (2015). Washington Uzlaşısı Sonrası Dönemde Devletin Değişen Rolü ve Bir Türkiye Değerlendirmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34 (2), 35-54.
• Cumhuriyet (20/12/2017). Her iki kanundan biri torba yasa AKP’nin torba yasa sevdasının arkasında ne var. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/her-iki-kanundan-biri-torba-yasa-akpnin-torba-yasa-sevdasinin-arkasinda-ne-var-889566. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Cumhuriyet (18/10/2002). Gözler Nükleerde. Elektrik Mühendisleri Odası. https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=44996&tipi=5&sube=0. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Çetinkaya D (2014). Tarih ve Kuram Arasında Sosyal Hareketler. İçinde: D Y Çetinkaya (der), Sosyal Hareketler: Tarih, Teori, Deneyim, İstanbul: İletişim Yayınları, 25-74.
• Dear M (1992). Understanding and Overcoming the NIMBY Syndrome, Journal of the American Planning Association, 58 (3), 288-300.
• Della Porta D ve Diani M (2020). Toplumsal Hareketler. Çev. P Çakır ve C Gülbudak, İstanbul: İş Bankası.
• Demircan P (2017). “Bu dava siyasidir!”: Akkuyu NGS ÇED iptal davasından değerlendirmeler, Yeşil Gazete. https://yesilgazete.org/budava-siyasidir-akkuyu-ngs-ced-iptal-davasindan-degerlendirmeler/. Son erişim tarihi, 02/09/2021.
• Demircan P (2022). Authoritarian Neoliberalism and Resistance of the Anti-Nuclear Movement in Turkey. İçinde: A J Spires ve A Ogawa (der), Authoritarianism and Civil Society in Asia, Londra: Routledge, 77-93.
• Demircan P (2023). Neoliberal politikalar bağlamında nükleer karşıtı hareketin dönüşümü: Mersin ve Sinop İncelemesi. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Doğan M G (2013). The Deradicalization of Organized Labor. İçinde: İ Akça, A Bekmen ve B A Özden (der), Turkey Reframed: Constituting Neoliberal Hegemony, London: Pluto Press, 188-202.
• Elektrik Port (15/6/2011). MÜSİAD: Nükleer Enerji ülkemiz için zorunluluk. https://www.elektrikport.com/makale-detay/musiad-nukleer-enerji-ulkemiz-icinzorunluluk/2983. Son erişim tarihi, 02/06/2024.
• Enerji Atlası (t.y.). Akkuyu Nükleer Güç Santrali. https://www.enerjiatlasi.com/nukleer/akkuyu-nukleer-santrali.html. Son erişim tarihi, 17/03/2024.
• Engin S (2022). Nimby; Sendrom Mu, Çevre Hareketi Mi?, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8 (58), 1708-1716.
• Erensü S (der) (2016). İsyanın ve Umudun Dip Dalgası: Günümüz Türkiye’sinden Politik Ekoloji Tartışmaları. İstanbul: Tekin Yayınları.
• Fine B ve Saad-Filho A (2017). Thirteen Things You Need To Know About Neoliberalism. Critical Sociology, 43 (4-5), 685-706.
• Fischer D (1997). History of the International Atomic Energy Agency: The First Forty Years. Vienna: The Agency. Vienna: A Fortieth Anniversary Publication.
• Flam H (1994). States And Anti-Nuclear Movements. Edinburgh: University Press.
• Foster J B (2012). Marksist Ekoloji. Çev. B Baysal, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gamson W (1990). The Strategy of Social Protest. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company.
• Gamson W A ve Meyer D S (1996). Framing Political Opportunity. Comparative Perspectives On Social Movements, 275-290.
• Goldstone J A (2001). Threat (and Opportunity): Popular Action and State Response in the Dynamics of Contentious Action. İçinde: J A Goldstone ve C Tilly (der), Silence and Voice in the Study of Contentious Politics, 179-194.
• Goodwin J (2001). No Other Way Out: States and Revolutionary Movements, 1945-1991. Cambridge University Press.
• Gözler K (2019). Anayasa. gen.tr, Hukukçu Olmayan Hukukçular Sorunu 2, İdarî Yargıda Hukukçu Olmayan Hâkimler (Uzun Versiyon). https://www.anayasa.gen.tr/idari-yargi-hakimleri.htm. Son erişim tarihi, 17/02/2024.
