Modern Ulusun Anatomisi: Türkiye ve Yunanistan’da Beden Politikaları (1923-1939)

Year 2025, Volume: 49 Issue: 3, 464 - 498, 15.09.2025

Gülen Göktürk Baltas

Abstract

1923-1939 yılları arasında, İki Savaş Arası Dönemde (1918-1939) Türkiye ve Yunanistan birbirlerine karşı on yıllarca süren savaşların ardından bir yandan ulus-devlet olma süreçlerini tamamlarken, bir yandan da modern birer devlet olma yolunda kendi prototip vatandaşlarını şekillendirme sürecine girmişlerdir. Özellikle 1930’lardaki ilişkilerinde hem diplomatik hem de özel bir çaba ile spor alanında dostane bir çizgi takip eden iki ülke bunu destekler bir biçimde beden politikaları konusunda birbirlerini yakından takip etmişlerdir. Bu süreçte Türk ve Yunan takımları devletlerinin bu konudaki teşviklerinin etkisiyle defalarca futbol ve daha sonra basketbol maçları yapmış ve iki ülkenin sporcuları Balkan Oyunlarında karşı karşıya gelmişlerdir. Savaşlar arası dönemde her ne kadar Yunanistan’da siyasi istikrar inişli çıkışlı olsa da, her yeni iktidarın beden politikaları konusundaki çizgisi benzerlik göstermektedir. Beden politikaları bağlamında her iki ülkede de -pek çok başka ülkede olduğu gibi- dönemin faşist rejimleri olan İtalya ve Almanya’dan etkilenme gözlemlenmektedir. Mussolini’nin faşist rejiminin, sporu hükümetin ayrılmaz bir parçası olarak kullanan ilk rejim olduğu iddia edilir. Mussolini’nin modelinden kaynaklanan stratejilerin çoğu, Nazi Almanya’sında da benimsenmiştir. Öjeni, vatandaşın beden ve ruh sağlığının ve hatta ahlaki değerlerinin önemsenmesi, kadın bedenine medikal yaklaşımlar, çocuk yetiştirmeye ve gençlere yönelik özel ilgi o dönemde esen faşizm rüzgârının iki ülkedeki yansımalarıdır. Yunanistan, bu dönemdeki beden ve spor politikalarını Antik Yunan Medeniyetinin görkemli dönemlerine atıf yaparak meşrulaştırırken; Τürkiye, Osmanlı geçmişinin üzerinden atlayarak Türk Tarih Tezi ve Güneş Dil Teorisi ile Türklüğün ve Türkçenin kadimliğine vurgu yapmıştır. Ek olarak, yıllar süren savaşlar sonucunda azalmış ve yıpranmış nüfusu verimli üreticiler ve olası savaşlara yönelik güçlü askerler haline getirme kaygılarının, dönemin politikalarını şekillendirmedeki etkisi yadsınamaz. Yani, beden politikaları rejime gönülden bağlı yurttaşlar yetiştirmeyle ilişkiliyken, beden eğitimi de vatandaşın ideolojik şekillenmesinin bir uzantısıdır. Elinizdeki makale Türkiye ve Yunanistan’ın spor ilişkilerini Türkiye’de Cumhuriyet, Yunanistan’da ise spor gazeteleri üzerinden incelemektedir. Beden politikaları ikincil literatür üzerinden karşılaştırılmaktadır. Yöntem olarak niteliksel içerik analizi ve literatür incelemesi kullanılmakta ve kuramsal olarak Foucault’un biyoiktidar ve biyopolitika kavramlarından yararlanılmaktadır. Özellikle İki Savaş Arası Dönemde Foucault’un modern devletler üzerine yaptığı tespitler faşist rejimler ve dönemin ikliminden etkilenen ülkelerde bir apaçıklık olarak ortaya çıkmıştır.

Keywords

Türkiye-Yunanistan , Beden Politikaları , İki Savaş Arası Dönem , Biyopolitikα , Spor İlişkileri.

