Bizans İmparatorluğu’nun Alternatif İstihkâm Şehri: Dara Anas-tasiopolis Kuruluşu ve Günümüze Kadarki Durumu

Year 2013, Volume: 8 Issue: 2, 69 - 85, 01.02.2013

Ahmet Kütük

Abstract

Bugün Güneydoğu Anadolu bölgemizde Nusaybin’e yakın noktada Oğuz köyü olarak bilinen Dara şehri, tarihi çok eskilere dayanan bir yerleşim yeridir. Klasik ortaçağ kaynaklarında Part imparatoru Darius’un Büyük İskender ile yaptığı savaşta yenilerek öldürüldüğü yer olarak Darius’un ismine izafeten Dara adıyla kurulduğu belirtilen bu şehir MS. 363 yılında Bizans imparatoru Jovian’ın imparatorluğun Mezopotamya’daki güçlü şehri Nusaybin’i Perslilere terk etmesi sonrasında sınırda yaşanan bocalama süreci imparatorluk için alternatif bir istihkâm şehri fikrini gündeme getirdi. Dara, VI. Asır başlarından İslam fetihlerine kadar bu önemli görevi yerine getirebilecek bir şehir olarak tanzim edildi. Dara’nın bir istihkâm şehri olarak tanziminden sonra Bizans imparatorluğu Mezopotamya sınırında muvaffakiyetler elde etti. İslam fetihlerinden sonra kent Nusaybin ile aynı kaderi paylaştı ve bir sınır şehri olarak önemini yitirdi. XIII. Asırdan XIX. Asra kadar bölgeye gelen Arap ve batılı seyyahlar kentin bir harabe halinde olduğunu ve Roma-Bizans yapılarını içerisinde barındırdığından söz ederler

Keywords

Dara, Nusaybin, Mezopotamya, Bizans İmparatorluğu, Sasaniler, Anastasius, I. Justinian, II. Hüsrev

The Alternative Fortification City of Byzantine Empire: Dara Anastasiaopolis Its Foundation and Situation Until the Modern Times

Abstract

Dara city which today known Oğuz villiage and located in southeastern region of Anatolia close by Nisibis is a settlement based on very old history. In classical medieval sources this city was known as the place which Darius the Persian king murdered during its war with the emperor Alexander the Great. After the cede to Sassanids of Nisibis the vigorous city in Mesopotamia by Byzantine Emperor Jovian in AD 363 the stagger period in Mesopotamia border revived the idea of alternative city for empire. Dara was designed as a city that can fulfill this important task. After the establishment of a fortress in the city of Dara Byzantine Empire has achieved successes in Mesopotamia border. After Islamic conquests the city shared the same fate with Nisibis and lost her important as a border city. From XIII. Century to XIX. Century Arab and Western travelers who came to the region mention that the city was ruined and keep the Roman-Byzantine buildings in it

Keywords

Dara, Nisibis, Mesopotamia, Byzantine Empire, Sassanids, Anastasius, Justinian I, Khousrau II

