Dünyada ve Ülkemizde Hasta Okulları: Literatür Ne Diyor?

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 16 - 23, 31.12.2023

Sevil Güler , Hatice Tunç

Öz

Hasta okulları, dünyada ve ülkemizde son yıllarda giderek yaygınlaşan hasta eğitimi programlarıdır. Hasta okullarında
verilen hasta eğitiminleri ile hastalar hem tüm ihtiyaçlarına ve sorunlarına cevap bulabilmekte, hem de sağlıklı yaşam,
hastalık yönetimi ve iyileşme süreçleri ile ilgili kapsamlı bir eğitim programından geçmektedir. Hasta okullarının eğitim
programları hazırlanırken; eğitimlerin kimler tarafından, ne zaman ve nerede verileceği, hedef kitleye özgü gereksinim
analizi, eğitimlerin hedefleri, kullanılacak öğretim yöntemleri, eğitim materyalleri ve eğitimin etkinliğinin
değerlendirilmesinin nasıl yapılacağına yönelik detaylı bir program oluşturulması gerekmektedir. Dünyada ve ülkemizde
her alanda olmamakla birlikte, genellikle diyabet okulu, gebe okulu, eklem okulu, bel okulu vb. hasta okulu örnekleri
bulunmaktadır. Bu derlemede, son yıllarda önem kazanan hasta eğitimi programlarından biri olan hasta okulları, hasta
okullarının özellikleri, dünyada ve ülkemizde mevcut örnekleri ile hasta okullarının geleceğine ilişkin öneriler güncel
literatür doğrultusunda ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim programı, hasta eğitimi, hasta okulu, hemşirelik

