MAKAM ANALYSIS IN FOLK SONGS COMPILED FROM ÇEKIÇ ALI

Year 2024, Volume: 9 Issue: 1, 273 - 293, 30.06.2024

Mehmet Can Pelikoğlu

https://doi.org/10.31811/ojomus.1436642

Abstract

The creators of the folk music culture of Kırşehir province and its region in the Central Anatolia region of Turkey are the nomadic Turkmen-Abdal, whose historical background dates back to the 14th century and whose roots are thought to be in the Caucasus. For the Turkmen-Abdals, music is not merely a form of entertainment or artistic expression, but rather a way of existence and a means of identity. It is an integral component of their lifestyle and cultural tradition, serving as a powerful tool for the transmission of their values, beliefs, and experiences from one generation to the next. In addition, the quality of music performance and interpretation plays an important role in the development and preservation of the region's musical traditions, while enabling a deeper understanding and appreciation of the historical roots of Turkish music maqams. In this article, it is aimed to determine and analyse the maqam characteristics of the folk songs of Çekiç Ali (1932-1973), a folk minstrel from Kırşehir, who represents the Abdallık tradition and is accepted as one of the important interpreters of the music genre specific to this tradition. The research employs the documentary scanning method, and the research area is limited to seven folk songs recorded in the TRT-THM repertoire and attributed to Abdal Çekiç Ali. The focus of the analysis is on the technical elements that determine the melodic and maqam structure of the selected works, such as the main pitches, decision voice, roaming, scale, equipment, seven sound, expansion, and phrases within the melody. The findings revealed that Abdal Çekiç Ali's folk songs have melodic and makam scales such as 'Kürdi', 'Segâh', 'Hüseyni', 'Acemkürdi', 'Uşşak' and 'Karcığar'. The research contributes to the establishment of the historical connection of the maqamality of Turkish music and the conscious understanding of its importance in terms of cultural memory.

Keywords

Kırşehir Region, Çekiç Ali, Turkish Folk Music, Folk Song, Maqam series, Maqam analysis

ÇEKİÇ ALİ’DEN DERLENEN TÜRKÜLERDE MAKAM ANALİZİ

Abstract

Türkiye’nin İç Anadolu bölgesindeki Kırşehir ili ve yöresindeki halk müziği kültürünün yaratıcıları, tarihsel geçmişlerinin 14. yüzyıla dayandığı, köklerinin Kafkasya’da olduğu düşünülen konar-göçer Türkmen-Abdallardır. Türkmen-Abdallar için müzik sadece bir eğlence veya sanatsal ifade biçimi değil, aynı zamanda bir varoluş biçimi ve kimlik aracıdır. Bu onların yaşam tarzlarının ve kültürel geleneklerinin ayrılmaz bir bileşenidir; değerlerinin, inançlarının ve deneyimlerinin bir nesilden diğerine aktarılması için güçlü bir araç olarak hizmet eder. Ayrıca müzik icrası ve yorumunun kalitesi, bölgenin müzik geleneklerinin gelişmesi ve korunmasında önemli bir rol oynarken, Türk müziği makamlarının tarihsel köklerinin daha derin anlaşılmasına ve değerlendirilmesine de olanak sağlamaktadır. Bu makalede, Abdallık geleneğini temsil eden ve bu geleneğe özgü müzik türünün önemli yorumcularından birisi olarak kabul edilen Kırşehirli halk ozanı Çekiç Ali’nin (1932-1973) türkülerinin makamsal özelliklerinin belirlenerek analiz edilmesi amaçlanmıştır. Belgesel tarama yönteminin kullanıldığı araştırmada, araştırma alanı Abdal Çekiç Ali'ye atfedilen ve TRT-THM repertuvarına kayıtlı olan yedi türküyle sınırlandırılmıştır. Analizin odak noktası, seçilen eserlerin melodik ve makamsal yapısını belirleyen ana perdeler, karar sesi, güçlü, seyir, dizi, donanım, yeden, genişleme ve melodi içindeki cümle ve motifler gibi teknik unsurlardır. Bulgular, Abdal Çekiç Ali'nin türkülerinin 'Kürdi', 'Segâh', 'Hüseyni', 'Acemkürdi', 'Uşşak' ve 'Karcığar' gibi melodik ve makamsal dizilere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma, Türk müziğinin makamsallığının tarihsel bağının kurulmasına ve kültürel hafıza açısından öneminin bilinçli olarak kavranmasına katkı sağlamaktadır.

Keywords

Kırşehir Yöresi, Çekiç Ali, Türk Halk Müziği, Türkü, Makamsal Dizi, Makam analizi

References

• Alp, D. (2021). TRT THM repertuarındaki Kırşehir yöresi seçilmiş bozlaklarının ayak, dizi, makam çerçevesinde incelenmesi (Tez. No. 696595). [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi.
• Altınok, B. Y. (2003). Öyküleriyle Kırşehir türküleri, destanları, ağıtları. Oba yayınevi.
• Aslıyüce, E. (2009). Türk dilinin başşehri Kırşehir. Yesevi yayıncılık.
• Dağdeviren, A. (2019). Abdallar, müzik ve turizm. Uluslararası Sosyal araştırmalar dergisi. 12(67), 859-878. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3774
• Erkan, S. (2008). Kırşehir yöresi halk müziği geleneğinde Abdallar (Tez No. 234735) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi.
• Gürsoy, Ş. (2006). Türkiye abdalları Kırşehir örneğinde sosyo-kültürel yapı çözümlemesi. Platin yayınları.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Keskin, A. (2014). Geleneksel Abdal müziğinin temeli ve Neşet Ertaş. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(34), 99-112. https://www.researchgate.net/publication/349637213_Geleneksel_Abdal_Muziginin_Temsili_ve_Neset_Ertas_Representation_of_Traditional_Abdal_Music_and_Neset_Ertas
• Kırşehir valiliği. (t.y.). Tarihçe. 31.01.2024 tarihinde http://kirsehir.gov.tr/tarihce adresinden alınmıştır.
• Özüçetin, Y. (2013). Kırşehir siyasi tarihi ve Kırşehir bibliyografisi. Gökçe ofset matbaacılık.
• Parlak. E. (2013). Garip bülbül Neşet Ertaş (Cilt I-II). Demos Yayınları.
• Pelikoğlu, M.C. (2013). TRT Türk halk müziği repertuarında bulunan Neşet Ertaş Türkülerinde makamsal özellikler (Cilt II.). Uluslararası Bozkırın Tezenesi Neşet Ertaş Sempozyumu. Ahi Evran Üniversitesi Yayınları. 751-758.
• Tarım, C.H. (1938). Kırşehir tarihi üzerine araştırmalar. Kırşehir vilayet matbaası.
• Tarım, C.H. (1948). Tarihte Kırşehir-gülşehri ve Babailer-Ahiler-Bektaşiler. Yeniçağ matbaası.
• Tokel, B. B. (2021). Neşet Ertaş kitabı (2. Baskı). Kapı Yayınları.
• TRT THM Nota Arşivi. (2023).
• Turhan, S., Kara, M., Tan, N., & Gündüz, A. (2000). Kırşehir halk müziği . Kırşehir valiliği yayını.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
• Yılmaz, A. (2008). Kırşehir örneklemesiyle Anadolu Abdalları(Cilt 6). Kırşehir Belediyesi Kültür-Tarih Yayınları serisi.
• Yöre, S. (2012). Kırşehir yöresi halk müziği kültürünün kodları ve temsiliyeti. Uluslararası İnsan Bilimleri dergisi. 1(9), 563-584. https://tls.tc/Cspyb