Arşiv Belgeleri Diliyle Su Değirmenleri Âsiyâb

Year 2016, Issue: 40, 195 - 204, 01.01.2016

Ruhi Özcan

Abstract

Su değirmenleri Osmanlı Devleti’nde genellikle düzenli olarak akan su güzergâhlarına ya da onlara yakın bölgelere kurulmuştur. Arşiv kaynaklarından olan özellikle XIV ve XVI yüzyıllarda her 30 yılda bir yenilenen, cedid yeni ve köhne eski diye tanımlanan Tahrir Defterleri sayesinde Osmanlı Devleti`nin değişik bölgelerindeki su değirmenleri Asiyâb kayıt altına alınmıştır. Bu sayımlar sırasında her eyalet için ayrı ayrı değirmen sayıları, ne kadar süreyle kim tarafından işletildiği, su, yel, ya da kıraç hayvan gücüyle çalışan olup olmadığı belirtilmiştir. Kanun-nameler de işleyiş kuralları vergilendirme usulleri ayrı ayrı vurgulanmıştır

Keywords

Değirmen, Hisse, Öğütme, Tahıl, Vukiyye, Çark.

Watermills Âsiyâb According to Archival Documents

Abstract

Watermills were generally built on the routes where there were flowing water or nearby them. According to the archival sources, particularly the Tahrir Registers, known as cedid new and köhne old , which were renewed for every 30 years especially in XIVth and XVIth centuries, the watermills in the various regions of the Ottoman State were registered. During the inventory, individiual mill numbers for each region, by whom they were managed and also how they were crafted by water, wind or horse-power, were descripted. Their instructions were emphasized in detail in the law books.

Keywords

mill, stock, grinding, grain, vukiyye, mill, wheel

References

• BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Cevdet İktisat, 1334.
• BOA, A.DVN(Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Kalemi), 27/40.
• BOA, DH, MKT(Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi), 1973/59.
• BOA, MF.MKT.560/10. (NOT:MF. MKF var: Maarif Nezareti Meclis-i Kebir-i Maarif)
• BOA, TD,(Tahrir Defteri) 40.
• BOA, TD,(Tahrir defteri) 63. BOA, KKA, 104.
• BOA, TD, (Tahrir Defteri) 415.
• KŞS, 3 KŞS, 10 KŞS, 11 KŞS, 38 KŞS, 45 KŞS, 49 KŞS, 50 KŞS, 54 KŞS, 91 KŞS, 92 KŞS, 105
• AYNURAL,Salih , İstanbul Değirmenleri ve Fırınları Zahire Ticareti (1740-1840), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001.
• CİPOLLA, Dünya Nüfusunun İktisat Tarihi, (Çev: Mehmet Sırrı Gezgin), Ötüken Yayınevi, İstanbul 1992.
• ERDOĞRU Mehmet Akif , “Karaman Vilayeti Kanunnâmeleri”, OTAM,(Osmanli Tarih Arastirmalari Merkezi) Sayı:4, Ankara 1993, s. 467-516.
• GÜRAN Tevfik , 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, İstanbul 1998.
• KOÇER Doğan , Karaman Temettu’ât Defterleri I, Karaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Karaman 2007.
• SAK İzzet – Cemal Çetin,45 Numaralı Konya Şer’iye Sicili, Selçuklu Belediyesi Kültür Yay., Konya 2008.
• SERTOĞLU Midhat , Osmanlı Tarih Lügâti, Enderun Kitabevi, İstanbul 1986.
• ÜNAL Mehmet Ali ,Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta 1997.
• YİĞİT,Ahmet , “XIV-XVI. Yüzyıllarda Menteşe Livasında Değirmenler”, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (ILKE), Bahar 2007, Sayı: 18, s. 98-154.