KUR’ÂN-I KERİM’DEKİ TEMENNİ İFADELERİ

Year 2016, Volume: 2 Issue: 2, 13 - 44, 01.12.2016

Mehmet Kılıçarslan

Abstract

Anlatımında, betimleme, karşılaştırmalara ve benzetmelere yer
verme, geçmişten ve gelecekten haber verme, kıssalar sayesinde ibret alınacak
dersler verme, aynı anda hem soru-cevap yöntemini hem de tek yönlü soru sorma
yöntemini kullanma, örnek üzerinden anlatım, öğüt verme, müjdeleme-korkutma,
meydan okuma yöntemlerini kullanan Kur’ân, muhatabına sürekli değişen bir
üslupla seslenir.   

Kullandığı yöntemlerden biri de muhadese/karşılıklı konuşma ya da
intâk/konuşturma sanatını kullanarak çeşitli sahnelerin muhatabın gözünde
canlanmasını sağlama ve bu yolla ona birtakım mesajlar vermedir.
Cennetliklerin, cehennemliklerin, A‘raf’takilerin biri birleriyle konuşmaları
vb. diyaloglarla bu amaç gerçekleştirildiği gibi, an itibariyle henüz
gerçekleşmemiş olaylar olmuş gibi sunulup, kendisine ölüm gelenler, mahşer
yerindeki insanlar, cennetteki ve cehennemdeki insanlar konuşturulmakla da
onların ağızlarından çeşitli mesajlar verilir. Bu tür konuşmaların ana teması
çoğunlukla duyulan nedâmet, kaçırılan fırsatlara üzülme ve yeni imkânlar elde
etmeye yönelik temennilerdir. Kur’ân’daki pişmanlıklar, üzerine müstakil bir
kitap yazılması gereken uzun bir konudur. Bu makalede, bahsi geçen temenniler
ele alınacak, kullanılan temenni kalıpları örnek ayetler ışığında açıklanacaktır.

