Fuhuş ve Fuhşa Aracılık Suçlarının Osmanlı Hukukundaki Cezaları

Year 2019, Issue: 47, 115 - 144, 25.11.2019

Mehmet Koç

Abstract

Öz

İslam
ceza hukukunda, fahişelik yapan kadınlar zina suçunu işlemiş oldukları için bu
suç, had suçları kapsamında; fuhşa aracılık ise ta‘zîr suçları kapsamında
değerlendirilmektedir. Fuhuş suçunun unsur ve ispat şartları oluştuğunda
faillere had cezası,  oluşmadığında ise
ta‘zir cezaları devreye girmektedir. Fuhşa aracılık yapanlara ise asli ceza
olarak ta‘zîr cezaları uygulanmaktadır. Bu çalışmamızda, İslam ceza hukukunun
büyük ölçüde tatbik edildiği Osmanlı ceza hukukunda, fahişelik ve fuhşa
aracılık suçlarını işleyen faillere, şeyhülislam fetva mecmuaları ve Osmanlı
örfî hukukunun yazılı kaynağı olan kanunnamelerde ne tür cezalar öngörüldüğü ve
öngörülen bu yaptırımların uygulamaya geçip geçmediğini, mahkeme
defterlerindeki örnekler üzerinden tespit etmeye çalışacağız.                                

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Fahişelik, Fuhşa Aracılık,
Ceza, Ta‘zîr

