Bazı Aspir Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanı Uygulamalarının Agronomik Parametrelerine Etkisi

Year 2024, Volume: 14 Issue: 2, 424 - 434, 31.12.2024

Nurettin Baran

https://doi.org/10.54370/ordubtd.1576475

Abstract

Bu çalışma, 2022-23 yıllarında farklı ekim zamanı uygulamaları bakımından bazı aspir çeşitlerinin agronomik faktörlerini incelemek amacıyla tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlı olarak yürütülmüştür. Araştırmada, 4 farklı ekim zamanı (1 Kasım, 15 Kasım, 30 Kasım, 15 Aralık) ve 2 farklı aspir çeşidi (dinçer ve safir) kullanılmıştır. Denemede; bitki boyu, bitkide yan dal sayısı, ilk dal yüksekliği, gövde çapı, tabla sayısı, tabla çapı, dekara tohum verimi ve yağ oranı gibi parametreler incelenmiştir. Çalışma sonucuna göre tüm parametrelerde birinci ekim zamanının (1 Kasım) en uygun ekim zamanı olduğu tespit edilmiştir. Dekara tohum verimi en fazla 89,48 kg ile 1. ekim zamanı (1 Kasım), en az ise 40,89 kg ile 4. ekim zamanı (15 Aralık) uygulamasından elde edilmiştir. Yağ oranı en fazla %24,23 ile 1. ekim zamanı (1 Kasım), en az ise %19,11 ile 4. ekim zamanı (15 Aralık) uygulamasından saptanmıştır.

Keywords

Carthamus tinctorius, aspir, ekim zamanı, tohum verim

Ethical Statement

Yazar herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan eder.

Supporting Institution

Bu araştırma; kamu, ticari veya kâr amacı gütmeyen kuruluşlarından herhangi bir finansman hibe almamıştır.

The Effect of Different Sowing Dates Application on Agronomic Parameters in Some Safflower Varieties

Abstract

This study was carried out in 2022-23 to investigate the agronomic traits of some safflower cultivars in terms of different sowing time treatments according to the split-plot experimental design in randomized blocks with 4 replications. In the study, 4 different sowing times (November 1, November 15, November 30, December 15) and 2 different safflower varieties (dinçer and sapphire) were used. Parameters such as plant height, number of lateral branches, first branch height, stem diameter, number of head, head diameter, seed yield per decare and oil content were analyzed in the experiment. According to the results of the study, it was determined that the first sowing time (November 1) was the most suitable sowing time in all parameters. The highest seed yield per decare was obtained from the 1st planting time (November 1) with 89.48 kg and the lowest seed yield was obtained from the 4th planting time (December 15) with 40.89 kg. The highest oil content (24.23%) was obtained at the 1st planting time (November 1) and the lowest (19.11%) was obtained at the 4th planting time (December 15).