Kaynakça

• Altınbilek, T., Kuru Çolak, T., Derelı, E.E., Pehlivan, Y., & Sancak Çavun, S. Mekanik Özellikte Kronik Bel Ağrısı Olan Hastaların Tedavisinde Bel Ağrısı Okulu Programının Etkinliği, Marmara Medical Journal. 2014; 27: 107-111.
• Ankara İl Sağlık Müdürlüğü; (2022, September, 12). Avaible at: https://ankaraism.saglik.gov.tr/arama?_Dil=1&p=gebe%20okulu ) Arslan M. (2017) Öğretim İlke ve Yöntemleri, 8. baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Bahendeka, S., Kaushik, R., Swai, A. B., Otieno, F., Bajaj, S., Kalra, S., ... & Karigire, C. EADSG guidelines: insulin storage and optimisation of injection technique in diabetes management. Diabetes Therapy. 2019; 10(2), 341-366.
• Baker, P. N., & Clark, N. L. (2021). Delivery of patient education and support using an online digital platform for patients undergoing primary hip and knee replacement: the patient’s perspectives. Patient Experience Journal. 8(1), 99-107.
• Bartz, P. T., Vieira, A., Noll, M., & Candotti, C. T. (2016). Effectiveness of the back school program for the performance of activities of daily living in users of a basic health unit in Porto Alegre, Brazil. Journal of physical therapy science. 28(9), 2581-2586.
• Blevins, S. (2018)The art of patient education. Medsurg Nursing. 27(6), 401.
• Bolu, S., Yılmaz, Ö., Özdemir, Z. S., Arslanoğlu, İ., & Bolu, F. (2019). Diyabetik Hastalarda Özelleştirilmiş Eğitim ID Programının Metabolik Parametreler Üzerine Etkisi. Journal of Dr. Behcet Uz Children's Hospital. 9(3).
• Brady, K. M., Keller, D. S., & Delaney, C. P. (2015). Successful Implementation of an Enhanced Recovery Pathway: The Nurse’s Role. AORN Journal. 102(5), 470-478.
• Bülow, P. H., & Hydén, L. C. (2003). Patient school as a way of creating meaning in a contested illness: The case of CFS. Health. 7(2), 227-249.
• Causey-Upton, R., Howell, D. M., Kitzman, P. H., Custer, M. G., & Dressler, E. V. (2020). Preoperative education for total knee replacement: A national survey of orthopaedic nurses. Orthopaedic Nursing. 39(1), 23-34.
• Centre for Peri-Operative Care. Case Studies: [CPOC]. (2022, September, 12). Preoperative Optimisation. Development and Impact of a ‘digital joint school’ within an elective orthopaedic surgery pathway (South Tees Hospital NHS Foundation Trust) Available at: https://cpoc.org.uk/case-studies-preoperative- optimisation. 
 Chang, Y. L., Chiou, A. F., Cheng, S. M., & Lin, K. C. (2016). Tailored educational supportive care programme on sleep quality and psychological distress in patients with heart failure: a randomised controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 61, 219-229.
• Çetinkaya, F., & Aşiret, G. D. (2017). Dahili ve cerrahi kliniklerindeki hastaların öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. Çilingir, D., & Candaş, B. (2017). Cerrahi Sonrası Hızlandırılmış İyileşme Protokolü Ve Hemşirenin Rolü. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 20(2).
• Dal S. & Köse M. (2017). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Etkinlik ve Ders Planı Örnekleriyle Zenginleştirilmiş, 1. baskı, Anı Yayıncılık, Ankara. Demir SG, & Kalkan N. (2019). Cerrahide hasta ve bakım verenin eğitimi. Karadağ M, Bulut H. ed- itörler. Cerrahi Hemşireliği Kavram Haritası ve Akış şemalı. 1. Baskı. Ankara: Vize Yayıncılık; s. 375-388.
• Dorland, K., & Liddy, C. (2014). A pragmatic comparison of two diabetes education programs in improving type 2 diabetes mellitus outcomes. BMC Research Notes. 7(1), 1-6. Durmazoğlu, G., Özlem, Ç. E. Ç. E., Toksoy, S. Y., Okumuş, H., & Tokat, M. A. (2021). Gebe okulu eğitimcileri ve emzirme hemşirelerine verilen Watson’ın İnsan Bakım Kuramına temellendirilmiş emzirme eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi. 14(1), 79-88.
• Fraval, A., Chandrananth, J., Chong, Y. M., Tran, P., & Coventry, L. S. (2015). Internet based patient education improves informed consent for elective orthopaedic surgery: a randomized controlled trial. BMC musculoskeletal disorders. 16(1), 1-6.
• Friedman, A. J., Cosby, R., Boyko, S., Hatton-Bauer, J., & Turnbull, G. (2011). Effective teaching strategies and methods of delivery for patient education: a systematic review and practice guideline recommendations. Journal of Cancer Education. 26(1), 12-21.
• Gönenç, İ. M., & Çakırer Çalbayram, N. (2017). Gebelerin, gebe okulu programı hakkındaki görüşleri ve eğitim sonrası deneyimleri. Journal of Human Sciences. 14(2), 1609-1620. Gray, J., McCarthy, S., Carr, E., Danjoux, G., Hackett, R., McCarthy, A., ... & Baker, P. (2022). The impact of a digital joint school educational programme on post-operative outcomes following lower limb arthroplasty: a retrospective comparative cohort study. BMC health services research. 22(1), 1-9.
• Gruman, J., Rovner, M. H., French, M. E., Jeffress, D., Sofaer, S., Shaller, D., & Prager, D. J. (2010). From patient education to patient engagement: implications for the field of patient education. Patient education and counseling. 78(3), 350-356.
• Güler, S., & Ay, A. (2020). Öğretirseniz öğrenirim: Perioperatif hasta eğitiminde kanıta dayalı uygulamalar. Gürsoy A, editör. Perioperatif Hemşirelikte Kanıta Dayalı Uygulamalar. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri. p.82-9.
• Hasta Hakları Yönetmeliği. (1998, 1 Ağustos). “Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı” Resmi Gazete (Sayı: 23420). Available at. mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?Mevzu- atKod=7.5.4847&Mevzuatıliski=0&sourceXml Search=hasta%20hakları.

