Öz
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acsády, Ignácz, A Magyar Nemzet Története, Haz.: Sándor Szilágyi, C. V, Az Athenaeum Irodalmi és Részvénytársulat, Budapest, 1897.
- Danışman, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. VII, Yeni Matbaa, İstanbul, 1965.
- Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. II, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1948.
- Gévay, Antal, A Budai Pasák, Bécs (Viyana), 1841.
- Gökbilgin, Tayyip, “Türk İdaresinde Budin”, Atatürk Konferansları, C. V, 1971-1972, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1975.
- Hóman, Bálint – Szekfű, Gyula, Magyar Történet, C. III, Királyi Magyar Egyetemi Nyomda, Budapest, 1935.
- Istvánffy, Miklós, A Magyarok Történetéből, Fordította (Çev.): László Juhász, XXII. Könyvből (Kitaptan), Magyar Helikon, 1962.
- Lamartine, Alphonse de, Osmanlı Tarihi, Çev. Serhat Bayram, İstanbul, 1991.
- Mufassal Osmanlı Tarihi, C. II, Şehir Matbaası, İstanbul, 1958.
- Osmanlı Ansiklopedisi, C. III, Tarih-Medeniyet-Kültür, İstanbul, 1995.
- Osmanlılar Ansiklopedisi, C. I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
- Peçevî İbrahim Efendi, Peçevî Tarihi, C.I, Haz: Bekir Sıtkı Baykal, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1999.
- Révai Nagy Lexikona, C.1, Révai Testvérek Irodalmi Intézet Részvénytársaság, Budapest, 1914.
- Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî (971-1003 / 1563-1595), Haz.: Prof. Dr. Mehmet İpşirli, C. I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
- Szörényi, László, Zrínyi Miklós Szigeti Veszedelem Hősköltemény, Ikon, Budapest, 1993.
- Süreyya, Mehmed, Sicill-i Osmanî, C. I, Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Nisan 1996.
- Takáts, Sándor – Eckhart, Ferenc - Szekfű Gyula, A Budai Basák Magyar Nyelvű Levelezése, A Magyar Tudományos Akadémia, Budapest, 1915.
- Takáts, Sándor, A Török Hódoltság Korából, Genius Kiadás, Budapest, [tarihsiz].
- Takáts, Sándor, Macaristan Türk Âleminden Çizgiler, Çev.: Sadrettin Karatay, MEB, İstanbul, 1970.
- Türk Ansiklopedisi, C. III, MEB, İstanbul, 1971.
- Türk Ansiklopedisi, C. XXIX, MEB, Ankara, 1980.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.II, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1983.
- Várkonyi, Ágnes, Magyarország Története (1526-1686), Akadémiai Kiadó, Budapest, 1987.
- Yücel, Yaşar - İlhan, M. Mehdi, Sultan Süleyman The Grand Turk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1991.
Öz
Yahyalılar Ailesine mensup olan Arslan Paşa, gençlik yıllarından
itibaren babası Mehmed Paşa ile birlikte savaş meydanlarında yerini alır.
Vertizo (1537) muharebesindeki başarısı nedeniyle büyük ün kazanır.
Hatvan, İstolni Belgrad, Pojega, Semendire, Tuna Belgradı sancak
beyliklerinde bulunur. Başarıları nedeniyle 1565 yılında Budin
beylerbeyliğine yükseltilir.
Uç hayatını çok iyi tanıyan Arslan Paşa diplomatik alanda yaptığı
yeniliklerle de kendisinden söz ettirir. Diplomatik yazışmalarda Lâtince
yerine Macarca’yı kullanmaya başlar. Macarca onun döneminde
diplomatik diller arasına girer. Sarayına önemli kâtip ve tercümanlar
getirtir. Ancak bunlardan Kâtip Süleyman ve Yahya Yazıcı, Osmanlı’ya
ve Arslan Paşa’ya ihanet ederek pek çok önemli bilgiyi Macarlara
gönderirler. Onların yazdıkları bu ihanet mektupları da, son derece
önemli tarihi belgeler olmaları nedeniyle çalışmamıza dahil edilmiştir.
