GEDABEK (BATI AZERBAYCAN) Au-Cu YATAĞININ JEOLOJİK VE MİNERALOJİK ÖZELLİKLERİNE DAİR İLK BULGULAR

Yıl 2018, , 1153 - 1158, 28.12.2018

Coşqun İsmayıl Fetullah Arık , Yeşim Özen

https://doi.org/10.28948/ngumuh.502363

Öz

Önemli petrol ve doğal gaz yataklarına
sahip olan Azerbaycan’da aynı zamanda ekonomik altın, demir, bakır ve civa gibi
pek çok metalik maden yatağı da yer almaktadır. Bu çalışmada Gence’nin (Batı
Azerbaycan) 50 km batısındaki Şahdağ Sıradağları’nın kuzeybatı yamacında ve
Gedebey’in kuzeybatısında bulunan en önemli altın bakır yataklarından biri olan
Gedebey (Batı Azerbaycan) altın-bakır yatağının jeolojik ve mineralojik
özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Gedebey
altın-bakır yatağı, Pakistan'dan, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'ye
kadar uzanan, dünyanın önemli altın ve bakır provenslerinden biri olan Tetis
Tektonik Kuşağı’nda bulunan ve bakır işlemeciliğinin antik alanlarından biri
olarak bilinen Küçük Kafkaslar bölgesinin Azerbaycan bölümünde yer almaktadır.
Başta Gedebey olmak üzere bölgede Alaverdi, Şamlık, Mishana, Zengezur ve
Şenerdere bölgeleri gibi sayısız antik bakır madenlerinde bakır cevherlerinin
yeniden işleme faaliyetleri sürdürülmektedir. Bölgede
değişik yaş ve bileşimli magmatik kayaçlar ve kırılmalarla karmaşıklaşmış Orta
ve Üst Jura tortulları yer almaktadır. Gedebey maden yatağının çevresi,
özellikle Şemkir antiklinalinin tektonik yapısı nedeniyle çok karmaşık olup
bölgede gerçekleşen magmatik faaliyetler de Bajosiyen (Orta Jura), Batoniyen
(Orta Jura) ve Geç Jura-Erken Kretase olmak üzere üç aşamada meydana gelmiştir.
Azerbaycan’ın en büyük porfiri-epithermal cevherleşme sahasında bulunan Gedabek
Au-Cu yatağı, Orta Jura yaşlı andezitik kayaçlar ile onları kesen Üst Jura-Alt
Kretase yaşlı granitoyid (granodiyorit-diyorit vs.) kontaktında buna bağlı
gelişen quartz porphyry içerisinde meydana gelmiştir. Başlıca cevher
minerallerini kalkopirit, sfalerit, kovellin, kalkozin, galenit,
arsenopirit, galenit, bornit, kaolinit ve yaygın piritler oluşturmakta olup bunlarla birlikte barit, demir
hidroksitler, nabit altın ve gümüş yaygın olarak görülmektedir.

 

Anahtar Kelimeler

Altın, bakır, mineraloji, Azerbaycan, Gedabek

PRELIMINARY GEOLOGICAL AND MINERALOGICAL FEATURES OF GEDABEK (WESTERN AZERBAIJAN) Au-Cu DEPOSIT

Öz

In
this study, it was aimed to investigate the geological and mineralogical
properties of Gedabek (West Azerbaijan) gold-copper deposit, which is one of
the most important gold copper deposits of Azerbaijan, in the northwest of Gedabek
and 50 km west of Ganja (West Azerbaijan). Gedabek gold-copper deposit, extending
from Pakistan, Iran, Azerbaijan, Georgia to Turkey, the world's major gold and
one of the copper province Tethyan Tectonic Belt located and is known as one of
the ancient areas of the copper engraving Lesser Caucasus in the Azerbaijan
section of is located at. In the region, especially in Gedabek, numerous
antique copper mines such as Alaverdi, Şamlık, Mishana, Zengezur and Şenerdere are
undergoing re-processing for copper mining. Middle and Upper Jurassic sediments
which are complicated by magmatic rocks and fractures of different ages and compositions
in the region. Due to the tectonic structure of the Gedabek deposit and the
tectonic structure of the Semkir anticline, the magmatic activity in the region
has also occurred in three stages: Bajocian, Batonian and Late Jurassic. The Gedabek
Au-Cu deposit, observed in the biggest
porphyry-epithermal ore field of Azerbaijan, were occurred in the quartz porphyry which was
formed in the contact of the Middle Jurassic andesitic rocks and the Upper
Jurassic-Lower Cretaceous granitoid (granodiorite-diorite). The main ore
minerals are chalcopyrite, sphalerite, galena, arsenopyrite, bornite, pyrite, covellite,
chalcocite, native gold, silver, kaolinite, barite, and iron hydroxides.

Anahtar Kelimeler

Gold, copper, mineralogy, Azerbaijan, Gedabek

Kaynakça

• [1] KERIMOV, G.İ., 1976. “Petrology and mineralization of Gedabek ore district”, Bakü, 175p.
• [2] ABULLAEV, R.N., 1988. “Mesozoic magmatic formations and associated endogeny mineralization of Lesser Caucasus”, Bakü, 158p.
• [3] (https://ru.wikipedia.org/wiki/Государственная_граница_Азербайджана) (date of access: 26.11.2018)
• [4] AGAKISHIYEV, A. CHALABI, H. ISAZADEH, A. GADIMOV, Sh. AKBAROV, M. ALASGAROV, R. 2004. “Report on work results on gold-bearing assessment of Gedabek copper-pyrite deposit for the period of 1992-2002 years”, Baku, 6-9.
• [5] BAYRAMOV, A., 2017. “Geological Setting of The New Discovering Gadir Low Sulfidation Epithermal Deposit, Gedabek Ore District, Lesser Caucasus, Azerbaijan”, IJISET - International Journal of Innovative Science, Engineering & Technology, 4, 12, 21-27.
• [6] AYDIN, B., 2015, “Petrology and potential mineralization of Gedabek intrusion”, Master Thesis, Baku State University, 75p.
• [7] VELIYEV, A., BAYRAMOV, A., IBRAHIMOV, J., MAMMADOV, S., ALIZHADEH, G., 2018. “Geological Setting and Ore Perspective of the New Discovered Gadir Low Sulfidation Epithermal Deposit, Gedabek NW Flank”, Lesser Caucasus, Azerbaijan, Universal Journal of Geoscience, 6,3, 78-101.