Analysis of Dabûsî’s Claim That Mâlik b. Anas Preferred Analogical Reasoning to Khabar

Year 2018, , 269 - 305, 31.12.2018

Recep Tuzcu

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.506125

Cited By: 2

Abstract

In the history of Islamic science, the scholars were sometimes applauded or criticised by both their contemporaries and later scholars for their different views with a scientific perspective. One of them is Dabûsî, from ahl al-ray, who criticized Imam Mâlik for choosing analogical reasoning over khabar in thirteen subjects. In this study, it was examined how Mâlik b. Anas and the Mâlikites discussed these claims and related issues. In the khabars accepted as evidence, Mâlik b. Anas stipulated authenticity besides conformity with the nass and the practices of the scholars of Medina. Therefore, Imam Mâlik attached greater importance to the authenticity of khabar than analogical reasoning in the issue of preferring khabar and analogical reasoning. As a result, we can say that while Dabûsî was right in terms of two of the thirteen subjects for which he criticized Imam Malik as he had preferred analogical reasoning to khabar al-wahid because they contradicted his cardinal principles, he was generally unjust in his criticisms. In two of the remaining eleven examples, he made the khabar accepted in terms of adjudication with verses and established tradition; and in four, he did not adduce it as evidence on the grounds of the thought that it was canard, infirm, mudraj, and contradicted the practices of the scholars of Madina. In five examples, he interpreted khabar according to Quran and Sunnah and adduced it as evidence. In this respect, Imam Malik's procedural differences in the accepting the news, refutes Debûsî’s claim that Imam Malik preferred analogical reasoning to khabar.

Keywords

Hadith, Mâlik b. Anas, Dabûsî, Analogical Reasoning, Khabar al-Wahid

Debûsî’nin Mâlik b. Enes’in Kıyası Habere Tercih Ettiği İddiasının Tahlili

Abstract

Ulema, İslâm ilim tarihi boyunca ilmi bir bakış açısıyla hem çağdaşları hem de sonraki ilim adamlarınca bazen takdirle karşılanmış bazen de muhtelif görüşlerinden dolayı tenkit edilmişlerdir. Bunlar arasında Ehli Rey’den Debûsî, İmâm Mâlik b. Enes’i kıyas-hadis tercihi meselesinde on üç konuda kıyası habere tercih ettiği gerekçesiyle eleştirmiştir. Bu araştırmada Mâlik b. Enes ve Mâlikîler’in bu iddiaları ve ilgili konuları nasıl ele aldığı incelenmiştir. Mâlik b. Enes, delil aldığı haberde; nassa ve Medinelilerin ameline uygunluk yanında sıhhati de aramaktadır. Dolayısıyla İmam Mâlik, kıyası tercih etme meselesinde önceliği kıyasa değil, haberin sübutuna vermektedir. Sonuç olarak Debûsî’nin, İmâm Mâlik’in onüç mesele özelinde nassa dayanan külli kaidelerine muhalif olduğu için kıyası iki haber-i vâhide tercih etmesiyle iki örnek bağlamında haklılık payı varsa da genel olarak İmâm Mâlik’e eleştirilerinde isabetsizdir diyebiliriz. Geriye kalan on bir haberden ikisinde âyet ve sabit sünnetle, hükmü açısından haber’i tahsis etmekte, dört örnekte haberi; uydurma, zayıf, müdrec ve Medinelilerin ameline muhalefeti sebebi ile tenkit ederek delil almamaktadır. Beş örnekte de haber’i farklı tariklerle ve sahâbe kavilleriyle Kur’an ve sünnete uygun yorumlayarak delil almaktadır. Bu açıdan İmâm Malik’in haberi kabulde usul farklılıkları, Debûsî’nin, İmam’ın kıyası habere/asara tercih ettiği iddiasını boşa çıkarmaktadır.

Keywords

Hadis, Mâlik b. Enes, Debûsî, Kıyas, Haber-i Vâhid