165 NOLU BODRUM ŞER’İYYE SİCİLİNDE BULUNAN DENİZCİLİĞE DAİR KAYITLAR

Year 2009, Issue: 22, 117 - 138, 01.12.2009

AHMET Yiğit

Abstract

Muğla ili Türkiye’deki iller arasında deniz ile sınırı en uzun olan ildir. Fakat buna rağmen Muğla bölgesinin denizcilik tarihindeki yerini gösterir çalışma yoktur. Eldeki bilgiler birkaç küçük nottan ibarettir. Müstakil kitap veya makale bazında bir çalışma zaten yoktur. Hâlbuki Türklerin Menteşe bölgesini fethetmelerinden itibaren Menteşe Bey, oluşturduğu donanma ile “Emirü’s-sevahil” ünvanını almış ve adalarda bazı yerleri de ele geçirmiştir. Menteşe Bey’den sonra bölgede bir donanmadan bahseden kayıt mevcut değildir. Menteşe bölgesinin coğrafi yapısı, dağlarının ormanlarla kaplı olması gemi yapımında büyük avantaj sağlamaktadır. Bölgede Osmanlı döneminde denizcilik faaliyetleri devam etmiştir. Ünlü Osmanlı denizcilerinden biri olan Turgut Reis bu topraklardan çıkmıştır. Osmanlı Donanması açısından bir felaket ile sonuçlanan 1770 yılındaki Çeşme baskınından sonra Bodrum denizcilik açısından önem kazanmıştır. XIX. Yüzyılda adalarda başlayan Rum isyan hareketleri ile bölgede askeri hareketlilik artmıştır. Buna paralel olarak Bodrum’da denizcilik faaliyetleri de artmıştır. Artık Bodrum’u denizcilik açısından önemli bir yer olarak gören devlet, yerel yönetim ile yazışmalara başlamıştır. Resmi olarak yapılan yazışmalar, tabiatıyla kazadaki kadı sicillerine kaydedilmiştir. Ticari gemilerin yanında özellikle askeri gemi yapımı, yani kalyon inşası ile ilgili kayıtlar epey bir yekûn tutmaktadır. Bu çalışma ile 165 Numaralı Bodrum Şer’iyye sicilinde denizcilikle ilgili kayıtlar ışığında bölgedeki denizcilik faaliyetleri ortaya konmuştur.

Keywords

Menteşe, Muğla, Bodrum, Kalyon, Kereste, Osmanlı Donanması, gemi yapımı

The Documents of Navigation Found in 165 Numbered Bodrum Şer’iyye Records

Abstract

Of the provinces, Muğla has the longest coastline in Turkey. Despite this largest coastline there is no study that marks the place of Muğla in the history of Navigation. The information available consists of only some notes. There is no sole book or an article on this issue. On the other hand upon the conquest of Menteshe region by Turks Menteshe Bey formed his own navy and acquired the title of “Emirü‟s-sevahil”. Meanwhile he occupied some islands around the region. No document mentions any navy after Menteshe Bey in the region. The geographical features, the dense tree population provides great opportunities for shipbuilding. The navigational operations continued in the region during Ottoman period. Turgut Reis, one of the famous captains of the period, was born in this region. After the sudden attack to Ottoman Armada in Çeşme in 1770, which resulted in disaster, Bodrum gained importance in navigation. The rebellious movements that started among Greek population in the islands increased military operations in the area: In parallel to this development the navigational operations increased. The state which realized the place and importance of Bodrum in navigation or sailing began to correspond with local authorities. This official correspondence appeared in Kadı‟s recordings. The documents regarding construction of commercial and military ships, the building of “Kalyon” received much more importance. In this study the navigational operations were presented in the light of the documents of sailing or navigation found in 165 numbered Bodrum Şer‟iyye Records.

Keywords

Mentshe, Muğla, Bodrum, Kalyon, Timber, Ottoman Armada, shipbuilding