Çivi Yazılı Hukukta Köle Satış Bedelleri

Year 2010, Volume: 6 Issue: 2, 163 - 187, 01.05.2010

Yusuf Kılıç Suzan Akkuş

Abstract

Sumerliler M.Ö. 3500 yıllarında Güney Mezopotamya’da görülmüşlerdir. Sumerlilerin M.Ö. 3200 yıllarında çivi yazısını icat etmeleriyle birlikte örf-adet hukuku yazı ile tespit edilmiştir. Dünya tarihinde ilk defa Sumerler tarafından oluşturulan hukuk metinleri sonraki zamanlarda Mezopotamya bölgesine gelen Sami kavimlerini ve Anadolu’daki Hititleri de etkilemiştir. Büyük oranda bir etkileşimin sonucunda oluşturulan Eski Ön Asya çivi yazılı hukuk metinlerinin tümünde köle ifadesi işlenmektedir. Bu hukuk metinlerine göre toplumun en alt tabakasını oluşturan köleler hiçbir hakka sahip değildir. Onlar bir efendiye bağlıdır ve onun izni olmadan hareket edemezler, bulundukları şehrin dışına dahi çıkamazlardı. Elbette ki efendisine büyük bir iş gücü sağlayan kölenin ekonomik bir değeri vardır. Bir mal konumunda olan ve alınıp satılan kölelerin yaş, eğitim, meslek, fiziksel yapı, ırk ve hatta renklerine göre fiyatları da değişmektedir. Ayrıca köle pazarlarında satılık kölelerin azlık veya çokluk durumlarına göre de ücretin değişeceğini düşünmemiz gerekir. Özel yetenekleri olan kölelere büyük paralar ödenmektedir. Bu durum Eski Ön Asya toplumlarının dışında ve daha sonraki zamanlarda hayat süren toplumlarda da görülmektedir. Tüm bu nedenlerden toplumların hukukunda efendisi için ekonomik değeri olan köleler hakkında bilgiler mevcuttur. Bu bilgilerden kölelerin satış bedelleri hakkında kesin olmamakla beraber bir fikir edinilebilmektedir

Keywords

Çivi Yazısı, Hukuk, Köle Satış Bedelleri

Slave Prices In Cuneiform Written Law

Abstract

Sumerians were seen in Mesopotamia around 3500 B.C. When the Sumerians began to use cuneiform writing in 3200 B.C. the law of custom and tradition was detected with writing. The law texts, used by the Sumerians for the first time in history, affected the Semitic people, who came to Mesopotamia in later times, and the Hittites in Anatolia. The concept of “slave” was mentioned in almost all of the cuneiform written law texts of Ancient Near East formed by the interaction mostly. According to these laws, the slaves constituting the lowest layer of the public had no right. They were dependent on a master and they could never act without his permission and even could not go out of the city borders Of course, the slaves, providing a work power to their masters, had an economic value. The prices of the slaves, sold and bought as a commodity, changed according to their age, education, job, physical appearance, race and even their colours. Additionally, we should consider that the price would change depending on the quantity of the slaves for sale on the slave market. The slaves with special skills were paid a lot. This was also seen in the societies out of Ancient Near East and in societies of later times. For all these reasons, there are information about the slaves having an economic value for their masters in laws of such societies. It is possible to have an insight about the sales prices of the slaves from such information in spite of not being sure of it.

