İBNU’Ṭ-ṬAYYİB EŞ-ŞERAḲÎ’NİN DÎVÂNI’NDAKİ HZ. PEYGAMBER METHİYELERİ

Year 2020, Volume: 49 Issue: 49, 137 - 172, 30.06.2020

Mevlüt Öztürk

Abstract

Sözlükte “övmek, birinin ya da bir şeyin güzel özelliklerini söyleme” anlamındaki medih, Arap şiirinde en çok işlenen konular arasında yer alır. Çünkü insanın hayatında övme ve övülme isteği hep varolmuştur. Kur'an-ı Kerim'de başta Allah Teâla, diğer Peygamberler, iman edenler ve âhiret âlemi ile ilgili bir çok şey övülmüştür. Aynı şekilde hadislerde de başta sahabe olmak üzere iman edip din uğrunda herşeyini ortaya koyan müminler övülmüştür. Gerek Kurân’ın gerekse de Hz.Peygamber’in bu övgülerini kendilerine örnek alan şairler tarafından Allah’ın yüce özelliklerinin dile getirildiği övgü şiirleri ve başta Hz. Peygamber olmak üzere diğer Peygamberleri, sahabe ve ümmeti öven şiirler yazılmıştır. Hz. Peygamber’i metheden çok sayıda şair tarafından sayısız şiirlerin söylenmesi sonucunda da medihler içeren müstakil şiir dîvânları ortaya çıkmıştır. Hz. Peygambere methiye nazmeden bu şairlerden biri de İbnu’ṭ-Ṭayyib eş-Şeraḳî’ dir. Şairin Dîvân’ının çoğunluğu Hz. Peygamber methiyelerinden oluşmaktadır.
Bu çalışma da XVII. Yüzyılın son çeyreği ve XVIII. Yüzyılın ilk çeyreğinde Fas (Mağrib) bölgesinde yaşamış önemli şairlerden İbnu’ṭ-Ṭayyib eş-Şeraḳî’nin (1110–1170/1698–1757) Dîvânı’ndaki methiyeleri muhtevâ bakımından incelenmiş, ayrıca şairin hayatı ve eserleri hakkında genel bir bilgi verilmiştir.

Keywords

İbnu’ṭ-Ṭayyib, Dîvan, Methiye

References

• el-Aḫḍar Muhammed, el-Ḥayâtu’l-Edebiyye fi’l-Mağrib ‘alâ ‘Ahdi’d-Devleti’l-‘Aleviyye, 1.b., Dâru’r-Reşâdi’l-Ḥadîåe, 1977. el-Bağdâdî, İsmail b. Muhammed Emîn b. Mîr Selîm el-Bâbânî, Hediyyetü’l-ʻÂrifîn Esmâu’l-Muellifîn Âåâru’l-Muṣannefîn, Dâru İḥyâi’t-Turâå el-ʻArabî, Beyrut, tsz. el-Cebertî, Abdurrahmân b. Hasan, ‘Acâibu’l-Âsâr fi’t-Terâcim ve’l-Aḫbâr, thk. Abdurrahîm Abdurrahmân Abdurrahîm, Dâru’l-Kutubi’l-Mıṣriyye, 1997. Ergin, Mehmet Mesut, Osmanlı Dönemi Arap Şiirinde Peygamber Methiyeleri, Marife, Sayı:1 Bahar 2007, s. 119-135. el-Faḍîlî, Mevlây İdrîs, ed-Dureru’l-Behiyye ve’l-Cevâhiru’n-Nebeviyye, Vizâratu’l-Evḳâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Mağrib, 1999. Ḥaccî, Muhammed, Muʻallimetu’l-Mağrib, el-Cemʻıyyetü’l-Mağrîbiyye li’t-Te’lîf ve’t-Tercüme ve’n-Neşr, Rabat, 2002, XVI, 5358. İbn Sûde, ʻAbdusselâm b. Abdilkâdir, thk. Muhammed Ḥaccî, İtḥâfu’l-Muṭâli‘, 1.b., Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1997. Kennûn, Abdullah, en-Nubûğu’l-Mağribî fi’l-Edebi’l-‘Arabî, 2.b., Tanca, 1960. el-Kettânî, Muhammed Abdulḥay b. Abdulkebîr b. Muhammed el-Hasenî el-İdrîsî, Fihrisu’l-Fehâris, ve’l-Eåbât ve Mu‘cemu’l-Meâ‘cim ve’l-Meşyeḫât ve’l-Muselselât, 2.b., Dâru’l-Mağribi’l-İslâmî, Beyrut, 1982. el-Kettânî, Muhammed b. Cafer b. İdrîs, Selvetu’l-Enfâs, thk. Muhammed Hamza b. Ali el-Kettânî, byy., tsz. ---------------, er-Risâletü’l- Mustaṭrefe, 6.b., Dâru’l-Beşâir, 2000. el-Menûnî, Muhammed , el-Maṣâdiru’l-ʻArabiyye li’t-Târîḫi’l-Mağrib, Kulliyetu’l-Âdâb ve’l-‘Ulûmi’l-İnsâniyye, Rabâṭ, 1983 el-Murâdî, Muhammed Ḫalîl b. Ali b. Muhammed b. Muhammed, Silku’d-Durar fî Aʻyâni’l-Ḳarni’å-æâniye ‘Aşar, 3.b, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiye-Dâru İbni Ḥazm, 1988. eş-Şeraḳî, Muhammed b. Muhammed Ṭayyib b. Muhammed b. Mûsâ b. Muhammed el-Fâsî, er-Rıḥletu’l-Ḥicâziyye, thk. Nûreddîn Şûbed, 1.b., el-Muessesetu’l-ʻArabiyye li’d-Dirâsâti ve’n- Neşri’l-Merkezi’r-Reîsî, 2014. --------------- Şerḥu Kifâyeti’l-Muteḥaffıẓ, thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, 1.b., Dâru’l-‘Ulûm, Riyaḍ, 1983. et-Tiṭvânî, Muhammed b. Tâvît, el-Vâfî bi’l-Edebi’l-‘Arabiyyi fi’l-Mağribi’l-Aḳṣâ, 1. b., Dâru’s -Seḳâfe, 1982. el-Vedğîrî, Abdulalî, et-Ta‘rîf bi İbni’t-Ṭayyib eş-Şeraḳî, 1.b., Menşûrâtü ʻUkâẓ, Rabâṭ, 1990. --------------- Şiʻru İbni’ṭ-Ùayyib, 1.b., el-Bûkîlî, 1996. ez-Zebîdî, Murtaḍâ, Tacu’l-ʻArûs min Cevâhiri’l-Ḳâmus, Dâru’l-Hediyye, tsz. --------------- Elfiyyetu’s-Sened, thk.Muhammed b. ʻAzûz, 1.b., Dâru İbn Ḥazm, Beyrut, 2006. ez-Ziriklî, Ḫayruddîn b. Mahmud b. Muhammed b. Ali b. Fâris, el-Aʻlâm, 15. b, Dâru’l-ʻİlmi’l-Melâyîn, 2002.