مظاهر الاغتراب في عينية ابن زريق البغدادي

Year 2024, Volume: 24 Issue: 58, 119 - 129, 30.06.2024

Abdulhalim Abdullah , Esat Layek

https://doi.org/10.32330/nusha.1428641

Abstract

عد الاغتراب ظاهرة نفسية اجتماعية عامة، وهي قديمة قدم الإنسان نفسه غير أن الاهتمام قد تزايد بها في السنوات الأخيرة نظرا لأعراضها التي باتت تهدد الإنسان في مختلف مجالات حياته، خاصة وأنها مرتبطة بالتطور السريع الذي يعيشه المجتمع الإنساني، وهو ظاهرة متعددة الأبعاد إذ تمتلئ بمشاعر سلبية متداخلة من: العجز، اللامعنى، اللاهدف، اللامعيارية الاغتراب الاجتماعي.
يتناول هذا البحث بالتحليل أنواع الاغتراب في عينية الشاعر ابن زريق البغدادي، ومن الملفت أنه ليس ثمة شعر آخر معروف أو متداول لهذا الشاعر، ولعلّ جودة القصيدة تنبئ أن من المستحيل أن تكون قصيدته الوحيدة، ولاسيما أن المصادر تذكر أنه كان يحاول التكسب بمديح الأمراء، وفي الوقت نفسه فإن القصيدة انطوت على جودة فنية من غير الممكن أن تكون لمن كتب نصًا واحدًا فحسب.
ويهدف البحث للتعمق في بنية النص وما يمكن أن يعبّر عنه من معانٍ قد تكون غير واضحة من القراءة المتذوقة فحسب من دون التحليل.
فناقش البحث مفهوم الاغتراب لغة واصطلاحًا، وأنواع الاغتراب وأشكاله، ووجدنا أن ثمة ثلاثة أنماط من الاغتراب ظهرت في قصيدة ابن زريق، الاغتراب النفسي، والاغتراب المكاني، والاغتراب الوجودي، فوقفنا عند كل نمط من هذه الأنماط وكيفية ظهوره في النص مستخدمين أدوات التحليل الشعري متكئين على منهج لغوي –تحليلي، في محاولة لاستنتاج طبيعة كل اغتراب من خلال النص.
وخلص البحث إلى خاتمة لخصت أنماط الاغتراب التي لحظناها في القصيدة، مع ملاحظة أن ثمة مداخل متعددة إلى هذا النص مثل أي نص آخر، وأننا في هذا البحث سعينا إلى النظر إليه من هذا الجانب فحسب.

Keywords

ابن زريق, العينية, الغربة, الاغتراب

Types Of Alienation in Ibn Zuriq's Ayniyya

Abstract

Alienation is a general psychological and social phenomenon that is as old as humanity itself. However, interest in it has increased in recent years due to its symptoms, which now threaten humans in various aspects of their lives. It is particularly relevant to the rapid development that human society is experiencing. Alienation is a multi-dimensional phenomenon filled with intertwined negative feelings of
This research analyzes the types of alienation in the "Ayniyya" of the poet Ibn Zuriq al-Baghdadi. It is noteworthy that there is no other known or circulating poetry by this poet. Perhaps the quality of the poem suggests that it is impossible for it to be his only poem, especially since the sources mention that he was trying to make a living by praising princes. At the same time, the poem contained artistic quality that is impossible for someone who wrote only one text.
The research aims to delve into the structure of the text and what it can express in terms of meanings that may not be clear from a purely appreciative reading without analysis.
The research discussed the concept of alienation in terms of language and terminology, the types and forms of alienation, and found that there are three patterns of alienation that appeared in Ibn Zuriq's poem: psychological alienation, spatial alienation, and existential alienation. We stopped at each pattern of these patterns and how it appeared in the text, using the tools of poetic analysis, relying on a linguistic-analytical approach, and trying to deduce the nature of each alienation through the text.
The research concluded with a conclusion that summarized the patterns of alienation that we noticed in the poem, noting that there are multiple approaches to this text like any other text, and that in this research we sought to look at it from this aspect only.