Arslan Paşa, Budin beylerbeyliği yaptığı dönem boyunca İstanbul ve
Viyana’nın arasının iyi olmasına ve savaş yapılmamasına gayret eder. Bu
nedenle özellikle hediye gönderimi işiyle meşgul olur. Ancak İstanbul’a
gidecek hediyelerin ve verginin bir müddet gecikmesi ve sınırlardaki
huzursuzluklar onu zor duruma düşürür. Arslan Paşa’nın barış yanlısı
çabaları yeterli olmaz ve iki ülke ilişkileri bozulur, Osmanlılar sefer
hazırlıklarına başlar. Tam da bu sırada Arslan Paşa kimseden müsaade
almadan Palota kalesini kuşatır, ancak bu defa başarı sağlayamayarak Tata
ve Vesprem’in de elden çıkmasına neden olur. Bu nedenle Sokullu
Mehmed Paşa’nın gayretleriyle 3 Ağustos 1566’da boynu vurulur.
Türk ve Macar kaynaklarını karşılaştırarak yaptığımız çalışmada,
Arslan Paşa’nın idamının yalnızca Palota kuşatmasıyla ilgili olmadığı ve
Paşanın arkasından çeşitli planlar yapıldığı görülmektedir. Biz, Arslan
Paşa’nın ve kâtiplerinin yazdıkları mektupları çalışmamıza dahil ederek
konuyla ilgili yeni bilgilere ulaştık ve idam kararının öncesindeki
gelişmeleri göstermeye çalıştık.
Kaynakça
- Acsády, Ignácz, A Magyar Nemzet Története, Haz.: Sándor Szilágyi, C. V, Az Athenaeum Irodalmi és Részvénytársulat, Budapest, 1897.
- Danışman, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. VII, Yeni Matbaa, İstanbul, 1965.
- Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. II, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1948.
- Gévay, Antal, A Budai Pasák, Bécs (Viyana), 1841.
- Gökbilgin, Tayyip, “Türk İdaresinde Budin”, Atatürk Konferansları, C. V, 1971-1972, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1975.
- Hóman, Bálint – Szekfű, Gyula, Magyar Történet, C. III, Királyi Magyar Egyetemi Nyomda, Budapest, 1935.
- Istvánffy, Miklós, A Magyarok Történetéből, Fordította (Çev.): László Juhász, XXII. Könyvből (Kitaptan), Magyar Helikon, 1962.
- Lamartine, Alphonse de, Osmanlı Tarihi, Çev. Serhat Bayram, İstanbul, 1991.
- Mufassal Osmanlı Tarihi, C. II, Şehir Matbaası, İstanbul, 1958.
- Osmanlı Ansiklopedisi, C. III, Tarih-Medeniyet-Kültür, İstanbul, 1995.
- Osmanlılar Ansiklopedisi, C. I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
- Peçevî İbrahim Efendi, Peçevî Tarihi, C.I, Haz: Bekir Sıtkı Baykal, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1999.
- Révai Nagy Lexikona, C.1, Révai Testvérek Irodalmi Intézet Részvénytársaság, Budapest, 1914.
- Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî (971-1003 / 1563-1595), Haz.: Prof. Dr. Mehmet İpşirli, C. I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
- Szörényi, László, Zrínyi Miklós Szigeti Veszedelem Hősköltemény, Ikon, Budapest, 1993.
- Süreyya, Mehmed, Sicill-i Osmanî, C. I, Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Nisan 1996.
- Takáts, Sándor – Eckhart, Ferenc - Szekfű Gyula, A Budai Basák Magyar Nyelvű Levelezése, A Magyar Tudományos Akadémia, Budapest, 1915.
- Takáts, Sándor, A Török Hódoltság Korából, Genius Kiadás, Budapest, [tarihsiz].
- Takáts, Sándor, Macaristan Türk Âleminden Çizgiler, Çev.: Sadrettin Karatay, MEB, İstanbul, 1970.
- Türk Ansiklopedisi, C. III, MEB, İstanbul, 1971.
- Türk Ansiklopedisi, C. XXIX, MEB, Ankara, 1980.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.II, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1983.
- Várkonyi, Ágnes, Magyarország Története (1526-1686), Akadémiai Kiadó, Budapest, 1987.
- Yücel, Yaşar - İlhan, M. Mehdi, Sultan Süleyman The Grand Turk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1991.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Şubat 2006 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2006 Sayı: 19 |