MODERN KIRGIZ ŞİİRİNDE MANAS VE MANAS DESTANI

Year 2011, Issue: 27, 89 - 104, 01.12.2011

İsmail Turan Kallimci

Abstract

Kırgız kültürünün mayası olarak kabul edilen Manas destanı, bir kahramanlık destanı olmasının yanında Kırgız Türklerinin sosyal hayatını, inanışları ve dilini günümüze aksettiren en önemli eserdir. Sovyet döneminde, yasaklı konular arasında olan destan uzun yıllar boyunca kültürel ve edebi sahada çok az konu edilmiştir. Bazı dönemlerde destanın üzerindeki yasak kaldırılsa da aydınlar, eserlerinde Manas destanını ve Manas’ı kullanmaktan çekinmişlerdir. Bağımsızlık sonrası dönemde ise Kırgız aydınları Kırgız millî kimliğini korumak amacıyla tarihi konulara yönelmişlerdir. Edebiyatçılar da yazdıkları eserlerinde milli hafızayı canlı tutabilmek ve milli şuur oluşturabilmek için Manas destanına ve kahramanı Manas’a birçok anlam yüklemişlerdir. Sovyetler Birliği dönemi Kırgız şiirinde Manas üzerine yazılmış ilk şiir Kasım Tınıstanoğlu’nun “Manas Kümbözü” adlı şiirdir. Günümüz Kırgız şiirinde Manas destanı ve Manas çok işlenen temaların başında gelmektedir. Makalemizde Sovyetler Birliği döneminden başlayarak, bağımsızlık sonrası yeni dönemde devam eden modern Kırgız şiirinde, konu olarak Manas Destanının etkisi, kahraman olarak Manas’ın imge olarak kullanımı incelenmiştir.

Keywords

Manas, Manas Destanı, Kırgız Şiiri

MANAS AND LEGEND OF MANAS IN MODERN KYRGYZ POETRY

Abstract

The legend of Manas is regarded to be the basis of Kyrgyz culture. In addition to being a heroic legend, it is an important work reflecting social life, beliefs and language of Kyrgyz Turks. In Soviet Union era, the legend was one of the works banned; hence, it was rarely mentioned in the fields of culture and literature. In some periods, though the ban on it was ruled out, intellectuals still avoided referring to Manas and the legend of Manas in their own works. In the period of independence, on the other hand, Kyrgyz intellectuals turned to historical issues to protect the national identity of Kyrgyz. In their works, literary figures attached many meanings to the legend of Manas and its hero, Manas in order to revitalize national memory and create national consciousness. In the Soviet Union era, the first poem written about Manas in Kyrgyz poetry is “Manas Kümbözü”, which was penned by Kasım Tınsıtanoğlu. In today’s Kyrgyz poetry, the Legend of Manas and Manas are among the topics most commonly dealt with. In the present article, starting from the Soviet Union era and stretching up to modern Kyrgyz poetry, the effects of the Legend of Manas, and the use of the hero, Manas, as an image are investigated.

Keywords

Manas, the Legend of Manas, Kyrgyz poetry