• Hemşirelik Yönetmeliği. 
(2010, 8 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 27515). Available at. resmi gazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100308-4.htm.
• Hernandez-Lucas, P., Lopez-Barreiro, J., Garcia-Soidan, J. L., & Romo-Perez, V. (2021). Prevention of low back pain in adults with a back school-based intervention. Journal of Clinical Medicine. 10(22), 5367.
• İstanbulda Sağlık Dergisi. (2007). Available at. http://www.İstanbulsaglik.Gov.Tr/W/Dergi/Nisan07/Hasta_Okullari.Pdf,
• İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü. (2022, September, 13). Available at. https://istanbulism.saglik.gov.tr/arama?_Dil=1&p=hasta%20okulu).
• Klässbo, M., Larsson, G., & Harms‐Ringdahl, K. (2003). Promising outcome of a hip school for patients with hip dysfunction. Arthritis Care & Research. 49(3), 321-327.
• O’Reilly, M., Mohamed, K., Foy, D., & Sheehan, E. (2018). Educational impact of joint replacement school for patients undergoing total hip and knee arthroplasty: a prospective cohort study. International Orthopaedics. 42(12), 2745-2754.
• Özceylan, G., & Toprak, D. (2020). Gebe okullarının doğum şekilleri üzerine etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 6(2), 145-149.
• Ribeiro, L. H., Jennings, F., Jones, A., Furtado, R., & Natour, J. (2008). Effectiveness of a back school program in low back pain. Clinical & Experimental Rheumatology. 26(1), 81.
• Rubenstein, B. (1945). Therapeutic use of groups in an orthopaedic hospital school. American Journal of Orthopsychiatry. 15(4), 662.
• Sağlık Bakanlığı (2022, September, 13). Kamu Hastaneleri İyi Uygulama Örnekleri Verimlilik ve Kalite Uygulamaları Available at. https://iyiuygulamaornekleri.saglik.gov.tr/TR,64330/subat.html.
• Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Mevzuat ve Genelgeler (2022, December 8). Available at. https://shgmsmdb.saglik.gov.tr/TR-77063/genelgeler.html. Sarı B., & Yılmaz, N. (2020). Hasta Okulu İhtiyacinin Belirlenmesinde Bireylerin Öğrenim İhtiyaci İle Öz Bakim Gücü Arasindaki İlişkinin İncelenmesi. GÜ İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi. 4(4), 229-243.
• Solano, M. A., Ramcharran, K. K., Jones, L. C., Sterling, R. S., Samaroo, D. R., & Khanuja, H. S. (2020). Preoperative patient education class during an orthopedic mission trip: effects on knowledge, anxiety, and informed consent. The Journal of Arthroplasty. 35(9), 2410-2417.
• Soriano-Vidal, F. J., Vila-Candel, R., Soriano-Martín, P. J., Tejedor-Tornero, A., & Castro-Sánchez, E. (2018). The effect of prenatal education classes on the birth expectations of Spanish women. Midwifery. 60, 41-47.
• Stenberg, U., Haaland-Øverby, M., Fredriksen, K., Westermann, K. F., & Kvisvik, T. A. (2016). Scoping review of the literature on benefits and challenges of participating in patient education programs aimed at promoting self-management for people living with chronic illness. Patient education and counseling. 99(11), 1759-1771.
• Turgut, N., Güldür, A., Çakmakçı, H., Şerbetçi, G., Yıldırım, F., Yumru, A. E., & Gülova, S. S. (2017). Gebe okulunda eğitim alan gebelerin bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Jaren. 3(1), 1-8. Yazıcıoğlu, B., & Yavuz, E. (2022). Gebe Okulu Eğitimlerinin Doğum Korkusu Üzerine Etkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 26(1), 12-16.