• Haber İ (2020). Türkiye’de İklim Değişikliği Algısı 2020. https://www.iklimhaber.org/wp-content/uploads/2022/02/konda-arastirma-rapor-2020s.pdf.
• Harvey D (2004). Yeni Emperyalizm. Çev. H Güldü, İstanbul: Everest Yayınları.
• Harvey D (2012). Sermayenin Sınırları. Çev. U Balaban, Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
• Heper M (2005). The Justice and Development Party Government and the Military in Turkey, Turkish Studies, 6 (2), 215-231.
• Hürriyet (28/6/2020). Nükleer enerji müfredata giriyor. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/nukleer-enerji-mufredata-giriyor-41551876. Son erişim tarihi, 17/07/2024.
• Hürriyet (24/2/2022). Akkuyu NGS’de çalışan sayısı 20 bine ulaştı. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/akkuyu-ngsde-calisan-sayisi-20-bine-ulasti-42010346. Son erişim tarihi, 28/07/2024.
• İHD (2007). Polis Vazife ve Salahiyeti Yasası’na İlişkin Rapor, 1 Haziran https://www.ihd.org.tr/pol-vaze-ve-salahetyasasina-k-rapor/. Son erişim tarihi, 18/02/2024.
• Jenkins J C (1983). Resource Mobilization Theory and the Study of Social Movements. Annual Review of Sociology, 9, 527-553.
• Joppke C (1992). Decentralization of Control in US Nuclear Energy Policy. Political Science Quarterly, 107 (4), 709-725.
• Kaya F ve Göral E (2016). Türkiye’nin Nükleer Enerji Politikası. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 421-438.
• Kıyanç S (2020). Soğuk Savaş Yıllarında Türkiye’deki ABD Üs ve Tesisleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 36 (101), 203-252.
• Kilci M (1994). KİT’lerin Özelleştirilmesi ve Türkiye Uygulaması. Ankara: DPT.
• Kıray M B (2006). Toplumsal Yapı, Toplumsal Değişme, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Kitschelt H P (1986). Political Opportunity Structures and Political Protest: Anti-Nuclear Movements in Four Democracies. British Journal of Political Science, 16(1), 57-85.
• KONDA (2018) Çevre Bilinci ve Çevre Koruma. https://konda.com.tr/rapor/31/cevre-bilinci-ve-cevre-koruma. Son erişim tarihi, 12/07/2024.
• Koopmans R ve Duyvendak J W (1995). The Political Construction of the Nuclear Energy Issue and Its Impact on the Mobilization of Anti-Nuclear Movements in Western Europe. Social Problems, 42 (2), 235-251.
• Köybaşı S (2014). Yargı Denetiminden Milletlerarası Andlaşmalar Yoluyla Kaçmak: Akkuyu Nükleer Güç Santrali Andlaşması, Anayasa Hukuku Dergisi, 3 (5), 343-357.
• Kriesi H vd. (1992). New Social Movements and Political Opportunities in Western Europe. European Journal of Political Research, 22 (2), 219-244.
• Künar A (2002). Don Kişotlar Akkuyu’ya Karşı: Anti-Nükleer Hikayeler. Elektrik Mühendisleri Odası Yayınları.
• Kütükçüoğlu A (2020). Dünden Bugüne Türkiye’de Nükleer Enerji. Ankara: Tekses.
• Lewis P vd. (2019). The Rise and Rise of Populist Rhetoric. The Guardian, 6 Mart, https://www.theguardian.com/world/ng-interactive/2019/mar/06/revealed-the-rise-and-rise-of-populist-rhetoric. Son erişim tarihi, 12/03/2024.
• Levitsky S ve Ziblatt D (2019). How Democracies Die. Crown: Broadway Books.
• McAdam D (1996). Conceptual Origins, Current Problems, Future Directions. İçinde: D McAdam ve D J McCarthy ve Mayer N Zald (der), Comparative Perspectives On Social Movements, Cambridge: Cambridge University Press, 23-40.
• McAdam D vd. (2001). Dynamics of Contention. Cambridge Studies in Contentious Politics. New York: Cambridge University Press.