Keywords

Kur'an, üslup, pişmanlık, temenni

References

• Ahmed Matlûb, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l-Belağiyye ve Tatav-vurihâ, Mektebetu Lübnân Nâşirûn, Beyrut, trs. Ahmed Muhtar Ömer, Mu‘cemu’l-Luğati’l-Arabiyyeti’l-Muâsı-ra, Âlemu’l-Kutub, Beyrut, 2008. Akbal, Remzi, İzâhatu Avâmil, Tın Ofset, İstanbul, 1996. Bedevî Ahmed Tabâne, Mu‘cemu Belâğati’l-Arabiyye, Dâru İbn Hazm, Beyrut, 1997. el-Bikâî, Burhânuddîn Ebu’l-Hasen İbrâhîm b. Ömer, Naz-mu’d-Durer fî Tenâsubi’l-Âyâti ve’s-Suver, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Kahire, trs. el-Cârim, Ali; Emîn, Mustafa, en-Nahvu’l-Vâdıh fî Kavâidi’l- Luğati’l-Arabiyye, Dâru’l-Meârif, Kahire, trs. el-Endülüsî, Muhammed b. Yûsuf Ebû Hayyân, el-Bahru’l-Muhît, thk. Komisyon, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut,1993. el-Eşkar, Muhammed Süleymân Abdullâh, Mu‘cemu Ulûmi’l-Luğati’l-Arabiyye ani’l-Eimme, Müessesetu’r-Risale, Beyrut, 1995. el-İsfehânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-İlm, Mısır, 1970. el-Merâğî, Ahmed Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Şeriketu Matbaiyyetu Mustafa el-Bâbî, Mısır, 1946. er-Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilkâdir, Muhtâru’s-Sıhâh, Mektebetu Lübnân, Beyrut, 1986. --------- et-Tefsîru’l-Kebîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1981. el-Vâkidî, Muhammed b. Ömer, Kitâbu’l-Meğâzî, nşr. M. Jones, Londra Oxford Üniversitesi Yayınları, Londra, 1966. es-Sâmerrâî, Fâdıl Sâlih, Belâğatu’l-Kelimeti fî’t-Ta’bîri’l-Kur’ânî, el-Âtiku li-Sanâati’l-Kitâb, Bağdat, 2006. es-Sekkâkî, Ebû Ya‘kûb Yusuf b. Ebî Bekr Muhammed b. Ali, Miftâhu’l-Ulûm, thk. Neîm Zarzûr, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1987. es-Serî, Ebû Bekr Muhammed b. es-Serî, el-Usûl fi’n-Nahv, thk. Muhammed Osman, Mektebetu’s-Sekâfiyyeti ve’d-Dîniyye, Kahire, 2009. es-Suyûtî, Celâluddîn, Durru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, thk. Abdullâh b. Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezu Hicr li’l-Buhûs, Beyrut, 2003. eş-Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî, Havâtırî Havle’l-Kur’âni’l-Kerîm, Ahbâru’l-Yevm, Kahire, 1991. et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullâh b. Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezi’l-Buhûsi ve’d-Dirâseti’l-Arabiyyeti ve’l-İslâmiyye, Kahire, 2001. et-Teftezânî, Sa‘duddîn, Muhtasaru’l-Meânî, İntişârâtu Dâru’l-Fikr, İran, h.1405. ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî, Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbuhu, thk. Abdulcelîl Abduh, Âlemu’l-Kutub, Beyrut, 1988. ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’t-Te’vîl, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut, 2009. Ercilasun, Ahmet Bican, Türkçe’de Emir ve İstek Kipi Üzerine, “Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı” (22-23 Ekim 1993), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1995. İbn Aşûr, Muhammed et-Tâhir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dâru’t-Tûnûsiyye li’n-Neşr, Tunus,1984. İbn Ebî Zemenîn, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîz, thk. Ebû Abdillah Huseyn b. Ukkâşe, el-Fâruku’l-Hadîse li’t-Tebâati ve’n-Neşr, Kahire, 2002. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullah el-Ensârî, Muğni’l-Lebîb an Kütübi’l-Erâib, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1992. İbn Kesîr, İmâduddîn Ebu’l-Fidâ İsmâil, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Komisyon, el-Fâruku’l-Hadîse li’t-Tebâati ve’n-Neşr, Beyrut, 2000. İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, trs. İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahmân, Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, thk. Züheyr eş-Şâviş, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut, trs. Kayapınar, Mustafa, “Belağatta Temenni Üslubu”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, Cilt: XV, Sayı: 2 ss: 168-171. Kılıçarslan, Mehmet, Kur’ân’daki Dua Ayetleri ve Rasûlul-lâh’ın Dilinden Dualar, Nida Yayıncılık, İstanbul, 2016. --------“Kur’ân’ın Anlatım Üslubu”, Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 2, Sayı: 1, ss: 30-62. Komisyon, el-Mu‘cemu’l-Vasît, Mektebetu’ş-Şurûki’d-Duve-liyye, Kahire, 2004. Komisyon, Mu‘cemu Elfâzi’l-Kur’ân, Mecmeu’l-Luğati’l-Ara-biyye, Mısır, 1949. Komisyon, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998. Küçük, Ali, Besâiru’l-Kur’ân, Sofra Yayınları, İstanbul, 2016. Muhammed Ali Afş, Muînu’t-Tullâb fi Kavâidi’n-Nahvi ve’l-İ’râb, Dâru’ş- Şarki’l-Arabî, Beyrut, 1996. Mütercim Asım Efendi, Okyanusu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmusi’l-Muhît, Matbaa-i Bahriye, İstanbul, h. 1305. Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, 1982. Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-Münîr fî’l-Akîdeti ve’ş-Şerîati ve’l-Menhec, Dâru’l-Fikr, Dımeşk, 1991.