Kappadokia’da Bir Anıt: Ozan Köyü Anıt Mezarı ve Legio XII Fulminata

Year 2021, Volume: XXIX Issue: XXIX, 287 - 312, 31.05.2021

Deniz Kaplan İ. Ethem Koçak Ali Alkan

Abstract

Ozan Köyü Anıtı olarak adlandıracağımız yapı, Malatya İline bağlı Darende İlçesi’nin 22
km güneydoğusunda bulunan Ozan Köyü sınırları içerisinde, köy merkezinin 500 metre kadar
kuzeyinde kayısı bahçeleri içerisinde bulunmaktadır. Ozan Köyü, antik coğrafi bölümleme içerisinde Kappadokia Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, Ozan Köyü
Anıtı'nı ayrıntılı bir şekilde incelemektedir. Bu kapsamda ilk olarak ayrıntılı bir şekilde yapı
tanımı yapılmaktadır. Ardından yapının korunma durumundan yola çıkarak gerek alt yapı ve plan
gerekse çatı kaplama sistemi üzerine önerdiğimiz restitüsyonu ile orijinal mimarisi anlaşılmakta ve
plan ve cephe tasarımı bakımından benzerleri sunulmaktadır. Bu bağlamda yapının hangi işlevde
kullanıldığı sorusunun cevabı aranmaktadır. Son olarak yapının mimari formu ve plan özellikleri,
kullanılan malzeme, mimari elemanların form ve dekorasyonu stil analizinden yola çıkılarak tarihleme önerisinde bulunulmaktadır. Plan ve dış cephe tasarımı bakımından Anadolu’da bir benzeri
daha bilinmeyen Ozan Köyü Anıt Mezarı, özellikle girlandların stil özellikleri dikkate alındığında
MS 2. yüzyılın sonuna ait olmalıdır. Yapının içerisinde yoğun bir tahribat söz konusudur. Bundan
dolayı işlevi hususunda elimizde kesin bir veri olmamakla birlikte yapının plan ve cephe tasarımı açısından bulunan benzer örnekler dikkate alındığında, bir mezar yapısı olduğunu önermek
mümkündür. Ancak yapının işlevi hususunda daha net bir öneriyi, çevresinde gerçekleştirilecek
kazıların ardından söylemek daha doğru olacaktır. Ozan Köyü Anıt Mezarı’nın plan ve dış cephe
tasarımı açısından en yakın benzerleri Numidia ve Osrhoene’de bulunmaktadır. Osrhoene’deki
Ma’nu Kule Mezarı, Ion mimarisi kullanılması bakımından da benzer örnekler içerisinde ön plana
çıkmaktadır. Özellikle yapının dış cephe tasarımında görülen kemerli nişler ve pencere açıklıkları
ise Palmyra Kule Tipi Mezarları’nın dış cephe tasarımlarında mevcuttur. Osrhoene ve Palmyra,
coğrafi açıdan Ozan Köyü Anıt Mezarı’na en yakın örnekleri bulundurması bakımından dikkat
çekicidir. Dolayısıyla Ma’nu Kule Anıt Mezarı ve Palmyra Kule tipi Anıt Mezarları, Ozan Köyü
Anıt Mezarı’nın tasarımında ön model olarak tercih edilmiş olabilir.

Keywords

Kappadokia Bölgesi, Ozan Köyü, Anıt Mezar, Piramidal Çatı, Girland.

References

• Teja 1980 Teja, R., “Die römische Provinz Kappadokien in der Prinzipatszeit”, ANRW II 7-2, 1083-1124. Vandeput 1997 Vandeput, L., The Architectural Decoration in Roman Asia Minor Sagalassos: A Case Study, Brepols.