THE BIRTH OF AZERBAIJAN NATIONAL OPERA ART AND THE IMPACT OF UZEYIR HACIBEYLI’S OPERA WORKS ON THIS PROCESS

Year 2024, Volume: 9 Issue: 1, 123 - 146, 30.06.2024

Ayşe Yılmaz Ebru Gökdağ

https://doi.org/10.31811/ojomus.1444688

Abstract

The art of opera, which emerged in the West at the end of the 16th century and the beginning of the 17th century, was recognized in the East centuries later. In 1908, Uzeyir Hacibeyli composed the opera Leyli and Majnun, which is considered the first opera piece of the Turkish World. Thus, national opera works began to be composed and performed in Azerbaijan from the beginning of the 20th century. Since these opera pieces are blended with the historical and cultural richness of the Turkish World, they are unique in universal dimension.
The art of opera, which emerged in the West at the end of the 16th century and the beginning of the 17th century, was recognized in the East centuries later. In this study, the development process of the Azerbaijani national opera art is explained by investigating where and as a result of which interactions the opera art was first born in the Turkic World. The aim of the research is to reveal the role of Hacibeyli in the development of Azerbaijani national opera art by associating the opera works of Uzeyir Hacibeyli with other opera works composed in terms of nationalism. In the research, a literature review was conducted to obtain data-sources and document analysis technique was used as a method. In this context, the activities of the Azerbaijan State Academic Opera and Ballet Theater, the first opera house of the Turkic World, were examined by examining the cultural and artistic activities carried out as a result of interactions with foreign artists and communities in Baku in the early 1900s. Until 1960, the developments in the field of opera were analyzed and detailed information was given about the first mugham opera works composed, the first opera ensembles and vocal interpretation in Azerbaijani opera. The importance of Uzeyir Hacıbeyli’s initiatives in the process of composing and performing national opera works in Azerbaijan was emphasized. In this process, a rich opera repertoire in terms of genre diversity was brought to the Turkic World. Composers have struggled to bring their national operas to a modern, universal level by combining the traditional with the contemporary in their works. In this study, this struggle was revealed through the nationalization effort led by the opera works composed by Uzeyir Hacibeyli in Azerbaijani opera, which was initially dominated by Russian influence, and the path he followed in the development of opera art.In this process, the Turkish World has gained a rich opera repertoire in terms of genre diversity. Composers have strived to raise their national operas to a modern, universal standard by combining the traditional with the contemporary in their works. This struggle is discussed through the efforts of nationalization led by Üzeyir Hacibeyli’s opera compositions in the Azerbaijani opera scene, which was initially dominated by Russian influence and through the steps taken by Üzeyir Hacibeyli for the advancement of opera art.