References

• AGAPIUS (MAHBOUB) DE MENBIDJ, “Kitab al-Unvan”, (Arapça metin ve Fr. çev. A. A. Vasilev), Patrologia Orientalis, vol. V, VII, VIII, Paris 1911-1912.
• ADONTZ, Nicolas, Armenia in Period of Justinian, The Political Conditions Based on the Naxarar System, (İng. çev. Nina G. Garsoian), Lisbon, 1970.
• AHUNBAY, Metin, “Dara-Anastasipolis 1990 Yılı Çalışmaları”, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, (Çanakkale 27-31 Mayıs 1991), Ankara, 1992, s. 197-203.
• AHUNBAY, Metin, “Dara-Anastasipolis”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, (Ankara 28 Mayıs-1 Haziran 1990), Ankara, 1991, s. 391-397.
• Ahunbay, “Dara-Anastasipolis”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, s. 392.
• Ahunbay, “Dara-Anastasipolis”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, s. 392.
• Geniş bilgi için Bkz. Ahunbay, “Dara-Anastasipolis”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı
• I, s. 391-397; amlf. “Dara-Anastasipolis”, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, (Çanakkale 27-31
• Mayıs 1991), Ankara, 1992, s. 197-203.
• AINSWORTH, William Francis, Travels and Researches in Asia Minor Mesopotamia, Chaldea and Armenia, vol. II, London, 1842.
• ANTHON, Charles, A System of Ancient Medieval Geography, New York, 1855.
• BADGER, George Percy, Nestorians And Their Rituals with the Narrative of Mission to Mesopotamia and Coordistan in 1842-1844, vol. I-II, London, 1852.
• BUCKİNGHAM, J. S., Travels in Mesopotamia, London, 1827.
• CROKE, Brian-CROW, James, “Procopius and Dara” Journal of Roman Studies, vol. 73 , (1983), s. 143-159.
• DIEHL, Charles, “Justinian’s Goverment in the East”, The Cambridge Medieval History, vol II, Newyork, 1913, s. 25-52.
• EBU’L FEREC, İBNU’L İBRİ, Gregory Abu’l Ferec (Bar Habreus), Abu’l- Farac Tarihi, (çev. Ö. R. Doğrul), Ankara, 1999.
• EFES’Lİ JOHN (JOHN OF EPHESUS), The Third Part of Ecclessiestical History of John Bishop of Ephesus, (İng. çev. R. Payne Simith), Oxford, 1860.
• EVAGRIUS, History of the Church, (431-594), (İng. çev. Memoirs of the Authors), London, 1854.
• FYRE, Richard N., The History of Ancient Iran, München, 1983.
• GIBBON, Edward, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, vol. I-VIII, Philedelphia, 1804-1805.
• IBN HAUKAL, Kitabu’l Mesalik ve’l Memalik, (The Oriental Geography of İbn Haukal), (İng. Çev. W. Ousley), London, 1800.
• HOLMES, W. G., The Age of Justinian and Theodora, vol. I-II, London, 1907.
• JAMES OF EDESSA, “The Chrological Canon James of Edessa”, (İng. çev. E. W. Brooks), Zeitschrift für Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft, Bd. LIII, 1899.
• JOSHUA, The Chronicle Joshua the Stylite, (İng. çev. W. Wright), Cambridge, 1882. (Türkçesi: MAR YEŞUA, (çev. M. Yanmaz) Urfa ve Diyarbakır’ın Felaket Çağı, İstanbul, 1996)
• KINNEIR, John MacDonald, Journey Through Asia Minor, Armenia, and Koordistan, in the Years 1813 and 1814, London 1818.
• MAHON, Lord, The Life of Belasarius, London, 1829.
• MALCOLMN, Sir John, History of Persia, From The Most Early Period to The Present Time, vol. I-II, London, 1829.
• MARTIN, Chrıstopher Lillington “Procopıus on Roman, Persian And Gothic Strategy Near Dara & Rome”, Lampeter Working Papers in Clasisics Draft Only, Leiden, 2008, s. 1-16.
• MENANDER PROTECTOR, History of Menander the Guardsman (İng. çev. R. C. Blockley), London, 1985.
• MONSIEUR D’ANVILLE, Compendium of Ancient Geography, (İng. çev. J. Horsely), London, 1791.
• OMAN, C.W.C., The Byzantine Empire, New York, 1908.
• PARRY, Oswald H., Six Months in a Syrian Monastery, London, 1895.
• PROCOPIUS, History of the Wars, (İng. çev. H. B. Dewing), c. I, New York, 1914.
• RAWLINSON, George, Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World, vol. I-III, New York, 1875.
• SEBEOS, Sebeos Tarihi, (İng. Çev. R. Bedrosian), New York, 1985.
• SOUTHGATE, Heratio, Narrative of a Visit to the Syrian (Jacobite) Church of Mesopotamia, State of Christianity in Turkey, New York, 1844.
• SYKES, P. M., A History of Persia, vol. I, London, 1915.
• THOMAS OF MARGA, The Book of Governors, (İng. çev. Paul Keagen) c. II, London, 1893.
• VAUX, W. S. W., “Daras”, Dictionary of Greek And Roman Geography, (ed. W. Smith), vol. I, Boston, 1854, s. 752-753.
• WEISKOPF, Michael, “Dara”, Encyclopedia Iranica, c. VI, 1993, s. 671-672.
• WIGRAM, W. A., An Introduction to The History of The Assyrian Church, Or The Church Of The Sasanid Persian Empire, (100-640 A.D.), London, 1910.
• ZACHARIAH OF MTYLENE, The Syriac Chronicle Known as That of Zachariah Mtylene, (İng. çev. F. J. Hamilton-E.W. Brooks), London, 1899