Keywords

İbn Zuriq, Ayniyya, Alienation, Existential alienation

İBN ZÜREYK'İN “AYNİYYE” KASİDESİNDE YABANCILAŞMA TÜRLERİ

Abstract

Yabancılaşma, insanlık tarihi kadar eski olan genel bir psiko-sosyal olgudur. Son yıllarda, insan hayatının her alanını tehdit eden belirtileri nedeniyle bu olguya olan ilgi artmıştır. Bu durum, özellikle insan toplumunun yaşadığı hızlı değişimle bağlantılıdır. Yabancılaşma, çok boyutlu bir olgudur ve aşağıdaki gibi bir dizi iç içe geçmiş olumsuz duyguyu barındırır:
Bu araştırma, şair İbn Züreyk el-Bağdadi'nin "Ayniyye” kasidesinde yabancılaşma türlerini incelemektedir. Bahse konu kasideyi inceleyen, şairin bu kasidesinin dışında bilinen başka kasidesinin bize kadar ulaşmadığını görebilir ki bu durum, konumuzu daha önemli hale getirmektedir. Belki de şiirin kalitesi, özellikle kaynaklar onun prensleri överek geçimini sağlamaya çalıştığından bahsettiği için, bunun tek şiiri olması imkansızlığını düşündürmektedir. Aynı zamanda şiir, sadece tek bir metin yazmış biri için imkansız olan sanatsal bir kaliteye sahiptir.
Araştırma, metnin yapısı analiz edilmeden, tamamen okumadan anlaşılamayan anlamların bulunması hasebiyle İbn Züreyk’in şiirine derinlemesine inmeyi amaçlamaktadır . Ayrıca makalede yabancılaşma kavramını dil ve terminoloji açısından ele almakla birlikte, onun türleri ve biçimlerini de ele aldık ve böylece İbn Züreyk’in şiirinde psikolojik, mekânsal ve varoluşsal yabancılaşma olmak üzere üç yabancılaşma çeşidinin ortaya çıktığını tespit ettik. Bu kalıpların her biri üzerinde uzunca durduk ve analiz araçlarını kullanmakla birlikte dilbilimsel-analitik bir yaklaşım metodu izleyerek ve metin aracılığıyla bu yabancılaşma türlerinin özüne ulaşarak şiirde nasıl ortaya çıktıklarını bulmaya çalıştık.
Araştırma, şiirde tespit edebildiğimiz yabancılaşma kalıplarını özetleyen bir sonuçla tamamlanmaktadır. Her metinde olduğu gibi bu şiirin de birden fazla yaklaşımı olduğunu ve araştırmamıza sadece bu açıdan bakmayı amaçladığımızı özellikle ifade etmek isteriz.

Keywords

İbn Züreyk, Ayniyye, Yabancılaşma, Varoluşsal yabancılaşma

References

• İbn Hazm E. (1980). Resailü İbn Hazm. Beyrut: el- Müessestü’l- Arabiyye lil- Dirasat.
• İbn Hazm E. (1987). Tavku’l-Hemame. Beyrut: : el- Müessestü’l- Arabiyye lil- Dirasat.
• Ebû El-Alâ E. (2008). Şerhü Divanı’l- Mütenebbî, Merkezü’l- Meliki Faysal lil- Buhusi ve Dirasat.
• Ebû Bekr E. (1987). Cemheretü’l-Luga. Beyrut: Dârü’l-İlmi lil-Melayyin.
• Ebû Süleyman E.. (1982). Garib'ul Hadis. Şam: Dârü’l- Fikir.
• el-Kâribî E. (t.s). Mesariü’l-Uşşak. Beyrut: Dâr Sâdır.
• Hâlil E. (1986). El-Ayn. Dârü’l- Hilal.
• Husam A. (2002). Ehadisü’l- Tâifeti’l-Zâhire. Kudüs.
• Richard S. (2005). el-İgtirab. Kahire: Dâr Şarkiyat.
• Zeliha C. (Haziran, 2012). el-İgtirab. İnsani ve Sosyal Bilimler Dergisi, Cezair sayfalar 346-361.
• Sümeyra E. (Ocak, 2021). el-İgtirabü’l- Nefsi . Eğitim ve Psikolojik Bilimler Dergisi, sayfalar 148-180.
• Talip Y. (1992). el-İgtirab Tahil İctimai ve Nefsi. Amman: el-Mektebetü’l-Vataniye.
• Abdülhak B. (1, 2016). Müsteva’l- İgtirabi’l-Nefsi. Câmii Dergisi.
• Ömer K. (t.s). Mücamü’l-Mü’allifin. Beyrut: Dâr İhyaai’l- Turasi Arabî
• Fatma C. (Eylül, 2017). Melamihü’l- İgtirab fi Şiri Ali Fûda. İzaat Nakdiye dergisi, sayfalar 71-98.
• Muhammed R. (1999). el-İgtirab fil- Şiri’l- İrakî. Şam: Manşurat İtthadil- Küttabi’l- Arap.
• Yasmin H. (1, 2014). el-İgtirab el-Nefsî ledâ Tullabü’l-Camîa, İbn Rüşd dergisi, sayfalar 230-247.