Annie Ernaux Yazınında Kolektif Bellek ve Toplumsal Sınıf

Year 2025, Volume: 49 Issue: 2, 307 - 337, 15.06.2025

Esin Kıvrak Köroğlu

Abstract

Bu çalışma, güncel edebiyatta “kolektif bellek” kavramının sınıf ilişkileri üzerinden nasıl biçimlendiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle Kolektif belleği ve sınıf ilişkilerini konu alan güncel edebiyattan örnekler vermektedir. 2022 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Annie Ernaux, işçi sınıfına ait bireysel ve toplumsal deneyimleri yazınsal olarak temsil ederek, sınıfsal hafızanın görünürlük kazanmasına ve bu
hafızanın kolektif bellek içerisinde yeniden üretilmesine katkı sağlamaktadır. Yazarın Boş Dolaplar (1974) Babamın Yeri (1983) ve Seneler (2008)adlı eserleri bu çalışmada örnek metinler olarak seçilmiştir.
Edebi eserleri incelerken somut analiz edilebilir bir malzeme ortaya çıkarmanın güçlüğü nedeniyle bu çalışmaya uygun olduğu düşünülen anlatı analizi yöntemine başvurulmuştur. Öte yandan yazarın eserlerinin “toplumsal bellek/siyasal bellek” çerçevesinde kümelenmesi çalışmanın önünü açmakta ve siyaset bilimi ve sınıf ilişkileri çerçevesinde incelemeyi olanaklı kılmaktadır. Edebi eserler belirli tarihsel
sosyal ve politik koşulların ürünü olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda bu eserler hem sınıf hem de güç ilişkileri çerçevesinde incelenerek önemli sonuçlar ortaya konabilir.
Özellikle hatırlama ve unutma pratikleri üzerine yoğunlaşan bellek çalışmaları/ kolektif bellek çalışmaları, 1950lerden itibaren özellikle tarih sosyoloji ve siyaset biliminin inceleme konusu olarak ivme kazanmıştır. Bu çalışma bundan dolayı kolektif bellek ve oluşumunu sınıf temelli bir bakış açısıyla ele almaya yönelmiştir. Bunun yanı sıra Annie Ernaux yazınının bu değerlendirme için oldukça zengin bir
kaynak sunduğuna dikkat çekmeyi hedeflemektedir. 2022 yılında Fransız yazar Ernaux “kişisel hafızanın köklerini, mesafelerini ve kolektif kısıtlamalarını keşfetmedeki cesaretinden ötürü” Nobel edebiyat ödülüne
layık görüldü.1 Bu ödülle birlikte daha tanınır hale gelmekle birlikte, kolektif bellek, sınıf ilişkileri, politik ve sosyal olayların insan zihnindeki-özellikle kadın zihnindekietkileri, ilk romanı Boş Dolaplar’dan son eserlerine kadar eserlerinin merkezini oluşturdu.

Keywords

Kolektif Bellek , Sınıf İlişkileri , Seneler , Annie Ernaux , Boş Dolaplar

Collective Memory and Class in the Works Of Annie Ernaux

Abstract

This study primarily aims to examine recent literature on collective memory and its formation from a class-based perspective. Annie Ernaux, recipient of the 2022 Nobel Prize in Literature, represents the individual and collective experiences of the working class through literary means, thereby contributing to the visibility of class memory and its reproduction within the framework of collective memory. In
this study, three novels by French writer Annie Ernaux—Cleaned Out (1974), The Years (2008), and A Man’s Place (1983)—will be examined using the narrative analysis method, within the framework of collective memory and class relations. Because of the challenges of producing concrete, analyzable material when
examining literary texts, the narrative analysis method was considered the most suitable for this study. Furthermore, Ernaux’s focus on the themes of “social memory/political memory” provides a valuable opportunity for analysis within the framework of political science and class relations. Literary works are products of certain historical, social and political conditions. In this context those works can
be analysed from the persepective of class and power relations, significant results yielding significant insights. Memory studies/ Collective memory studies, particularly those focusing on practices like remembering and forgetting, gained momentum in the 1950s and became a subject of inquiry in history,sociology and political science. This study not only investigates recent literature on social memory and its formation from a classbased perspective. Additionally, it seeks to highlight that Ernaux’s writing offers a rich source for such an evaluation. In 2022, Ernaux was awarded the Nobel Prize in Literature “for the courage and clinical acuity with which she uncovers the roots, estrangements, and collective
restraints of personal memory.” Although she gained wider recognition with this award, collective memory, class relations, and the impacts of political and social events on the human mind—particularly the female psyche—have been central to her works from her first novel, Cleaned Out (1974), to her most recent publications. One of the themes she focuses on in her works, which are regarded as pioneering
in the genre of social memory writing, is the working class and their experiences, along with her own experiences moving between the working class and the bourgeoisie. In this respect, her works serve as a record of how the working class in both France and the world has been remembered after the 1960s, as well as a document of the experiences of this class.

