Premarital Education Programs and Their Practical Impacts in Türkiye

Year 2025, Volume: 22 Issue: 5, 1104 - 1120

Büşra Ökten

https://doi.org/10.26466/opusjsr.1771068

Abstract

This study, which investigates the impact of premarital education programs on marital adjustment in Türkiye, was conducted using a qualitative research method. Within the scope of the research, interviews were conducted with 28 individuals who had participated in premarital education sessions organized by the Ministry of Family and Social Services in various official institutions. To ensure triangulation, additional interviews were carried out with the educators who delivered the training as well as with the designers who developed the program. The study examines marital adjustment in terms of individuals’ satisfaction and fulfillment within their relationships and discusses the potential for sustaining a positive level of adjustment through education. Findings indicate that these premarital education programs have a positive influence on marital adjustment. However, the results also highlight the need for improvements in program content, implementation, cultural relevance, and accessibility. By offering a multidimensional evaluation of premarital education both through a review of global literature and within the specific context of Türkiye, this study aims to contribute to the academic literature and inform policymakers.

Keywords

Marriage , family , marital adjustment , premarital education , couple adjustment

Evlilik Öncesi Eğitimler ve Türkiye’de Uygulama Etkileri

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından bazı resmi kurumlarda uygulanan evlilik öncesi eğitim programlarının evlilik uyumuna etkisini araştırmaktadır. Araştırma nitel analiz yöntemiyle yürütülmüş, evlilik öncesi eğitimlere dahil olmuş 28 kişiyle görüşülmüştür. Araştırma çok katmanlı şekilde yapılmış, birden fazla bakış açısıyla değerlendirmek amacıyla eğitimi alan katılımcılar, eğitimi veren uzmanlar ve programı hazırlayan formatörlerle triangulasyon yöntemiyle mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, bireylerin ilişkilerinde yaşadıkları memnuniyet düzeyinden hareketle evlilik uyumunu ele almakta ve evlilik öncesi eğitimlerin bu uyumu nasıl destekleyebileceğini ortaya koymaktadır. Bulgular, evlilik öncesi eğitimlerin özellikle iletişim becerileri, çatışma yönetimi ve eşler arası rol paylaşımı gibi alanlarda evlilik uyumunu desteklediğini ortaya koymakta; ancak mevcut programların içerik, uygulama biçimi, kültürel uyum ve yaygınlık açısından geliştirilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Bu çalışma, özellikle alanda hakim evlilik öncesi eğitim modellerine odaklanarak seçilmiş uluslararası literatür örnekleriyle Türkiye’deki uygulamaları içerik, metod ve kültürel uyum açısından değerlendirilerek hem akademik literatüre hem de politika yapıcılara katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Evlilik , Aile , Evlilik Uyumu , Evlilik Eğitimi , Çift Uyumu