Keywords

OSMANLI, FAHİŞELİK, FUHŞA ARACILIK, TAZİR

References

• KaynakçaAfyoncu, Erhan, "Nişancı", DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2007, XXXIII, 156-158. Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, Fey Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.……, “Osmanlı Hukukunda Şer'î Hukuk-Örfî Hukuk İkilemi ve Yasama Organının Yetkileri", İlmi Araştırmalar Dergisi, XII/2, Ankara 1999, s. 117-121.Akgündüz, Ahmed-Öztürk, Said, Bilinmeyen Osmanlı, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1999. Altan, Mehmet, 1748-1749 Yılında Konya'da Sosyal ve İktisadi Hayat (57 Numaralı Şer‘iyye Siciline Göre), (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi), Konya 2007. Âmir, Abdulazîz Musa, et-Ta‘zîr fi'ş-Şerî'ati'l-İslâmiyye, Dâru'l-Fikri'l-Arabî, Kahire 1969.Aslan, Nasi, "Klasik Dönem Ceza Kanunnâmeleri Bağlamında Osmanlı Hukukunun Şeriliği Üzerine", Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III/2, s. 17-44.Avcı, Mustafa, Osmanlı Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018, ……., Osmanlı Ceza Hukuku Özel Hükümler, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018,……., Hukuk Tarihimizde Hapis, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara 2014.……., Türk Hukuk Tarihi, Avcı, Türk Hukuk Tarihi, 7. Baskı, Atlas Yayınları, Konya 2018.Avvâ, Muhammed Selim, fî Usûli'n-nizâmi'l-cinâiyyi'l-İslâmî, Dâru'n-Nahda, Kahire 2006.Aydın, Mehmet, Türk Hukuk Tarihi, 9. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2012.…….., "Osmanlı Hukuku'nun Genel Yapısı ve İşleyişi", Türkler, c. 10, Ankara 2002, s. 15-20.Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmud b. Ahmed b. Musa, el-Binâye fî şerhi'l-Hidâye, Dâru'l-fikr, Beyrut 1990.Bardakoğlu, Ali, “Ceza”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1993, VII, 470-478.…….., “Hapis”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1997, XIV, 54-64.…….., “Osmanlı Hukukunun Şer’îliği Üzerine”, Yeni Türkiye, sy. 31, 2000, s. 709-714.Başoğlu, Tuncay, “Ta‘zîr”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2011, XL, 198-202.Behnesî, Ahmed Fethi, el-Ukûbe fî fıkhi’l-İslâmî, Dâru’r-Râid el-Arabî, Beyrut 1983.Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmusu, Bilmen Yayınevi, İstanbul 1976.Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmi’u’s-sahîh, thk. Muhammed Zübeyr Nasır, Dâru’l-Minhâc, Beyrut 2001. Buhûtî, Mansur b. Yunus b. İdris Keşşâfü’l-kınâ’ an metni’l-İknâ‘, thk. Muhammed Emîn ed-Dinnâvî, Âlemü’l-Kütüb, bsy. ts.Boynukalın, Mehmet, “Suç”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1996, XXXVII, 453-457. Bozkurt, Nebi, "Fuhuş", DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1996, XIII, 211-214.Cin, Halil-Akgündüz, Ahmed, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2011.Çavdaroğlu, Mustafa, 61 Numaralı Ayntab Şer‘iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H.1124-1125/M.1712-1713), (Yüksek Lisans Tezi Gaziantep Üniversitesi), Gaziantep 2013.Çetin, Selman, 64 No'lu Manisa Şer‘iyye Sicili, (Yüksek Lisans Tezi Celal Bayar Üniversitesi), Manisa 2013. Demir, Şaban, 10 Numaralı Tokat Şer‘iyye Sicili'nin Transkripsiyonlu Metni ve Değerlendirmesi, (Yüksek Lisans Tezi Gazi Osman Paşa Üniversitesi), Tokat 2010.Düzdağ, Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, Enderun Yayınları, İstanbul 1972. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye, “Cinâyet”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 1989, XVI, 59-63.…….., “İhsan”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 1983, II, 222-229. …….., “Nefy”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 2002, XLI, 118-132. …….., “Ta‘zîr”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 1988, XII, 254-287.…….., “Zina”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 1990, XXIV, 18-47.Ebû Zeyd, Bekir b. Abdillah, el-Hudûd ve’t-Ta‘zîrât inde İbni’l-Kayyım, Dâru’l-Âsıme, Riyad 1995.Ekinci, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınevi, İstanbul 2008.Esen, Hüseyin, “Zina”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2013, LIV, 440-444.Gökbilgin, M. Tayyib, "Nişancı", İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1964, IX, 299-302.Gürbüz, Sevda, 296 Numaralı Karaman Şer'iyye Sicili Çerçevesinde 1829-1832 Yılları Arasında Karamanda Sosyal, İdari ve Hukuki Hayat, (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi), Konya 2009. Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim, Mülteka’l-Ebhur, thk. Vehbî Süleyman el-Ulbânî, bsy. yy 1986. Hattâb, Ebû Abdillah Şemseddîn Muhammed b. Muhammed Abdirrahmân Ruaynî, Mevâhibu’l-celîl li şerhi Muhtasarı Halil, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkî, Reddü’l-muhtâr ale’d-dürri’l-muhtâr, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003. İbn Ferhûn, Ebü’l-Vefa Burhaneddin İbrâhim b. Ali b. Muhammed, Tebsıratü’l-hükkâm fî usûli’l-akdiye ve menâhici’l-ahkâm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Muğnî, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Türkî-Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad ts.İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid er-Rebe’î el-Kazvînî, es-Sünen, thk. Muhamed Fuad Abdülbâki, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l- Arabbiyye, yy ts. İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrahim el-Mısrî, el-Bahrü’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.