Examining the rhythmic modes of two Rumelian folk songs in the context of performance and notation differences

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 688 - 701, 31.12.2024

Erkan Kanat

https://doi.org/10.31811/ojomus.1571734

Abstract

This research article aims to pay attention to the differences between the performance and notation of two Rumelian folk songs, “Şahane Gözler Şahane” and “Köşküm Var Deryaya Karşı” which are notated in Sofyan and/or Nim Sofyan usûl in official music archives or other web-based archives, but are performed with rhythms outside these usûls by professional musicians. The objective is to contribute to researchers working in this field. Although these pieces are sometimes referred to as songs in terms of form, the term *folk song* is predominantly used in literary works, so this study also adopts the term “folk song”. The notation for both pieces is provided, and examples of performances using various rhythms within this context are presented for comparative analysis in the findings part. It has been observed that the performances of both folk songs, while not adhering to the prescribed modes in the existing notations, partially incorporate rhythms associated with the Nim Sofyan/Sofyan usûl. However, the performances also include three-beat accents that align with the lyrical structure. Therefore, a notation proposal is suggested to address and reconcile the differences between the notation and performance of these two pieces, which have been re-notated to reflect a rhythm sequence that is consistent with the lyrical structure, thereby addressing the issue from the perspective in terms of time in the works.

Keywords

usûl, Sofyan, Nim Sofyan, Rumelian folk songs, notation

İcra ve notasyon farklılığı bağlamında iki Rumeli türküsünün usûl açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırma makalesi, resmi müzik kurumları arşivleri ya da diğer web tabanlı arşivlerde yer alan notalarda Sofyan ve/veya Nim Sofyan usûllerinde görünen ancak profesyonel icracılar tarafından bu usûllerin dışında darplarla icra edilen Şahane Gözler Şahane ve Köşküm Var Deryaya Karşı adlı iki Rumeli türküsünün icrası ve notasyonu arasındaki farklılığına dikkat çekmek ve bu alanda çalışma yapan araştırmacılara katkı sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Her ne kadar form açısından bu eserler şarkı olarak da adlandırılsalar da yazınsal çalışmaların çoğunluğunda türkü tanımlaması büyük oranda kullanıldığından bu çalışma içerisinde de türkü tanımlaması tercih edilmiştir. Her iki eserin notası da verilerek söz konusu bağlam temelinde bu türkülerin örnek olarak verilen icrası sırasında kullanılan darpları da içeren nota örneği de betimsel analiz yöntemiyle karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Eserlerin mevcut notalarında görülen usûle bağlı kalmaksızın ortaya konan icralardan anlaşıldığı üzere her iki türkünün de Nim/ Sofyan/Sofyan usûllerinin sahip olduğu darpları kısmen içerdiği ancak eserlerin bütününde sözel yapıya uyumlu üç zamanlı vurguların da icra edildiği tespit edilmiştir. Dolayısıyla da Nim Sofyan ve Sofyan usûllerinden ayrılan ve sözel yapıya uyumlu görünen darp dizilimiyle yeniden notaya alınmış iki eserin nota ve icra arasındaki farklılığını eserdeki zaman kavramı açısından ortadan kaldırabilmek maksadıyla bir notasyon önerisi de sunulmaya çalışılmıştır.

Keywords

usûl, Sofyan, Nim Sofyan, Rumeli türküleri, notasyon

References

• Ahmetbeyoğlu, A. (2001). Avrupa Hun İmparatorluğu, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Altınay, F. R. (2013). Türk halk müziği makaleler kitabı. Ege Üniversitesi Yayınları.
• Atay, E. E. (2022). Osmanlı’da devlet anlayışı ve teşkilatı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(1), 1-20.
• Aykent, C. (2020). Doğu Trakya bölgesi halk müziğinde ritim kalıplarına dair bir inceleme. Erdem Dergisi, 79, 41-62.
• Duygulu, M. (2014). Türk halk müziği sözlüğü. Pan Yayıncılık.
• Feyzi, A., Sümbüllü, H. T. ve Turhan, S. (2023). Dârülelhan derlemeleri ve Anadolu halk şarkıları külliyatının melodi, ritim ve güfte açısından incelenmesi. Selçuk Türkiyat, 57, 403-421.
• Gönül, M. (2015). Türk mûsikîsi usûllerinin gösterimi, ifadesi ve tasnifine bir bakış. İstem, 13(25), 31-46.
• Güldaş, S. (2003). Vurgu ve vurgulamaları ile Türk musikisinde prozodi Kurtiş Matbaacılık.
• İnalcık, H. (2008). Rumeli maddesi. İslâm Ansiklopedisi içinde (35. Cilt, s. 232-235). https://islamansiklopedisi.org.tr/rumeli
• Kaçar, G. Y. (2008). Rumeli türküleri. Erdem Dergisi, 51, 217-234.
• Köşküm Var Deryaya Karşı | T.S.M. Şarkı Notası ve Sözleri. (2018, 25 Ocak). https://defteriniz.com/wp-content/uploads/2018/01/tsm-7283.pdf
• Nuş, A. (1996). Rumeli türküleri, güfte ve besteleriyle. Say Yayınları.
• Özalp, N. (1992). Türk mûsikîsi beste formları. TRT Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları.
• Öztuna, Y. (1994). Büyük Osmanlı tarihi. Ötüken Yayınları.
• Şahane Gözler Şahane / Türk Sanat Müziği. (t.y.). https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/sahane-gozler-sahanepdf1647176369.pdf
• Turhan, S. (2017). Trakya-Rumeli Türk halk müziği ve halk oyunları (2. Cilt). Motif Vakfı Yayınları.
• Türbedar, E. (2003) Balkan Türkleri. Asam Yayınları.