References

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2012). 2012 yılı faaliyet raporu (s. 27). T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. https://www.aile.gov.tr-/media/127904/aspb_-2012-yili-faaliyet-raporu.pdf (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2024, Mayıs 7). Medya ve aile değerleri çalıştayı sonuç bildirgesi. https://www.aile.gov.tr/haberler/medya-ve-aile-degerleri-calistayi-sonuc-bildirgesi/ (Erişim tarihi: 07 Mayıs 2024)
• Alpaydın, Y. (2012). Evlilik öncesi eğitimi eğitici kitabı (ss. 8–49). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Aysan, M. F. (2021). Türkiye’de sivil toplum kuruluşları ve aile (Toplumsal Değişim Raporları, ss. 28, 50). İstanbul: TDE Yayınları.
• Avcı, H. Ö. (2018). Türkiye’de “evlilik öncesi dönem”e ilişkin yürütülmüş tez çalışmalarının incelenmesi. C. Şahin (Ed.), 20. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildirileri (s. 62). Samsun: Türk PDR Derneği Yayınları.
• Baş, E. (2021). Evlilik: Modernleşme sürecinde kuşaklararası yaşanan değişim. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Busby, I., Busby, H., & Dean, A. (2007). Self-directed, therapist-directed, and assessment-based interventions for premarital couples. Family Relations, 56(7), 279–292. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2007.00459.x
• Caner, S. (2024). Bekar bireylerin evlilik kaygısı ile evlilik öncesi eğitim algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Carrere, S., Buehlman, K. T., Gottman, J. M., Coan, J. A., & Ruckstuhl, L. (2000). Predicting marital stability and divorce in newlywed couples. Journal of Family Psychology, 14(1), 42–58. https://doi.org/10.1037/0893-3200.14.1.42
• Carroll, J. S., & Doherty, W. (2003). Evaluating the effectiveness of premarital prevention programs: A meta-analytic review of outcome research. Family Relations, 52(2), 105–118.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2025). 2025 yılı Cumhurbaşkanlığı yıllık programı (s. 271). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2024/11/2025-Yili-Cumhurbaskanligi-Yillik-Programi-05112024.pdf (Erişim tarihi: 07 Mayıs 2025)
• Durana, C. (1999). The PAIRS program. In P. R. Preventive approaches in couples therapy (s. 226).
• Clyde, T. L., Wikle, J. S., Hawkins, A. J., & James, S. L. (2019). The effects of premarital education promotion policies on U.S. divorce rates. Psychology, Public Policy, and Law, 26(1), 105–120.
• Dizman, Z. Ş. (2021). Günümüz Türk ailelerinde ortaya çıkan sosyal sorunlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(76), 1–15.
• Duran, Ş. (2010). Evlilik öncesi ilişki geliştirme programının romantik ilişkiler yaşayan üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri, çatışma iletişim tarzları ve ilişki istikrarları üzerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ensonhaber. (2024, Mayıs 7). Evlilik ehliyeti nedir, zorunlu mu olacak, evlilik ehliyeti şartları nedir, nereden alınır. https://www.ensonhaber.com/yasam/evlilik-ehliyeti-nedir-zorunlu-mu-olacak-evlilik-ehliyeti-sartlari-nedir-nereden-alinir
• Erbek, E., Beştepe, E., Akar, H., Eradamlar, N., & Alpkan, R. L. (2005). Evlilik uyumu. Düşünen Adam, 18(1), 39–47. FOCCUS Inc. (2025, Mayıs 7). FOCCUS inventory. https://www.foccusinc.com/foccus-inventory.aspx
• Galbraith, G., Holman, T. B., & Stahmann, R. F. (2007). The Relationship Evaluation (RELATE) with therapist-assisted interpretation: Short-term effects on premarital relationships. Journal of Marital and Family Therapy, 33(3), 365–377.
• Gottman, J. M. (1993). A theory of marital dissolution and stability. Journal of Family Psychology, 7(1), 60–73.
• Goldman, R. N., & Greenberg, L. S. (2007). Integrating love and power in emotion-focused couple therapy. European Psychotherapy, 7(1), 117–135.
• Grau, I., Miketta, L., Ebbeler, C., & Banse, R. (2025). Cultural differences in correlations with marital satisfaction: The Vulnerability-Stress-Adaptation Model in 65 countries. Journal of Cross-Cultural Psychology, 56(1), 45–62. https://doi.org/10.1177/00220221251323216
• Halford, W. K., Kim, A., & Bodenmann, G. (2013). Effects of relationship education on maintenance of couple relationship satisfaction. Clinical Psychology Review, 33(4), 520–532.
• Halford, W. K. (2004). The future of couple relationship education: Some suggestions on how it can make a difference. Family Relations, 53(5), 559–566.
• Hamamcı, Z., Buğa, A., & Duran, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin evlilik yaşantısı ile ilgili bilgi kaynaklarının ve evlilik öncesi eğitim ihtiyaçlarının incelenmesi. Aile ve Toplum, 7(26), 89–101.
• Healthy Marriage Research Brief. (2017). Clergy and marriage education research brief (Community and family life education). https://www.healthymarriageinfo.org/wp-content/uploads/2017/12/Clergy-and-Marriage-Education.pdf
• Henrich, J. (2020). The WEIRDest people in the world. Farrar, Straus and Giroux.
• Hendrix, H., Hunt, L., Harville, W., & Luquet, J. C. (2015). Using the Imago Dialogue to deepen couples therapy. The Journal of Individual Psychology, 71(3), 253–264.
• Jakubowski, S. F., Milne, E. P., Brunner, H., & Miller, R. B. (2004). A review of empirically supported marital enrichment programs. Family Relations, 53(5), 528–536.
• Jiao, C., & Grzywacz, J. G. (2024). Understanding marital stability through work–family experiences in proximal and distal contexts: Comparing United States and Japan. Family Relations, 73(4), 000–000. https://doi.org/10.1111/fare.13043
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). The autonomous-relational self: A new synthesis. European Psychologist, 1(3), 180–186. https://doi.org/10.1027/1016-9040.1.3.180