İbn Rüşd (el-Hafîd), Ebü'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2006. İbn Teymiyye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim, es-Siyâsetü’ş- şer‘iyye fî ıslâhi’r-râi’ ve’r-rai’yye, Dârü İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut 1973. İnanır, Ahmet, İbn Kemal'in Fetvaları Işığında Osmanlı'da İslam Hukuku, (Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi), İstanbul 2008. İstanbul Kadı Sicilleri İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (1027/1618), haz. Yılmaz Karaca- Rasim Erol- Salih Kahriman- Fuat Recep- Sabri Atay- Hüseyin Kılıç, İSAM (İslam Araştırmaları Merkezi) Yayınları, İstanbul 2010. İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 84 Numaralı Sicil (999-1000/1590-1591), haz. Rıfat Günalan, İSAM Yayınları, İstanbul 2010. İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil (924-927/1518-1521), haz. Rıfat Günalan-Vildan Kemal-Özlem Altıntop- Hatice Ayyıldız Bahadır, İSAM Yayınları, İstanbul 2010. İnalcık, Halil, Osmanlı'da Devlet Hukuk Adalet, Eren Yayıncılık, İstanbul 2000.Karaçağlayan, Naime Yüksel, 1714-1715 Tarihleri Arasında Gaziantep'te Sosyal, Siyasi ve İktisadi Yapı (65 Numaralı Gaziantep Şer'iyye Sicili Metin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi), (Yüksek Lisans Tezi Kilis Yedi Aralık Üniversitesi), Kilis 2011.Karâfî, Ebü'l-Abbas Şihâbüddin Ahmed b. İdris b. Abdirrahman, ez-Zehîra, thk. Muhammed Huccî, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1994. Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekir b. Mesûd, Bedâi‘u’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’, Dâru’l-Fikr, Beyrut tsKavaklı, Sibel, 929/A Numaralı Nefy Defterinin (1826/1833) Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, (Yüksek Lisans Tezi Gazi Osman Paşa Üniversitesi), Çorum 2005. Kılınç, Ahmet, Mukayeseli Hukuk ve Hukuk Tarihinde Teşhir Cezası, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.Koç, Mehmet, Osmanlı Hukukunda Ta‘zir Suç ve Cezaları, Aybil Yayınevi, Konya 2017. Koşum, Adnan, "Osmanlı Örfi Hukukunun İslam Hukukundaki Temelleri", Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, II/17, Isparta 2006, s. 146-160.Köse, Osman, “XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devletinde Bir Uygulama: İstanbul’da İçki ve Fuhuş Yasağı”, Turkish Studies, II/1, s. 104-123.Köse, Saffet, “Osmanlıda Şer‘î Cezalar”, İslâmiyat, II/4, Ankara 1999, s. 23-32.Kütükoğlu, Mübahat S, “Mühimme Defteri”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, XXXI, 520-523.Kudûrî, Ebû’l-Hüseyin Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Cafer, el-Muhtasar, thk. Kamil Muhammed Uveyda, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997. Maden, Fahri, 18. Yüzyılın Sonlarında Kastamonu (Şer‘iyye Sicillerine Göre), (Yüksek Lisans Tezi Ondokuz Mayıs Üniversitesi), Samsun 2010.Menekşe, Ömer, "Osmanlıda Zina Cezası Olarak Recm", Marife, III/2, 2003, s. 7-18.Merğînânî, Ebü'l-Hasan Burhânüddîn Ali b.Ebî Bekr b. Abdilcelil, el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî, Şeriketü Dâru’l Erkam, Beyrut ts. Molla Hüsrev, Muhammed b. Ferâmuz, Dürerü’l-hükkâm fî şerhi Gureri’l-ahkâm, Mir Muhammed Kütüphanesi, İstanbul 1978. Mumcu, Ahmet, Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, Phoenix Yayınevi, Ankara 2007. Muzafferova, Saadet, Üsküdar Kadılığı 420 Numaralı Şeriyye Sicili Defteri, (Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi), İstanbul 2012. Müslim b. el-Haccâc Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, el-Câmi’u’s-sahîh, thk. Halil Me’mûn Şihâ, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 2005.Müzenî, İbrâhim İsmâil b. Yahya b. İsmâil, el-Muhtasâr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998. Oğuz, Mustafa, Girit (Resmo) Şeriyye Sicil Defterleri (1061-1067), (Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi), İstanbul 2002. Öcal, Süleyman, 133/1 Numaralı Kayseri Şer‘iyye Sicili (1155/1742) Transkripsiyon ve Değerlendirme, (Yüksek Lisans Tezi Erciyes Üniversitesi), Kayseri 2010.Sahnûn,b. Abdisselâm b. Said et-Tenûhî, el-Müdevvenetü’l-kübrâ, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1994. Serahsî, Şemsü’l-Eimme Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut ts. Sevici, Hatice, 54 Numaralı Konya Şer‘iyye Sicili'nin (1-190) Değerlendirme ve Transkripsiyonu (1150-1152/1738-1740), (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi), Konya 2011. Şahin, Erdinç, 1684-1686 Yılları Arasında Bolu'da Ekonomik ve Sosyal Hayat (835 Numaralı Bolu Şer'iyye Siciline Göre), (Yüksek Lisans Tezi Selçuk Üniversitesi), Konya 2008.Şekerci, Osman, İslam Ceza Hukukunda Ta‘zîr Suçları ve Cezaları, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1996. Şîrâzî, Ebû İshak Cemalüddîn İbrahim b. Ali b. Yusuf, el-Mühezzeb fî fıkhi’l-imam eş-Şafiî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995. Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. el-Hatîb, Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti meânî elfâzi’l-Minhâc, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 1997.Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî, el-Câmi’u’s-sahîh, thk. Halil Me’mûn Şîhâ, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 2002. Tümer, Günay, "Fuhuş", DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1996, XIII, 209-211.Türcan, Talip, “Sürgün”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII, 164-166. Toraman, Leyla, 128 Numaralı ve 1717-1718 Tarihli Mühimme Defteri, (Yüksek Lisans Tezi Fırat Üniversitesi), Elazığ 2005. Udeh, Abdulkâdir, et-Teşrîu’l-cinâiyyi’l-İslâmi mukârinen bi’l-kânûni’l-vad’i, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1998.Uyanık, M. Zeki, İslam Hukukunda Hapis Cezası ve Hapishane, Hikmetevi Yayınları, İstanbul 2017.Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Kardelen Yayınevi, İstanbul 1998.Zeyla’î, Fahruddin Osman b. Ali b. Mihcen, Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik, el-Matbaatu’l-Kübrâ el-Emîriyye, Bulak 1896. 6 (II) Numaralı Mühimme Defteri (972/1564-1565), haz. Hacı Osman Yıldırım-Vahdettin Atik-Murat Cebecioğlu-Muhammed Safi-Mustafa Serin-Osman Uslu-Numan Yekeler, BOADB (Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı) Yayınları, Ankara 1995. 7 Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569), haz. Hacı Osman Yıldırım-Vahdettin Atik-Murat Cebecioğlu-Hasan Çağlar-Mustafa Serin-Osman Uslu-Numan Yekeler, BOADB Yayınları, Ankara 1998. 7 (III) Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569), haz. Hacı Osman Yıldırım-Vahdettin Atik-Murat Cebecioğlu-Hasan Çağlar-Mustafa Serin-Osman Uslu-Fuat Yavuz-Numan Yekeler, BOADB Yayınları, Ankara 1999.