Keywords

Cuneiform Writing, Law, Slave Prices

References

• Akurgal, E. Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, Ankara 1998.
• Albayrak, İ. Kültepe Tabletleri IV, T.T.K.Yayını, Ankara 2006.
• Alp, S. Hitit Kanunları Hakkında, D.T.C.F. Dergisi, V/5’ten Ayrıbasım, T.T.K., Ankara1947.
• Başdemir, K. Eski Anadolu Tarihsel ve Kültürel Süreklilik, Kaynak Yayınları, İstanbul1999.
• Bayram, S.- Çeçen, S. Yeni Belgelerin Işığında Eski Anadolu’da Kölelik Müessesesi, Belleten, C.LX, S. 229, Ankara1996, s.579-604.
• Berve, H. Eskiçağ Tarihine Dair altı Konferans (Greklerde Kölelik Müessesesi), (Çev. Afif Erzen), Yenilik Basımevi, İstanbul 1958.
• Bilgiç, E.- Bayram, S. Ankara Kültepe Tabletleri II, T.T.K. Yayını, Ankara 1995.
• Brians, P. The Code of Hammurabi (18. th. Century B.C.E.), Washington 1915.
• Çayır, M. Kültepe’den Yerli Bir Tüccara Ait Beş Tablet, Archivum Anatolicum, 7/1, Ankara 2004, s.45-51.
• Dinçol, B. Eski Ön Asya Toplumlarında Suç Kavramı ve Ceza, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul 2003.
• Doğan, E. Hitit Hukuku (Belleklerdeki “Kayıp”), Güncel Yayıncılık, İstanbul 2008.
• Galanti, A. Hitit Kanunu, İstanbul Bankalar Matbaası, İstanbul 1931.
• Günbattı, C. An Eponym List (KEL) from Kültepe, Altroentalissche Forschungen Band XXXV, Heft 1, 2008, s.111-116.
• Gökçek, G. L. Kültepe Vesikalarında Geçen Nesnelerin Fiyatları, II Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (16–17 Nisan 1998), Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yay., No:3, Kayseri1998, s.155-170.
• Gurney, O. R. Hititler, (Çev. Pınar Arpaçay), Dost Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2001
• Hecker, K. Die Keilschrifttexte der Universitatsbibliothek, Giessenunter Benetzung nachgelanesser yorarbeiten von J. Lewy, Giessen 1966.
• Hoffner, H. A. The Laws of The Hittites, New York 1997. http://www.wsu.edu/MESO/CODE.HTM
• İmparati, F. Hitit Yasaları, (Çev. Erendiz Özbayoğlu), İtalyan Kültür Heyeti, Ankara 1992.
• Kılıç, Y. Eski Ön Asya Toplumları Arasında Yazı Ve Dil Etkileşimi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 4, Denizli 2009, 122- 151.
• Klengel, H. Kral Hammurabi ve Babil’in Günlüğü, (Çev. Nesrin Oral), Telos Yayıncılık, İstanbul 2001.
• Kınal, F. Eski Anadolu’da Kadının Mevkii, Belleten, C.XX, S. 79, T. T. K. Yayını, Ankara 1956, s. 355–366.
• Kınal, F. Eski Mezopotamya Tarihi, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi Yayınları, Ankara 1983.
• King, L.W.-Horne, C. F. 2500 B.C. The Code of Hammurabi, Ph.D. 1915,www.skepticfiles.org/atheist2/hammurab.htm , erişim 21.10.2009.
• Malay, H. Çağlar Boyu Kölelik (Eski Yunan ve Roma), Gündoğan Yayınları, Ankara 1990.
• Mansel, A. M. Ege Ve Yunan Tarihi, T.T.K. Yayını, Ankara 1995.
• Memiş, E. Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Ekin Kitabevi, Bursa 2006.
• Memiş, E. Eskiçağ Türkiye Tarihi (En Eski Devirlerden Pers İstilasına Kadar), 6. Baskı Çizgi Kitabevi, Konya 2005.
• Memiş, E. Genel Tarih Genişletilmiş 2. Baskı, Günay Yayıncılık, Konya 1999.
• Roth, M. T. Reading Mesopotamian Law cases PBS 5 100: Question of Filiation, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vo. 44, No. 3, 2001, s.243-298.
• Roth, M. T. Law Collections From Msopotamia and Asia Minor, Atlanta1997.
• Sever, H. Asur Siyasi Tarihinin Ana Devreleri, A.Ü.D.T.C.F. Dergisi (Cumhuriyetin 60. Yıldönümü Armağanı), Ankara 1987, s.421-428.
• Sever, H. Köle Satışı Hakkında Yeni Kültepe Metinleri, XXXIV. Uluslararası Assiriyoloji Kongresi / XXXIV International Assyriology Congress 6-10/VII/ 1987 İstanbul, T.T. K. Yayını, Ankara 1998, s.485-494.
• Şahin, H. A. Anadolu’da Asur Ticaret Kolonileri Devri ( M.Ö. 1975-1725 ), Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yay.,No: 7, Kayseri 2004.
• Şahin, H. A. Anadolu’daki Eski Asur Koloni Mahkemeleri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, Kayseri 2006, s. 121-151.
• Tosun, M.-Yalvaç, K. Sumer, Babil, Asur Kanunları ve Ammi-saduqa Fermanı, T.T.K. Yayını, Ankara 1975
• Yıldırım, R. Uygarlık Tarihi (Ders Notları), Tübitak Yayınları, İzmir2000.
• Yiğit, T. Çivi Yazılı Kanunlarda Kölelik, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 3, S.2, Ankara1999, s. 53–69.