On the Explanation of a Red-Ink Marginal Note by Reader-Friendly Ottoman Judge

Year 2023, Issue: 5, 217 - 223, 18.10.2023

Sami Arslan

Abstract

Readers leave notes on manuscripts for various purposes, and just like authors and copyists, they contribute to the compilation of the book. These notes are called by various names such as paratextual elements and “kuyûdât” (lit. records). Kuyûdât encompasses manifold sub-branches such as “kıraat” (recitation), “temellük” (ownership record), and “fevaid” (useful information). By filling the gaps in a book, and becoming auxiliary sources for history and cultural history, they, in fact, turn out to be a text themselves. This brief article is centered on the story of a marginal note, written in red ink by an Ottoman judge in Humus in the mid-16th century. This article examines the nature of this marginal note, the reason for its composition, and its indirect references to historical and cultural narratives.

Keywords

Manuscript , marginal notes , paratextual elements , muhammir , reader friendly manuscript

Okur Dostu Bir Osmanlı Kadısının Kırmızı Mürekkepli Derkenar Notunun Beyanı Hakkındadır

Abstract

Müellif ve müstensih gibi yazma eserin telifleşmesine katkıda bulunan yazma eser okurlarının nüshalar üzerine çeşitli amaçlarla bıraktığı notlar metin dışı unsur, kuyûdât vs. gibi çeşitli isimlerle anılır. Kıraat, temellük, fevâid gibi birçok alt başlığı bulunan kuyûdât, metinlerin bıraktığı boşlukları doldurmanın yanında tarih ve kültür tarihi başta olmak üzere birçok disipline yardımcı kaynaklık ederek adeta kendileri de bir metne dönüşür. Bu muhtasar yazı on altıncı yüzyılın ortasında Humus’ta bir Osmanlı kadısı tarafından kırmızı mürekkeple düşülmüş böylesi bir derkenar notunun hikâyesini merkeze almaktadır. İlgili derkenar notunun çeşidi, yazılış sebebi, işaret ettiği tarihsel ve kültürel dolaylı anlatımlar bu yazının konusunu oluşturmaktadır.

Keywords

Yazma eser , derkenar , metin dışı unsur , muhammir , okur dostu nüsha

References

• Baştürk, Sadettin. “Yemen Fatihi Vezîr-i A’zâm Koca Sinan Paşa’nın Yemen Seferi Döneminde Osmanlı-Zeydî Mücadeleleri.” CIEPO 19 Osmanlı Öncesi ve Dönemi Tarihi Araştırmaları I, 363-70, İstanbul, 2014.
• Salih b. Mehmed el-Gürânî. “Garîbu’l-Kur’ân ve’l-Hadîs.” Köprülü Kütüphanesi, Fazıl Ahmed Paşa, 375, 180a (Derkenar notu).