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji (2. baskı). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kalkan, M., Hamamcı, Z., & Yalçın, İ. (2015). Evlilik öncesi psikolojik danışma (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaplan, Ö. (2018). Evlilik öncesi cinsel sağlık/üreme sağlığı eğitiminin yeni evli kadınların bilgi düzeyi ve evlilik uyumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, Ç. (2016). Aile eğitim programları ve Türkiye’deki örnekleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 99–111.
• Markman, H. J., Hawkins, A. J., Stanley, S. M., Halford, W. K., & Rhoades, G. (2022). Helping couples achieve relationship success: A decade of progress in couple relationship education research and practice, 2010–2019. Journal of Marital and Family Therapy, 48(1), 251–282. https://doi.org/10.1111/jmft.12565
• McGeorge, C. R., & Carlson, T. S. (2006). Premarital education: An assessment of programme efficacy. Contemporary Family Therapy, 28(1), 165–179. https://doi.org/10.1007/s10591-006-9701-8
• Murray, C. (2004). The relative influence of client characteristics on the process and outcomes of premarital counseling: A survey of providers. Contemporary Family Therapy, 26(4), 447–463.
• OECD. (n.d.). SF2.4: Share of births outside marriage. https://www.oecd.org/els/family/SF_2_4_Share_births_outside_marriage.pdf (Erişim tarihi: 07 Mayıs 2025)
• OECD. (2023). SF3.1: Marriage and divorce rates. OECD Family Database. https://www.oecd.org/els/family/database.htm
• Olson, D. H., & Olson, A. K. (1999). Prepare-Enrich program: Version 2000. In P. R. Preventive approaches in couples therapy (pp. 5–20). Lillington, NC: Edwards Brothers.
• Özdener, E. (2023, Temmuz 31). Çocuk ve aile dostu yapımlar ödüllendirilecek. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/cocuk-ve-aile-dostu-yapimlar-odullendirilecek/2958239 (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• Parrott, L., & Parrott, L. (2003). The SYMBIS approach to marriage education. Journal of Psychology and Theology, 31(3), 208–218.
• Silliman, B., & Schumm, W. R. (2000). Marriage preparation programs: A literature review. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 8(2), 133–142.
• Stanley, S. M., Amato, P. R., Johnson, C. A., & Markman, H. J. (2006). Premarital education, marital quality, and marital stability: Findings from a large, random household survey. Journal of Family Psychology, 20(1), 117–126.
• Sunar, D., & Okman Fişek, G. (2005). Contemporary Turkish families. In U. P. Gielen & J. L. Roopnarine (Eds.), Families in global perspective (pp. 169–183). Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Sürerbiçer, F. S. (2008). Yaşam boyu öğrenme bilim dalı boşanmış bireylerin deneyimlerine göre evlilik eğitimi gereksinimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şen, B. (2009). Evlenmek üzere başvuruda bulunan bir grup nişanlı çiftin evlilik ve evlilik öncesi çift eğitimine ilişkin bilgi, görüş ve değerlendirmeleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarhan, N. (2011). Kadın psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• TAYA. (2016). Türkiye aile yapısı araştırması 2016. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. https://www.aile.gov.tr/media/35811/taya-2016.pdf (Erişim tarihi: 07 Mayıs 2025)
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2025). Faaliyet raporu 2024. https://www.aile.gov.tr/media/197323/faaliyet-raporu-2024_son_28-02-2025.pdf
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2025, Ocak 7). Bakanımız Göktaş: “Aile Yılı’nda 707 vatandaşımızın hayatına dokunacak müjdelerimiz olacak.” https://www.aile.gov.tr/haberler/bakanimiz-goktas-aile-yilinda-vatandaslarimizin-hayatinadokunacak-mujdelerimiz-olacak/ (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024). 2025 yılı Cumhurbaşkanlığı programı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2024/11/2025-Yili-Cumhurbaskanligi-YillikProgrami-05112024.pdf (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• TİAK. (2024, Mayıs 25). TV izleme araştırma raporu tabloları. https://tiak.com.tr/tablolar (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• TÜİK. (2021). Türkiye aile yapısı araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Aile-Yapisi-Arastirmasi-2021-45813 (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• TÜİK. (2023). Evlenme ve boşanma istatistikleri, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2023-53707 (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025)
• TÜİK. (2024). Evlenme ve boşanma istatistikleri, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2024-54194 (Erişim tarihi: 05 Ağustos 2025)
• Türkiye Cumhuriyeti. (2001). Türk Medeni Kanunu (Kanun No. 4721, 22.11.2001 tarihli ve 24607 sayılı Resmî Gazete). Ankara: Resmî Gazete.
• Yalçın, İ. (2010). İlişki geliştirme programının üniversite öğrencilerinin ilişki doyum düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazgan, A. M. (2024). Aile içi ilişkilerde güç mesafesi–sosyal kimlik ve sosyal baskınlık: “Yalı Çapkını” dizisi üzerinden analiz. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 8(1), 45–62.
• Yazıcı, B., & Demirli, C. (2020). Evlilik kararı alan bireylerin evliliğe yükledikleri anlam ile evlilik öncesi ilişkilerin incelenmesi. ASEAD, 7(7), 297–310.
• Yıldırım, S. (2021). Evlenme tercihlerinin dönüşümünde kuşaklararası farkın toplumsal değişim temelinde incelenmesi: Iğdır Üniversitesi örneği. Sosyoloji Dergisi, 41–42, 53–79.
• Yılmaz, T. (2009). Evlilik öncesi ilişki geliştirme programının çiftlerin ilişki doyum düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, R. (2016). Evlilik öncesi eğitim ve danışmanlık hizmetlerine genel bakış. Sosyal Hizmet Dergisi, 69(1), 1–15.
• Yüksektepe, İ. (2023). Evlilik öncesi eğitimin evlilik sürecine etkilerine ilişkin eğitici görüşlerinin değerlendirilmesi [Doktora tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Wampler, K. S., & Sprenkle, H. D. (1980). The Minnesota Couple Communication Program: A follow-up study. Journal of Marriage and Family, 42(3), 577–585.
• Williamson, G. R. (2005). Illustrating triangulation in mixed-methods nursing research. Nursing Research, 12(4), 8–18.