The Anatomy of the Modern Nation: Body Politics in Turkey and Greece (1923–1939)

Abstract

Between 1923 and 1939, in the interwar period (1918-1939), Turkey and Greece, following decades of warfare against each other, were simultaneously completing their nation-state formation processes and engaging in the construction of their own prototype citizens on the path to becoming modern states. Especially during the 1930s, both countries, following a diplomatically and personally cultivated friendly line in the field of sports, closely monitored each other in terms of body politics. In this context, Turkish and Greek teams, with state encouragement, played numerous football—and later basketball—matches against each other, and athletes from both countries competed in the Balkan Games. Although Greece experienced political instability throughout the interwar period, successive governments demonstrated a consistent approach toward body politics. In both countries— much like in many others—body politics were significantly influenced by the fascist regimes of Italy and Germany. Mussolini’s fascist regime is often regarded as the first to systematically integrate sports into state governance. Many of the strategies developed under Mussolini were later adopted by Nazi Germany. The influence of fascism during this era can be seen in the emphasis on eugenics, the physical and mental health of citizens, moral values, medicalized views of women’s bodies, and special attention to child-rearing and youth. Greece legitimized its body and sports policies through references to the glorious periods of Ancient Greek civilization, while Turkey deliberately distanced itself from the Ottoman past and emphasized the antiquity of Turkishness and the Turkish language through the Turkish History Thesis and the Sun Language Theory. Moreover, concerns about transforming a war-torn and diminished population into productive citizens and strong soldiers in anticipation of future conflicts undeniably shaped the political climate of the time. Thus, body politics were directly linked to the cultivation of citizens loyal to the regime, while physical education functioned as an extension of ideological formation. This article examines the sporting relations between Turkey and Greece through the lens of Cumhuriyet newspaper and Greek sports newspapers. Body politics are compared through secondary literature. The methodology involves qualitative content analysis and literature review, and the study draws theoretically on Michel Foucault’s concepts of biopower and biopolitics. Particularly in the interwar period, Foucault’s insights on modern states manifest with striking clarity in countries influenced by fascist regimes and the broader climate of the era.

Keywords

Turkey-Greece , Body Politics , Interwar Period , Biopolitics , Sports Relations.