• Mc Carthy J ve M Zald (1977). Resource mobilization and social movements. A partial theory. American Journal of Sociology, 82, 1212–1241.
• Medyascope (27/12/2020). Muhalefet ve sivil toplum kuruluşlarının karşı çıktığı “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi” kanunlaştı, https://medyascope.tv/2020/12/27/muhalefet-ve-sivil-toplum-kuruluslarinin-karsi-ciktigi-kitle-imha-silahlarinin-yayilmasinin-finansmaninin-onlenmesine-iliskin-kanun-teklifi-kanunlasti/. Son erişim tarihi, 11/08/2024.
• Medyascope (2022). Yeşiller Partisi yine kurulamadı: Partiye dijital engel,12 Eylül. https://medyascope.tv/2022/12/09/yesiller-partisi-yine-kurulamadi-partiye-dijital-engel//. Son erişim tarihi, 18/08/2024.
• Michaud K vd. (2008). Nimbyism vs. Environmentalism in Attitudes Toward Energy Development, Environmental Politics, 17 (1), 20-39.
• Mijatovic D (2020). Türkiye Raporu, 1-5 Temmuz 2019, Avrupa Konseyi.
• Mudde C (2004). The Populist Zeitgeist. Government and Opposition, 39 (4), 541-563.
• Mitev L (2013). Turkey Has Made Important Progress In Nuclear Power Programme, Says IAEA https://www.nucnet.org/news/turkey-has-made-important-progress-in-nuclear-power-programme-says-iaea. Son erişim tarihi, 31/07/2024.
• Mudde C ve Kaltwasser C R (2017). Populism: A Very Short Introduction. Oxford ve NewYork: Oxford University Press.
• NEA/IAEA (2018). Measuring Employment Generated by the Nuclear Power Sector, Paris: OECD Publishing.
• Nükleer Düzenleme Kurumu (2010). Uluslararası İkili İş birliği Anlaşmaları https://www.ndk.gov.tr/ikili-isbirligi-anlasmalari. Son erişim tarihi, 31/07/2024.
• Nukleersiz.org (t.y.). 100 nedende nükleersiz https://nukleersiz.org/100-nedende-nukleersiz/. Son erişim tarihi, 28/07/2024. Nukleersiz.org (2008). Nükleer Santral Karşıtı Bilim insanları Bildirgesi https://nukleersiz.org/wp-content/uploads/2020/01/206_imzali_bilim_insanlari_bildirisi_26.03.2008.pdf, Son erişim tarihi, 28/07/2024.
• NTV (27/7/2000). Akkuyu Santrali’ne iptal kararı. http://arsiv.ntv.com.tr/news/19740.asp. Son erişim tarihi, 31/07/2024.
• NTV (10/9/2010). ‘İstanbul sermayesi bizimle siyasette anlaşmadı’. https://www.ntv.com.tr/turkiye/istanbul-sermayesi-bizimle-siyasette-anlasmadi. Son erişim tarihi, 12/01/2024.
• Öniş Z (2005). The political economy of Turkey’s justice and development party. İçinde: H Yavuz (der), The Transformation of Turkish Politics: The Justice and Development Party of Turkey. Salt Lake City: University of Utah Press.
• Özden B A vd. (2017). Antinomies of Authoritarian Neoliberalism in Turkey: The Justice and Development Party Era. İçinde: C B Tansel (der), States of Discipline: Authoritarian Neoliberalism and the Contested Reproduction of Capitalist Order, Londra: Rowman & Littlefield Int, 189-210.
• Öztürk B vd. (2010). Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Yargı Bağımsızlığı. Türk Ceza Hukuku Derneği, CEHAMER, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Öztürk D ve Bahçe S (2023). Mülksüzleştirme Yolu ile Birikimin Yeni Aracı: Kamu Özel İş Birlikleri. Mülkiye Dergisi, 47 (2), 739-770.
• Özuğurlu M (2014). Marksizm ve İlkel Sermaye Birikimi. İçinde: Ö Göztepe (der), İlkel Birikim: Sermayenin Kaldıracı, İstanbul: Notabene, 37-64.
• Özyürek E vd. (der) (2019). Authoritarianism and Resistance in Turkey: Conversations on Democratic and Social Challenges. Cham: Springer International Publishing.