Keywords

Azerbaijan National Opera, Uzeyir Hacibeyli, Mugham opera

AZERBAYCAN MİLLİ OPERA SANATININ DOĞUŞU VE BU SÜRECE ÜZEYİR HACIBEYLİ’NİN OPERA ESERLERİNİN ETKİSİ

Abstract

Batı’da 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyılın başında ortaya çıkan opera sanatının Doğu’da tanınması yüzyıllar sonra gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, Türk Dünyası’nda opera sanatının ilk olarak nerede, hangi etkileşimler sonucu doğduğu araştırılarak, Azerbaycan milli opera sanatının gelişim süreci anlatılmıştır. Araştırmanın amacı, Üzeyir Hacıbeyli'nin opera eserlerini ulusalcılık özellikleri bakımından bestelenen diğer opera eserleriyle ilişkilendirerek, bestecinin Azerbaycan milli opera sanatının gelişmesindeki rolünü ortaya koymaktır. Araştırmada veri-kaynak elde etmede literatür taraması yapılarak, yöntem olarak doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda 1900’lerin başında Bakü’deki yabancı sanatçı ve topluluklarla olan etkileşimler sonucu gerçekleştirilen kültür sanat etkinlikleri incelenerek, Türk Dünyası’nın ilk opera binası olan Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu’nun o dönemdeki faaliyetleri ele alınmıştır. 1960 yılına kadar geçen süreçte opera alanında kaydedilen gelişmeler incelenerek; bestelenen ilk muğam opera eserleri, ilk opera toplulukları ve Azerbaycan operasındaki vokal yorumculuğu hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Azerbaycan’da milli opera eserlerinin bestelenmesi ve icra edilmesi sürecinde Üzeyir Hacıbeyli’nin yaptığı girişimlerin önemi vurgulanmıştır. Bu süreçte Türk Dünyası’na tür çeşitliliği bakımından zengin bir opera repertuvarı kazandırılmıştır. Besteciler eserlerinde geleneksel olanla çağdaş olanı birleştirerek milli operalarını çağdaş, evrensel bir seviyeye taşıma mücadelesi vermişlerdir. Çalışmada bu mücadele, başlangıçta Rus etkisinin baskın olduğu Azerbaycan operasında Üzeyir Hacıbeyli’nin bestelediği opera eserleri öncülüğünde verilen ulusallaşma çabası ve sonrasında opera sanatının gelişmesinde izlediği yol üzerinden ortaya konulmuştur.

Keywords

Azerbaycan Milli Operası, Üzeyir Hacıbeyli, Muğam opera.

References

• Ahmedzade, G. (2020). Çağdaş Azerbaycan Opera Sanatının İçinde Firengiz Alizade’nin “İntizar” Operası’nın Yapım ve Sahnelenme Açısından İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi
• Azerbaijans (2022). Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu. Azerbaijans. 5 Mayıs 2022 tarihinde www.azerbaijans.com/content_210_tr.html adresinden erişildi.
• Azerbaijans (2022). Muğamlar. www.azerbaijans.com/content_296_tr.html#google_vignette
• Hacıbeyli, C. (2014). Azerbaycan’ın ilk operası nasıl yarandı. İrs Miras.
• Hacıbeyli, Ü. (1965). Dönemimize Layık Musiki Eserleri Yaratalım. Eserleri II.
• Hüseynov, A. (2010, 25 Eylül). “Koroğlu” operası - qəhrəmanlıq rəmzi. 2 Mart 2022 tarihinde www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/sentyabr/134310.htm adresinden erişildi.
• İsmayılova, G. (2019). Üzeyir Hacıbeyli’nin Cumhuriyet Dönemi’ndeki Faaliyetleri. International Society for Music Education Legacy Conference.
• Maharramova, I. (2015). Azerbaycan’da Lirik Operaların Tür Çeşitliliği. Rast Müzikoloji, 3 (2), 871-876. https://dergipark.org.tr/tr/pub/rastmd/issue/11178/465808
• Məhərrəmova, T. (2019, 10 Ocak). “Şahsənəm”i yazan alman əsilli sovet bəstəkarı. Kaspi, s.7. 2 Mart 2022 tarihinde https://az.baku-art.com/az/shahsenem-i-yazan-alman-silli-sovet-b-st-kari adresinden erişildi.
• Qafarova, Z. (2017). Üzeyir Hacıbeyli’nin “Koroğlu”su. Renessans-A.
• Rezayev, A. (1997). Opera in Azerbaijan. Azerbaijan International. 13 Haziran 2021 tarihinde www.azer.com/aiweb/categories/magazine/54_folder/54_articles/54_opera.html adresinden erişildi.
• Rəhimli, İ. (2005). Azərbaycan Teatr Tarixi. Çaşıoğlu.
• Seferova, Z. (2016). Türk dünyasının müzik yıldızı Üzeyir Hacıbeyli. Tulpars.
• Turan, C. (2015). Çırpınırdı Karadeniz’in Bestecisi Üzeyir Hacıbeyli. İleri.
• Türkekul, M. H. (1955). Azerbaycan Bestekarı Üzeyir Hacıbeyli ve Eserleri. Sovyetler Birliği Öğrenme Enstitüsü (3).
• Wikipedia (2022). Azerbaijan State Academic Opera and Ballet Theater. Wikipedia. 5 Mayıs 2022 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Azerbaijan_State_Academic_Opera_and_Ballet_Theater adresinden erişildi.