References

• Akın Y (2014). “Gürbüz ve Yavuz Evlatlar:” Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Agamben G (2013). Kutsal İnsan, Egemen İktidar ve Çıplak Hayat. Çev. İ Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Albanidis E ve Ioannidis P (2014). The Role of Sport in the Totalitarian Regime of Metaxas in Greece (1936-1941) Compared to National Socialism in Germany. Revista de Psicologia, Ciències de l’Educació i de l’Esport, 32(2), 15-23.
• Alemdaroğlu A (2017). Öjeni Düşüncesi. İçinde: T Bora (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Milliyetçilik, Cilt 4, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 414-421.
• Aslan D A (2011). Cumhuriyetin Törensel Meşruiyeti: Ulus-devlet İnşa Sürecinde Milli Bayramlar (1923-1938). (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Baltas A (2021). Προσφυγικά Αθλητικά Σωματεία στον Μεσοπόλεμο 1922- 1940. İlia: Ekdoseis Balta.
• Bora T (2017). Cereyanlar, Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bozdoğan S (2020). Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cha V D (2009). A Theory of Sport and Politics. The International Journal of the History of Sport, 26(11), 1581-1610.
• Civralı S R (2020). Atletik Politika: Spor ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cumhuriyet Gazetesi Çevrimiçi Arşivi (https://egazete.cumhuriyet.com.tr/)
• Çakır G (2019). Atatürk Dönemi’nde Çοcuk, Kadın ve Aile Algısı. (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Demirözü D (2007). Savaştan Barışa Giden Yol, Atatürk-Venizelos Dönemi Türkiye- Yunanistan İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan H ve Pulhan H (2022). Sports and Recreation in the Modern Industrial Campuses of the Early Republican Turkey (1923-1945). The International Journal of the History of Sport, 39(5), 510-535, DOI: 10.1080/09523367.2022.2081157.
• Foucault Μ (2007). Cinselliğin Tarihi. Çev. H U Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault M (2024). Biyopolitikanın Doğuşu: Collége de France Dersleri 1978-1979. Çev. A Tayla, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hobsbawm E (2004). Introduction: Inventing Traditions. İçinde: E. Hobsbawm ve T. Ranger (der), The Invention of Tradition, Cambridge: Cambridge University Press, 1-14.
• Güneş G (2025). Türkiye Yunanistan Spor Faaliyetleri (1930-1950). Türkiyat Mecmuası, 35(1), 113-142. https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1668170
• Karagioegiou E (2010). Σωματική ‘Ασκηση, Έμφυλες Ταυτότητες και Ελληνικότητα στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου: το Περιοδικό “Ελληνική Αγωγή”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Midilli: Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
• Kuruloglu F (2023). Sports Diplomacy and Propaganda in Turkish Foreign Policy in the Early Republican Period. The International Journal of the History of Sport, 40 (2-3), 111-124. https://doi.org/10.1080/09523367.2022.2159386
• Keys J B (2013). Dictatorship and ιnternational Sport: Nazi Germany. İçinde: Globalizing Sport: National Rivalry and International Community in the late 1930s, Cambridge: Harvard University Press, 115–133.
• Kitroeff A (2004). Wrestling with the Ancients: Modern Greek Identity and the Olympics. New York: Greenworks.
• Kissoudi P (2006). Greece, Balkan Games and Balkan Politics in the Interwar Years (1929-1939). (Basılmamış Doktora Tezi). Leicester: De Montfort University.
• Kissoudi P (2008). Sport in the Balkans Before the Early 1930s. The International Journal of the History of Sport, 25(13), 1740-1770, DOI: 10.1080/09523360802367315
• Köktener A (2004). Bir Gazetenin Tarihi: Cumhuriyet. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Manitakis P N (1962). 100 Χρόνια Νεοελληνικού Αθλητισμού, 1830-1930. Atina.
• Murray B (1996). The World’s Game: A History of Soccer. Chicago: University of Illinois Press. Panagiotis Dimitrakopoulos Arşivi
• Ploumidis G S (2016). Το Καθεστώς Ιωάννη Μεταξά 1936-1941. Atina: Vivliopoleio tis Estias. Stephenson J (2012). Women in Nazi Society. London: Routledge.
• Şimşek A (2012). Türk Tarih Tezi Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Günlüğü 111, 85-100.
• Yılmaz H (2013). Becoming Turkish: Nationalist Reforms and Cultural Negotiations in Early Republican Turkey: 1923-1945. New York: Syracuse University Press.
• Theodorou V ve Karakatsani D (2020). Eugenic Concerns, Population Policies and Puericulture in Interwar Greece. Historical Review / La Revue Historique, 17, 53-90, DOI: 10.12681/hr.27067.
• Tziovas D (2008). Reconfiguring the past: Antiquity and Greekness. İçinde: D. Damaskos ve D. Plantzos (der), A Singular Antiquity: Archaeology and Hellenic Identity in Twentieth-Century Greece. Athens: Mouseio Benaki, 287-298.
• Toprak Ζ (2017). Türkiye’de Yeni Hayat: İnkılap ve Travma 1908-1928. İstanbul: Doğan Kitap.
• Η Καθημερινή (06/02/1930). Η Αλίκη Διπλαράκου μις Ευρώπη. https://www. kathimerini.gr/k/100yk/1016807/i-aliki-diplarakoy-mis-eyropi/ Son Erişim Tarihi 16/01/2025.
• Yunan Parlamentosu Dijital Arşivi (http://catalog.parliament.gr/)