Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Kuruluş Süreci, İlk Mezunları ve Halil İnalcık

Yıl 2016, Sayı: 40, 27 - 43, 01.01.2016

Bekir Koç

Öz

Mustafa Kemal Atatürk’ün özel gayretleri ile 1935 yılında faaliyete geçirilen Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, laik Cumhuriyet’in eğitim, kültür ve bilim anlayışını temsil eden önemli yüksek öğretim kurumlarındandır. Sosyal bilimlerin yeniden inşası, nitelikli araştırmacı ve öğretmen yetiştirilmesi uğraşılarında özel bir misyon üstlenen Fakülte, kuruluş yıllarından itibaren bünyesine kattığı Türk ve yabancı bilim insanları ile Tarih, Coğrafya, Antropoloji, Sümeroloji, Hititoloji, Arkeoloji, Felsefe, Batı ve Doğu dilleri başta olmak üzere birçok alanda kültürel ve bilimsel çalışmalara imza atmıştır. Fakülte’nin ilk mezunlarından olan Halil İnalcık, Prof. Dr. Enver Ziya Karal’ın danışmanlığında hazırladığı Tanzimat ve Bulgar Meselesi 1942 adlı teziyle akademik dünyaya adım atmış, yabancı dillere olan hâkimiyeti, kaynaklara ulaşma iştiyak ve becerisi, eğildiği konularla ilgili karşılaştırmalı tahliller yapabilmesi, Batı ve Doğu’daki gelişmelerden haberdar ve hamasetten uzak bir tarih anlayışı ile ürettiği 200’ü aşkın makale ve onlarca kitapla dünya tarihçiliğinde saygın ve haklı bir yer edinmiştir

Anahtar Kelimeler

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara Üniversitesi, Halil İnalcık, Eğitim, Üniversite

The Establishment of Faculty of Languages and HistoryGeography, First Graduates and Halil İnalcık

Öz

The Faculty of Languages and History-Geography, which was established by particular efforts of Mustafa Kemal Atatürk in 1935, is among significant higher education institutions that represent the educational, cultural and scientific values of the secular Republic. The Faculty has assumed the special mission of reconstruction of Social Sciences and the education of qualified researchers and teachers. The Faculty, with Turkish and foreign scholars that joined its ranks since its formative years, has produced numerous cultural and scientific studies in various fields, including History, Geography, Anthropology, Sumerology, Hittitology, Archeology, Philosophy, Western and Eastern Languages. Halil İnalcık, among the first graduates of the Faculty, entered the world of scholarship with his PhD dissertation entitled Tanzimat and the Bulgarian Question 1942 prepared under the supervision of Prof. Dr. Enver Ziya Karal. İnalcık, has since gained a well-deserved, esteemed place among the historians of the world, with over 200 articles and tens of books that he produced. This renown is based on İnalcık’s command of foreign languages; his talent and aptitude in reaching primary sources; his success in producing comparative analyses; and his abstinence from ideologically-loaded positions, as an informed scholar about the developments in the Western and Eastern worlds

Anahtar Kelimeler

Faculty of Languages and History-Geography, Ankara University, Halil İnalcık, Education, University

