A Huccat Controversy between the Müfti (of Istanbul) and the Qadi'asker of Rumeli or a Showdown between Kemalpaşazade and Fenarizade in the Reign of Sultan Süleyman the Magnificent

Year 2013, Volume: 42 Issue: 42, 53 - 91, 01.12.2013

MEHMET Gel

Abstract

In 1529 a huccat (a juridical document) edited by the Ottoman dignitary Fenarizade, the qadi’asker of Rumeli, is sent to the müfti to be signed. The müfti, Kemalpaşazade, refuses to sign it due to errors in the document. The owner of the huccat then appeals to the Imperial Divan. Upon the request of İbrahim Pasha, the grand vizier of the imperial divan, Kemalpaşazade reveals his opinion on the huccat in a textual commentary. Fenarizade, the rumeli qadi’asker, responds to this text. İbrahim Pasha then orders the correction of the huccat in accordance with the opinion of Kemalpaşazade. In this study, chain of events throughout this dispute are examined. In closing, Kemalpaşazade’s and Fenarizade’s opinions on the issue are analyzed in terms of the Ottoman scientific tradition

Keywords

Kemalpaşazade, Fenarizade, Huccat, Dispute, Ottoman Intellectual Tradition

Kanüni Devrinde “Müfti” ile Rumeli Kazaskeri Arasında Bir “Hüccet-i Şer‘iyye” İhtilafı Yahut Kemalpaşazade-Fenarizade Hesaplaşması

Abstract

Keywords

-

References

• Alak, Musa: “Kemalpaşazâde’nin Şerhu Tağyîri’l-Miftâh Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili”, (Yayımlanmamış doktora tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2009.
• Ali b. Bâlî: el-Ikdu’l-Manzûm fî Zikri Efâdılı’r-Rûm, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1975.
• Atsız: “Kemalpaşa-Oğlu’nun Eserleri”, Şarkiyat Mecmuası, VI (İstanbul 1966), s.71-112.
• Dalkıran, Sayın: İbn-i Kemal ve Düşünce Tarihimiz, İstanbul: OSAV Yayınları 1997.
• Düzdağ, M.Ertuğrul: Şeyhülislâm Ebussuud Efendi’nin Fetvalarına Göre Kanunî Devrinde Osmanlı Hayatı -Fetâvâ-yı Ebussu’ûd Efendi-, İstanbul: Kapı Yayınları 2012.
• İbrahim Peçevî: Târîh-i Peçevî, I, y.y. 1866.
• İnanır, Ahmet: “İbn Kemal’in Fetvaları Işığında Osmanlı’da İslâm Hukuku”, (Yayımlanma- mış doktora tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2008.
• ........: Şeyhülislam İbn Kemal’in Fetvaları Işığında Kanûnî Devrinde Osmanlı’da Hukukî Hayat: Mes’eleler ve Çözümleri (Fetâvâ-yı İbn Kemal), İstanbul: OSAV Yayınları 2011.
• Hezarfen Hüseyin Efendi: Telhîsü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osmân, haz. Sevim İlgürel, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 1998.
• Kemalpaşazâde: Fetâvâ, Milli Kütüphane, Yz. A 5607/1.
• ........: “Risâle fî Tabî‘ati’l-Afyon”, Süleymaniye Kütüphanesi, Beyazıd, nr.5999, vr.178b- 179b.
• ........: Tevarih-i Âl-i Osman X. Defter, haz. Şefaattin Severcan, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 1996.
• Kılıç, Mustafa: “İbn-i Kemal: Hayatı, Tefsire Dair Eserleri ve Tefsirindeki Metodu”, (Ya- yımlanmamış doktora tezi) Erzurum: Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi 1981.
• Koca Nişancı Celalzâde Mustafa: Tabakâtü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik, nşr.Petra Kappert, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag Ginbit 1981.
• Kütükoğlu, Mübahat S.: Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), 2. bs., İstanbul: Kubbealtı Vakfı Yayınları 1998.
• Mahmud b. Süleyman el-Kefevî: Ketâ’ibu A‘lâmi’l-Ahyâr min Fukahâ’i Mezhebi’n-Nu‘mâni’l- Muhtâr, Süleymaniye Kütüphanesi, Reisülküttab, nr.690.
• Mahmud b. Pîr Muhammed el-Fenârî: “Risâle fî Beyâni Hurmeti’l-Haşîş ve’l-Afyon”, Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli, nr.3675, vr.38b-39b.
• Mecdî Mehmed Efendi: Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik, haz. Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağrı Ya- yınları 1989.
• “Mevlânâ Kemalpaşazâde Efendi’nin Muhyiddin Efendi’nin Hüccetine Şerhidir”, Süley
• maniye Kütüphanesi, Süleymaniye, nr.1051, vr.107a-114b.
• “Müftî’s-Sekaleyn Merhûm Mağfûr leh Kemalpaşazâde, Muhyiddin Merhûmun Hüccet-i
• Mezbûresiçün ‘Sahîha Değildür’ Deyu Niçe Mevzi‘ine Dahl İdüb Mukâbelede
• Merhûm Muhyiddin Efendi’nin Ecvibesidür”, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid
• Ali Paşa, nr.2752, vr.313a-320b.
• Ocak, Ahmet Yaşar: Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler Yahut Dairenin Dışına Çıkanlar (15.-17.Yüzyıllar),2. bs., İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1999.
• Öçal, Şamil: Kemal Paşazâde’nin Felsefî ve Kelâmî Görüşleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 2000.
• ........: “Klasik Çağda Bir Osmanlı Filozofu: Kemal Paşazâde”, İslâm Felsefesi Tarihi, II, ed. Bayram Ali Çetinkaya, Ankara: Grafiker Yayınları 2012, s.421-444.
• Öge, Ali: Şeyhu’l-İslam İbn Kemal ve Sünnîlik Anlayışı, Konya: Hüner Yayınevi 2011.
• Ökten, Ertuğrul: “Ottoman Society and State in the Light of the Fatwas of İbn Kemal”, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Bilimler Enstitüsü 1996.
• Özcan, Abdülkadir: “Fâtih’in Teşkilat Kanunnâmesi ve Nizâm-ı Âlem İçin Kardeş Katli Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 33 (İstanbul 1982), s.1-56.
• Özen, Şükrü: “Sahn-ı Semân’da Bir Atışma: Gulâm (Köle) Sinan’ın Mektubu”, Osmanlı Araştırmaları, 38 (İstanbul 2011), s.161-192.
• Pakalın, Mehmet Zeki: Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 1993.
• Repp, Richard C.: The Müfti of Istanbul: A Study in the Development of the Ottoman Learned Hierarchy, London: Ithaca Press 1986.
• Saraç, M.A. Yekta: Şeyhülislam Kemal Paşazade: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Bazı Şiirleri, İstanbul: Risale Basın-Yayın 1995.
• Şahin, Mustafa: “İslâm Hukukunda Fetvâ ve Osmanlılar Dönemi Fetvâ Mecmuaları” (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2000.
• Takiyyüddin b. Abdilkâdir et-Temimî: Tabakâtü’s-Seniyye fî Terâcimi’l-Hanefiyye, Süleyma- niye Kütüphanesi, Süleymaniye, nr.829.
• Taşköprîzâde: eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye fi Ulemâ’i’d-Devleti’l-Osmâniyye, Beyrut: Dâru’l- Kitâbi’l-Arabî 1975.
• Uğur, Ahmet: Kemalpaşa-zade, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 1996.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı: Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, 3. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 1988.
• ........: Osmanlı Tarihi, II, 8. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 1998.