• Palabıyık H vd. (2010). Türkiye’de nükleer santral kurulabilir mi? Çatışmadan uzlaşıya: Türkiye’de nükleer enerji projelerinde sosyal kabul sorunu ve halkın reddetme sendromunun araştırılması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5 (2), 175-201.
• Piven F F ve Cloward R A (1977). Poor People’s Movement. New York: Pantheon.
• Saad-Filho A ve Johnston D (2005). Neoliberalism A Critical Reader. London: Ann Arbor, MI, Pluto Press.
• Sanalan Y (1994). The place of Turkish Atomic Energy Authority in nuclear energy production. International Nuclear Technology Forum: Future prospects of nuclear power plants and Turkey, 302.
• Sav A (2014). Yasa Yapma Sanatının Ölümü (Torba Kanunlar). Ankara Barosu Dergisi, 4, 595-606.
• Savran S (2004). 20. Yüzyılın politik mirası. İçinde: N Balkan ve S Savran (der), Sürekli Kriz Politikaları: Türkiye’de Sınıf, İdeoloji ve Devlet, İstanbul: Metis Yayınları, 13-43.
• Skocpol T (1979). States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia and China. Cambridge University Press.
• Staggenborg S (2013). Bureaucratization and social movements. İçinde: D A Snow vd. (der), The Wiley-Blackwell encyclopedia of social and political movements. Oxford, UK: Blackwell.
• Şahin Ü (2007). Bir sivil toplum teması olarak çevrecilik: ekoloji hareketlerinin siyaset dışına itilmesi. Sivil Toplum Dergisi, 5 (20), 77-89. https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/sahin_sav_6.pdf. Son erişim tarihi, 16/04/2024.
• Tansel C B (2018). Authoritarian Neoliberalism and Democratic Backsliding in Turkey: Beyond The Narratives of Progress. South European Society and Politics, 23 (2), 197-217.
• Tarrow S G (2011). Power in Movement: Social Movements and Contentious Politics, Cambridge University Press.
• T.C. Danıştay (1997). 6.daire “İçtihat Metni” Esas No: 1996/5477, Karar No: 1997/2312.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2023). Nükleer Enerji https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-nukleer-enerji. Son erişim tarihi, 19/06/2024.
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2009). “10 büyük ekonomi içine girmeye adayız” https://www.invest.gov.tr/tr/news/News-from-Turkey/Sayfalar/0602200912920.aspx... Son erişim tarihi, 16/02/2024.
• Tetik A T (2017). Hukuk Devleti İlkesi Bağlamında Takdir Yetkisi ve Yerindelik Denetimi İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25 (2): 249-276.
• Tilly C (1978). From mobilization to revolution. Reading, MA: Addison-Wesley Pub. Co.
• Tilly C (2006). Regimes and Repertoires. Chicago: University of Chicago Press.
• Tilly C (2008). Toplumsal Hareketler 1768-2004. Çev. O Düz, İstanbul: Babil Yayınları.
• Tilly C ve Tarrow S G (2015). Contentious Politics. Oxford: Oxford University Press.
• Türkiye Raporu (2021). İklim Değişikliği Konusuna Bakış. https://www.turkiyeraporu.com/arastirma/iklim-degisikligi-konusuna- bakis-1965/. Son erişim tarihi, 22/01/2024.
• TÜSİAD (2016). TÜSİAD: “Nükleer Santral yapılması gecikmiş ancak olumlu bir adım; 5654 Sayılı Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanuna İlişkin TÜSİAD Görüşü https://tusiad.org/tr/tum/item/download/1207_5ad3a88a49d1c13f36c3c38befbf56f7. Son erişim tarihi, 22/01/2024.
• Wallerstein I (2011). Dünya Sistemleri Analizi: Bir Giriş. Çev. E Abadoğlu ve N Ersoy, İstanbul: BGST Yayınları.
• Walsh E vd. (1993). Backyards, Nimbys, and Incinerator Sitings: Implications For Social Movement Theory. Social Problems, 40 (1), 25-38.
• Yıldırım C (2011). Birinci ve İkinci Nesil Washington Uzlaşması: Neoliberal İktisat Politikalarının 1980’den Sonraki Evrimi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1-23.