Kaynakça

• Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arşivi .
• Akşam 07.01.1936.
• Cumhuriyet, 07.01.1936.
• Cumhuriyet, 10.01.1936.
• Ulus, 07.01.1936.
• Ulus, 09.01.1936.
• Ulus, 19.03. 1936.
• Ulus, 04.05.1940.
• Vakit, 11.01.1936.
• Halkevleri 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı? Ankara 1935.
• Anadolu’nun 60 Yıllık Bilim ve Kültür Köprüsü Ankara Üniversitesi, Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Necdet Adabağ, Doç. Dr. H. Gazi Topdemir, Yrd. Doç. Dr. Bekir Koç, Hakan Kaderoğlu, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 2006.
• Ankara Üniversitesi’nin 60. Kuruluş Yılı Armağanı, Editör: Doğan Atılgan, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 2006.
• Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.II. Sayı 3, Mart- Nisan 1944.
• AKGÜN, Seçil, Tevhid-i Tedrisat, Cumhuriyet Döneminde Eğitim, MEB, İstanbul 1983.
• AKYÜZ, Kenan, “Türk Ocakları”, Belleten, Sayı 196, Cilt L (1986).
• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi, Ankara 2008.
• Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 1939-1940 Ders Yılı Talebe Rehberi, ss.18-20.
• BAŞGÖZ, İlhan, Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1999.
• BİLGİÇ, Emin, "Atatürk, Fakültemiz ve Kürsümüz, Sümerlilerin Tarih, Kültür ve Medeniyetleri", D.T.C.F Atatürk'ün 100. Doğum Yılına Armağan Dergisi, Ankara 1982, ss.75-121.
• Birinci Türk Dil Kurultayı, Devlet Matbaası, İstanbul 1933.
• ÇADIRCI, Musa – SÜSLÜ, Azmi, Ankara Üniversitesi Gelişim Tarihi, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1982.
• ÇELEBİ, Nilgün, “Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ndeki Mülteci Profesörler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 43, 1 (2003), ss. 259-272.
• ÇIĞ, Muazzez İlmiye, Çivi Çiviyi Söker, Söyleşi: Serhat Öztürk, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2002.
• ÇOKER, Fahri, Türk Tarih Kurumu, Kuruluş Amacı ve Çalışmaları, Ankara 1983.
• DEMİR Remzi-ATILGAN Doğan, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ve Türkiye’de Beşerî Bilimlerin Yeniden İnşası, Elli Portre, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 2008.
• DÖLEN, Emre, Türkiye Üniversite Tarihi 1, Osmanlı Döneminde Darülfünun, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2009.
• ——, Türkiye Üniversite Tarihi 2, Cumhuriyet Döneminde Osmanlı Darülfünunu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.
• ERGİN, Osman Nuri, Türk Maarif Tarihi, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
• HIRSCH, Ernst E., Anılarım Kayzer Dönemi Weimar Cumhuriyeti Atatürk Ülkesi, Tübitak Yayınları 2005.
• ——, Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişimi, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1998.
• Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü, Ankara 1943.
• İĞDEMİR, Uluğ, Cumhuriyet’in 50. Yılında Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1973.
• İNALCIK, Halil, “Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Kuruluşu ve İlk Yılları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin 66. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı, Ankara 2003, ss.199-202.
• İNAN, Afet, “Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin Kuruluş Hazırlıkları ve Açılışı 9 Ocak 1936”, Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Anma Kitabı, Ankara 1974, ss. 1-52..
• KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
• Milli Eğitimle İlgili Kanunlar 1, Ankara 1953.
• NEUMARK, Fritz, Boğaziçine Sığınanlar, Türkiye’ye İltica Eden Alman İlim Siyaset ve Sanat Adamları, 1933-1953, (Çev. Şefik Alp Bahadır), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1982.
• SOMEL, Selçuk Akşin, Osmanlıda Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
• SUNGU, İhsan, “Tevhid-i Tedrisat”, Belleten, Cilt II, Sayı 7-8 (1938), ss. 421-423.
• Tarihçilerin Kutbu, Halil İnalcık Kitabı, (Söyleşi: Emine Çaykara), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2005.
• SÜSLÜ, Azmi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin 50 Yıllık Tarihi, Ankara 1986.
• T.C. Maarif Vekilliği, Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Talebe Pansiyonu Talimatnamesi, Başvekâlet Matbaası, Ankara 1939.
• TEKELİ, İlhan -İLKİN, Selim, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1993.
• TEKELİ, İlhan, Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2009.
• TOPRAK, Zafer, “Adem-Havva’dan Homo-Alpinus’a Eugene Pittard, Antropoloji ve Türk Tarih Tezi”, Toplumsal Tarih, Sayı 206, Şubat 2011, s.16.
• ——, “Erken Cumhuriyet’in Bilimi: Antropoloji Türkiye’de Fizik Antropolojinin Doğuşu”, Toplumsal Tarih, Sayı 204, Aralık 2010, s. 30.
• TURAN, Şerafettin, “Türk Aydınlanmasında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Yeri”, Cumhuriyet ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Yayına Hazırlayanlar: Remzi Demir- Doğan Atılgan, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 2008, ss. 3-21.
• ÜSTEL, Füsun, İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931).
• WIDMAN, Horst, Atatürk ve Üniversite Reformu (Çev: Serpil Bozkurt-Aykut Kazancıgil), Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2010.