Lament tradition in folk songs of Kocaeli̇ from past to present

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 752 - 771, 31.12.2024

Gülşen Erdal

https://doi.org/10.31811/ojomus.1455769

Abstract

Laments on death or disasters are universal in nature as expressions of pain. As in every region of Anatolia, laments are also included in Kocaeli folk songs. The districts where we come across examples of lament tradition in Kocaeli folk songs are Kandıra, Gölcük, Gebze and İzmit. Although there are folk songs reflecting the lament tradition among the registered folk songs of Kocaeli included in the TRT repertoire, among the folk songs compiled in the 2015-2019 compilation study, folk songs that can be evaluated Decently in the lament tradition were found. Examples of laments describing helplessness, rebellion and silent acceptance in the face of the events experienced also exhibit the perception of life of Kocaeli people. When the history of the city is examined, it is seen that there are laments belonging to the minorities in the city population before the National Struggle, especially the Armenians who lived in Bardizag, Armaş, Aslanbeg and Yalova in Izmit Sanjak. In the study, examples of lamentations in the tradition of singing folk songs in the Kocaeli region were focused on. In the examples, how the discourses about the law are expressed in the language of the people of the Kocaeli region have been analyzed through folk song lyrics. Thus, it is aimed to examine the transmission of the cultural identity of the Kocaeli region through lamentations. In line with this purpose, findings have been reached through the words of lamentation examples belonging to minorities in the historical past of Kocaeli. Again, along with the Republican period, the detection of folk songs that have the nature of lamentations contained in the folk songs of Kocaeli compiled in Kocaeli, whose cultural structure has been shaped, have been made and the findings have been reached.

Keywords

Kocaeli folk songs, lament, laments of Kocaeli

Geçmişten günümüze Kocaeli türkülerinde ağıt geleneği

Abstract

Ölüm veya felaketler üzerine yakılan ağıtlar, acının ifadesi olarak evrensel niteliktedirler. Anadolu’nun her yöresinde olduğu gibi Kocaeli türküleri içinde de ağıtlar yer almaktadır. Kocaeli türkülerinde ağıt geleneği örneklerine rastladığımız ilçeler; Kandıra, Gölcük, Gebze ve İzmit olarak tespit edilmiştir. Kocaeli’nin, TRT repertuvarında yer alan kayıtlı türküleri arasında ağıt geleneğini yansıtan türküler olmakla beraber, 2015-2019 derleme çalışmasında derlenen türküler içerisinde de ağıt geleneği içinde değerlendirilebilecek türkülere rastlanmıştır. Yaşanan olaylar karşısında çaresizliği, isyanı ve sessiz kabullenişi anlatan ağıt örnekleri, Kocaeli insanının hayatı algılayışını da sergilemektedir. Kent tarihine göz atıldığında millî mücadele öncesi kent nüfusu içinde yer alan azınlıklara, özellikle de İzmit Sancağı’nda; Bardizag, Armaş, Aslanbeg ve Yalova civarında yaşamış olan Ermenilere ait ağıtların varlığı görülmektedir. Bu çalışmada yöredeki Cumhuriyet öncesi ağıtlardan başlayarak, yakın tarihlerde yaşanmış olaylara dayanan ağıtlara kadar ulaşan bir örnekleme yapılmıştır. Çalışmada Kocaeli yöresinde türkü söyleme geleneği içinde ağıt örnekleri üzerinde durulmuştur. Örneklerde yasa dair söylemlerin Kocaeli yöresi halkının dilinden nasıl ifade edildiği türkü sözleri üzerinden analiz edilmiştir. Böylece Kocaeli yöresinin kültürel kimliğinin ağıtlar üzerinden aktarımının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Kocaeli’nin tarihsel geçmişindeki azınlıklara ait ağıt örneklerinin sözleri üzerinden bulgulara ulaşılmıştır. Yine Cumhuriyet dönemi ile birlikte kültürel yapısı şekillenen Kocaeli’nde derlenen Kocaeli türküleri içerisinde yer alan ağıt niteliği taşıyan türkülerin tespiti yapılmış ve bulgulara ulaşılmıştır.

