Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Zamirler Konusunun Öğretimi: Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler için Türkçe Ders Kitabı A1 Örneği

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 12, 30.06.2025

Seher Çiçek

Öz

Bu araştırmada, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde zamirler konusunun öğretimini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma doküman incelemesi yöntemi ile yürütülmüştür. Yeni İstanbul uluslararası öğrenciler için Türkçe ders kitabı A1 araştırmanın inceleme nesnesidir. Elde edilen verileri çözümlemek için betimsel analiz kullanılmıştır. Yapılan betimsel analizler sonucunda; Yeni İstanbul uluslararası öğrenciler için Türkçe ders kitabı A1’de dinleme-izleme ve okuma metinlerinde en sıktan en seyreğe doğru kişi, işaret, soru zamirleri, belgisiz zamirler, dönüşlülük ve işteşlik zamirlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Ancak dinleme-izleme ve okuma metinlerinde bu zamirlere ve bu zamirlerin farklı biçimbirim almış şekillerine yer vermede bir tutarlılık olmadığı görülmüştür. Ayrıca söz konusu kitabın dilbilgisi alanında zamir terimi sadece iki yerde geçmiş, konu işlevsel ve ayrıntılı bir şekilde ele alınmamıştır. Bununla birlikte her bir zamir türü terim olarak açıklanmamış ve bağımsız bir konu olarak işlenmemiştir. Buna göre bağlaşık ve tutarlı bir metin oluşturmada ve okuduğunu anlamada önemli bir işlevi olan zamirler, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde A1 seviyesinde işlevsel ve tutarlı bir şekilde ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı A1 , yabancı dil olarak Türkçe öğretimi , zamirler , zamir türleri

Etik Beyan

Bu araştırma etik kurul izni gerektiren süreç ya da analizleri kapsamadığından etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Aşık, U. (2007). Yabancılar için temel Türkçe sözcük varlığının oluşturulması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Aydın, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. TDK Yayınları.
• Beaugrande, R. A. D., & Dressler, W. U. (2002). Introduction to textlinguistic. Longman Group Company.
• Bhat, D. N. S. (2004). Pronouns. Oxford University Press.
• Bozkuş, T. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında zamirlerin işlenişi ve 7. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında zamirleri kullanma becerileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Canöz, Y. M. (2020). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki hedef söz varlığının tematik bağlamda incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Çelik, S. (2014). Yabancı dil olarak Almanca ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarında kullanılan söz varlığının karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. Turkish Studies, 7(2), 1063-1078.
• Demirci, K. (2014). Zamirler dilbilimsel bir yaklaşım. Akçağ Yayınları.
• Demirci, K. (2017). Kelime bilgisi el kitabı (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Doğan, F. D. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin metinsellik ölçütleri bağlamında çözümlenmesi ve bu şiirlerin metinselliğine ilişkin öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat üniversitesi.
• Ediskun, H. (1985). Türk dilbilgisi. Remzi Kitabevi.
• Ergin, M. (1998). Türk dilbilgisi. Boğaziçi Yayayınları.
• Eraslan, K. (1999). Türk gramerinin sorunları II. TDK Yayınları.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi. TDK Yayınları.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. TDK Yayınları.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. Multilingual Yayınları.
• Günay, D. (2013). Söylem çözümlemesi. Papatya Yayınları.
• Güneş, S. (1997). Türk dili bilgisi. D.E.Ü Rektörlük Matbaası.
• Halliday, M. A. K., & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. Routledge.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi (3. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Lyons, J. (1968). Introduction to theoretical linguistics. Cambridge University Press.
• Onursal, İ. (2003). Türkçe metinlerde bağdaşıklık ve tutarlılık. A. Kıran, E. Korkut, S. Ağıldere (Eds.), Günümüz Dilbilim Çalışmaları içinde (ss. 121-132). Multilingual Yayınları.
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945-1950 arası) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Ömeroğlu, A. F. (2025). Türkçe öğretmeni adaylarının dil yapılarının işlevsel katkılarıyla ilgili anlayışları: İşlevsel dilbilgisi öğretimi bağlamında bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(2), 471-487.
• Öner, Ö. (2007). Türkiye Türkçesi yazın dilinde işaret zamirlerinin kullanım özellikleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Parlak, H. (2010). Dilbilgisi. M. Durmuş (Ed.). Türk dili el kitabı. Grafiker Yayınları.
• Toptaş, H. (2016). Türkçe dersleri 2: sesbilgisi, tümce, anlatım, metin dilbilimi. Papatya Yayıncılık Eğitim.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yahşi, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına dayalı söz varlığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.