Keywords

Collective Memory , Class Relations , Annie Ernaux , Cleaned Out , The Years.

References

• Aksoy Alp E (2020). Annie Ernaux'nun Les Années Yıllar Adlı Eserinde Toplum, Bellek ve Yazın. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 60 (1): 234- 250.
• Baisnee V (2018). “I am She who does not speak about herself”: Annie Ernaux’s Impersonal Autobiography The Years. European Journal of Life Writing, 7, 72–89.
• Bourdieu P (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste. Çev. R Nice, Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Bourdieu P (1986). The forms of capital. İçinde: Richardson J G (der), Handbook Of Theory And Research For The Sociology Of Education. New York: Greenwood, 241–258.
• Bourdieu P (1987). What Makes a Social Class? On The Theoretical and Practical Existence Of Groups. Berkeley Journal of Sociology, 32: 1-17.
• Bourdieu P (2015). Eril Tahakküm, Çev. B Yılmaz, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bourdieu P ve Passeron J C (2022). Varisler: Öğrenciler ve Kültür. Çev. L Ünsaldı, A Sümer, İstanbul: Heretik Yayınları.
• Bourdieu P (2023). Kültür Üretimi: Sembolik Ürünler, Sembolik Sermaye. Çev. S Yardımcı ve E Gen, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Connerton P (1989). Toplumlar Nasıl Anımsar. Çev. A Şenel, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Doğu Ç (2016). Annie Ernaux’nun Les Annees’i: Otobiyografik Anlatıda Yeni Ufuklar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 78-85.
• Gedi N ve Elam Y (1996). Collective Memory -What is It?. History and Memory, 8 (2): 30-50.
• Ernaux A (2021a). Seneler. Çev. S İdemen, İstanbul: Can Yayınları.
• Ernaux A (2022a). Boş Dolaplar. Çev. S İdemen, İstanbul: Can Yayınları.
• Ernaux A (2022b). Babamın Yeri. Çev. S İdemen, İstanbul: Can Yayınları.
• Ernaux A (2023). Look at the Lights My Love. Çev. A L Strayer, USA: Yale University Press.
• Halbswachs M (2017). Kolektif Hafıza. Çev. B Barış, İstanbul: Heretik Yayınları.
• Halbswachs M (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri. Çev. B Uçar, İstanbul: Heretik Yayınları.
• Johnson R (2023). Pierre Bourdieu’nün Sanat, Edebiyat ve Kültür Sosyolojisi. İçinde: Kültür Üretimi: Sembolik Ürünler, Sembolik Sermaye. Çev. S Yardımcı ve E Gen, İstanbul: İletişim Yayınları, 7-50.
• Köse H ve Kete Tepe N (2023). Annie Ernaux’nun Edebi-Sosyolojik Diskurunda Bedenlenmiş Zaman: Bourdieu’cü Bir Okuma. Frankofoni, 43, 59-81.
• Öngen T (2002). Marx ve Sınıf. Praksis, 8, 9-28.
• Ricoeur P (2012). Hafıza Tarih Unutuş. Çev. M E Özcan, İstanbul: Metis Yayınları.
• Russell H (2022). Romanın Kısa Öyküsü. Çev. D Öztok, İstanbul: Hep Kitap.
• Somuncuoğlu Özot G (2024). Oto- Sosyo-Biyografik Bir Roman Olan Seneler ile Otobiyografik Bir Roman Okul Arkadaşım’ı Karşılaştırma Denemesi. Edebî Eleştiri Dergisi 8 (1): 105-112.
• Yates F (1996). The Art of Memory. London: Routledge.
• Yılancıoğlu S (2023). İki Kültür İki Sosyal Çevre Arasında Bir Yazar: Annie Ernaux. Frankofoni, 43, 103-114.
• Yücedağ S (2017). Annie Ernaux’nun Les Années Adlı Romanında Yeni Bir Otobiyografi Biçimi: Kişisel Olmayan Otobiyografi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 38, 381 -392.