Keywords

Kocaeli türküleri, ağıt, Kocaeli ağıtları

References

• Alajajı, S. A. (2019). Sılaya giden yol. Aras Yayıncılık-Kara Plak Yayınları.
• Altınay, R. (2004). Cumhuriyet döneminde Türk halk müziği (Kitaplar - Makaleler - Nota Yayınları). Balçova Kaymakamlığı.
• Artun, E. (2005). Osmaniye’de ağıt söyleme geleneği ve Osmaniye ağıtları. Karacaoğlan’dan Bela Bartok’a Dadaloğlu’ndan Âşık Feymani’ye Osmaniye Kültür Sanat ve Folklor Sempozyumu, Ankara.
• Başgöz, İ. (2008). Türkü. Pan Yayıncılık.
• Elçin, Ş. (1990). Türkiye Türkçesi’nde ağıtlar. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Erdal, G. (2019). Osmanlı’dan günümüze kulaktaki tınılar/Kocaeli müzik kültürü. Cinius Yayınları.
• Erdal, G. ve Akgül, K. P. (2017). İzmit Sancağı’ndaki Ermenilerin müzik yaşantılarına dair bir değerlendirme. Online Journal of Music Sciences, 2(2), 5-17.
• Fenerciyan, K. (1971). Aslanbey (Aslanbeg) tarihi (H. Minasyan, Çev.). Der Agopian Basımevi.
• Feyzioğlu, N. (2010). Gelin ağıtları üzerine bir değerlendirme. A.Ü. Türkiyat Araştırma Enstitüsü Dergisi, 17(43), 73-92.
• Gözaydın, N. (1989). Anonim halk şiiri üzerine. Türk Dili, Aylık Dil Dergisi, 445-450, 1-104.
• İstanbullu, S. ve Vural Göher, F. (2017). Türkülerde kadın. Eğitim Yayınevi.
• Kamış, C. (2011). Tören ve ağıtlar: İzmit ve çevresi ağıt analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Kasapyan, M. (1913). İstatistiksel çizelgeler ve haritalarla Nikomedya çevresinde Ermeniler (H. Minasyan, Çev.). Azadamard Yayınevi-Mihitaryan Okulu Basımevi.
• Kerovpyan, A. ve Yılmaz, A. (2010). Klasik Osmanlı müziği ve Ermeniler. Surp Pırgiç Kültür Yayınları.
• Kévorkian, R. H. (2015). İzmit mutasarrıflığında yapılan tehcirler. F. Balancar (Der.), İzmitli Ermeniler konuşuyor-Sessizliğin sesi IV içinde (s. 15). Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Korucu, S. (2015). 1915’teki Ermeni annelerinden kalan ağıtlar. https://www.agos.com.tr/tr/yazi/11544/1915teki-ermeni-annelerinden-kalan-sarkilar adresinden 3 Aralık 2023 tarihinde erişildi.
• Mkhalian, K. (2014). Bardızag and its people (A. S. Melkonian, Çev.). Gomidas Institute.
• Pekin, S. ve Bayram, M. (2011). Bahçecik tarihi. Berikan Matbaacılık.
• Polatel, O. (2014). İzmit kazasında Ermeni yerleşiminin başlangıcı ve Ermeni yerleşim yerleri. M. M. Hülagü, M. Şaşmaz, İ. E. Atnur, T. N. Karaca, M. Çolak ve R. Karacakaya (Ed.), Tarihte Türkler ve Ermeniler içinde (6. cilt, s. 27-50). Türk Tarih Kurumu.
• Reinhard, K. ve Reinhard, U. (2007). Türkiye’nin müziği-II (S. Sun, Çev.). Sun Yayınevi.
• Özdemir, E. (2017). Kaptan-ı Derya Karamürsel. Zinde Yayınevi.
• Tumacan, M. (1972). Vatanla ilgili şarkı ve söz 1 (H. Minasyan, Çev.). Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, KA Matbuatı.
• Yiğit, N. H. (2022). Çeşm-i Cihan: Türkülere yansıyan yönleriyle askerlik sistemi. Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, 9(2), 13-43.
• Yönetken, H. B. (2017). Folklor dersleri/Türkiye’de musiki folkloru (Y. Daloğlu, Ed.). Opus Kitap.