Keywords

Carthamus tinctorius, sowing dates, seed yield, safflower

References

• Abd El- Mohsen, A. A. ve Mahmoud, G. O. (2013). Modeling the influence of nitrogen rate and plant density on seed yield, yield components and seed quality of safflower. American Journal of Experimental Agriculture. 3(2), 336-360.
• Andırman, M. ve Baran, N. (2023). Some soybean [Glycine max. L. (Merill)] varieties determination of cultivation possibilities of as main crop. Black Sea Journal of Agriculture, 6(4), 373-379. https://doi.org/10.47115/bsagriculture.1298590
• Andırman, M. ve Karaaslan, D. (2021). Diyarbakır sulu koşullarda farklı azot ve fosfor seviyelerinin bazı aspir çeşitlerinde taç yaprak verimi ve bazı bitkisel parametrelerine etkisi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(3), 659-668. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol5iss3pp659-668
• Anonim, (2022). Batman meteoroloji işleri müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/?il=Batman adresinden 10 Ekim 2024 tarihinde alınmıştır.
• Arslan, B., ve Culpan, E. (2020). Melezleme ile geliştirilmiş bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) genotiplerinin tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 30(4), 742-750. https://doi.org/10.29133/yyutbd.703793
• Arslan, H. ve Güler, D. (2022). Farklı sıra arası mesafelerinin aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim ögeleri üzerine olan etkisi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 6(2), 294-306. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol6iss2id309
• Baran, N., Andirman, M., Shimira, F., Nyirahabimana, F. ve Temiz, M. G. (2022). The determination of tolerances of some cotton genotypes against wilt disease (Verticillium dahliae Kleb.) under the ecological conditions of Diyarbakir. Turkish Journal of Agriculture- Food Science and Technology, 10(12), 2358–2367. https://doi.org/10.24925/turjaf.v10i12.2358-2367.5460
• Baran, N. ve Andirman, M. (2022). Determination of yield and yield characteristics of some peanut (Arachis hypogaea L.) varieties under Batman conditions. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 6(1), 58–63. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol6iss1pp58-63
• Baydar, H. ve Erbaş, S. (2007, Mayıs 28-31). Türkiye’de yemeklik yağ ve biyodizel üretimine uygun aspir ıslahı [Sözlü sunum]. I. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu, Samsun, Türkiye.
• Belgin, C., Bilal, G. ve Mustafa, K. (2007). Oil content and fatty asit composition of some safflower (Carthamus tinctorius L.) varietes sown in spring and winter. International Journal of Natural and Engineering Sciences, 1(3), 11-15.
• Beyyavas, V. ve Haliloglu, H. (2021). Effects of humic asit and iron applications on the yield, some plant characteristics and oil ratio of safflower (Carthamus tinctorius L.). Applied Ecology and Environmental Research, 19(1), 307-319. http://www.aloki.hu/indvol19_1.htm
• Boydak, E., Yolcu, M. S. ve Ekin, F. (2024). Farklı ekim zamanlarının aspir bitkisinde verim ve verim karakterleri üzerine etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14(2), 922-930. https://doi.org/10.21597/jist.1385820
• Dajue, L. ve Mundel, H. H. (1996). Safflower, promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops [Sözlü sunum]. 7. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
• Eslam, B. P., Monirifar, H. ve Ghassemi, M. T. (2010). Evaluation of late season drought effects on seed and oil yields in spring safflower genotypes. Turkish Journal of Agriculture Forestry. 34(4), 373-380. https://doi.org/10.3906/tar-0904-43
• FAO, (2022). Food and agriculture organization of the united nations crop statistics. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL adresinden 23 Ekim 2024 tarihinde alınmıştır.
• Gök, N. ve Ekin, Z. (2019). Hakkari ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde verim ve kalite üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(2), 88-96. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/800085
• Göktaş, Ö. ve Gıdık, B. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1), 145-151. https://dergipark.org.tr/en/pub/bufbd/issue/46478/515490
• Gürsoy, M., Başalma, D. ve Nofouzi, F. (2018). The effects of different row spacing and spacing on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars. Selcuk Journal Agriculture Food Science 32(1), 20-28. https://dergipark.org.tr/en/pub/selcukjafsci/issue/76736/1280502
• Han, X., Cheng, L., Zhang, R. ve Bi, J. (2009). Extraction of safflower seed oil by supercritical CO2, Journal of Food Engineering, 92(4), 370-376. https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2008.12.002
• İnan, M. (2020). Yarı kurak koşullarda ekim zamanlarının çörekotu (Nigella sativa L.) verim ve verim özelliklerine etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(1), 32-37. https://doi.org/10.30910/turkjans.679898
• Öner, E. K. ve Şeker, T. (2020). Aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin kuru koşullarda verim ve verim performanslarının belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(2), 296-301. https://doi.org/10.24180/ijaws.673307
• Sarıkaya, M. F., İleri, O., Erkovan, Ş., Erkovan, H. İ., ve Koç, A. (2023). Growing forage pea (Pisum arvense L.) for hay: Different sowing dates and plant densities in Central Anatolia. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(2), 75-80. https://doi.org/10.5152/AUAF.2023.22067
• Sarıkaya, M. F. ve Tatar, M. (2023). Global climate change and crop production. Uluslararası Sivas Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Dergisi, 2(2), 65-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/usbtu/issue/82216/1412382
• Sefaoğlu, F. ve Özer, H. (2022). Response of safflower (Carthamus tinctorius L.) to planting rate and row spacing in a high altitude enviroment. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-10. https://doi.org/10.55257/ethabd.1090609
• Tekin, F., Eryiğit, T. ve Tunçtürk, M. (2021). Diyarbakır ekolojik koşullarında kişniş (Coriandrum sativum var. microcarpum DC.) için uygun ekim zamanı ve ekim normunun belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 7(2), 276-285. https://doi.org/10.24180/ijaws.901667
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024). Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr adresinden 10 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Uysal, N., Baydar, H. ve Erbaş, S. (2006). Isparta populasyonundan gelistirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1), 52-63. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/308843