Kureyşan Aşireti'nin/Ocağı'nın 16. asırdaki Kureyş Cemaati ile tarihsel bağlamdaki yakınlığı

Yıl 2018, Sayı: 43, 229 - 246, 01.01.2018

Kibar Taş

Öz

Bu çalışmada, Tunceli/Nazımiye/Zeve Köyü ve Gaziantep/Yavuzeli/Yukarı Kayabaşı Köyü kökenli Bunların çoğu bugün Adıyaman/Kındırali Köyü’nde yaşamaktadır. Kureyşan aşireti/ocağı ile 16. asırda Orta Anadolu’da özellikle Konya ve Karaman yörelerinde yaşamış olan Kureyş cemaati arasındaki bağlantı üzerinde durulacaktır. Bunlar arasındaki soy birliği hakkında, gerek sözlü kaynaklara, gerekse arşiv belgelerine dayanarak, bazı yeni bilgiler verilecektir. Bu bağlamda ilk olarak, Kureyşan ocağı ve ataları Seyyid Mahmud-ı Kebir’in Kureyş hayatı hakkında, sözlü ve yazılı kaynaklara dayanarak genel bir bilgi verilecektir. Sonra da 13. asrın başında bugünkü Tunceli/Mazgirt yöresine gelen ve kısa bir süre sonra yörenin küçük olması sebebiyle Orta Anadolu’ya göç eden Kureyş aşireti arşivlerde cemaat olarak geçmektedir ile ilgili arşiv kaynaklarına dayanarak, bazı veriler ortaya konulacaktır. Bu belgelerden, hem Kureyş cemaatinin yaşadığı yerler, hem de Kureyş adlı yerleşim yerleri hakkında çeşitli bilgiler elde edilmiştir. Buradaki amaç, sözlü kaynaklar tarafından, bugünkü Kureyşan ocağı ile 16. asırdaki Kureyş cemaati arasında var olduğu ileri sürülen tarihi bağın, yazılı belgelerce desteklenip desteklenmediğini ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler

Kureyşan Aşireti/Ocağı, Kureyş Cemaati

The Relation in The Historical Context of the Qurayshin Tribe Family with the Quraysh Community in the 16th Century

Öz

In this study, the relation of the Qurayshin tribe/family which has its origins in Tunceli/Nazımiye/Zeve Village and Gaziantep/Yukarı Kayabaşı Village Today, most of them live in Adıyaman/Kındırali Village. with the Quraysh community which has lived in Middle Anatolia especially in the regions of Konya and Karaman during the 16th century will be focused on. About the genealogical association between these, based on oral sources and archive documents, will be tried to give some new information. In this context, firstly, general information will be given about the life of the Qurayshin family and their ancestors Seyyid Mahud-ı Kebir Quraysh , based on verbal and written sources. Then, some data about the Quraysh tribe It is named as the community in archives. , which came to the regions of today’s Tunceli/Mazgirt in the beginning of the 13th century and emigrated after a short period of time to Central Anatolia due to the smallness of territory, will be revealed based on archive documents. From these documents, a variety of information has been obtained about both of areas where Quraysh community lived and the settlements called Quraysh. The aim here is to show whether or not the historical relationship, which is claimed by oral sources, between the present Qurasysih family and the Quraysh community in the 16th centruy is supported by written documents

Anahtar Kelimeler

Qurayshin Tribe/Family, Quraysh Community

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• Kasım 1721 tarihli III. Ahmet'in Tuğrasını Taşıyan Şecere.
• Eylül/Ekim 1747 tarihli I. Mahmud'un Tuğrasını Taşıyan Şecere.
• BOA, A. DFE (Bâb-ı Asâfî, Defterhâne-i Âmire), nr. 667.
• BOA, A.MKT.DV. (Sadaret, Deavi Evrakı), 117/48/1-3.
• BOA, A.MKT.UM. (Sadaret, Umum Vilayet Evrakı), 416/37/1-2.
• BOA, BEO (Bâb-ı Âli, Evrak Odası), 2687/201486, 201482.
• BOA, C..EV.. (Cevdet Evkaf), 620/31293.
• BOA, C..EV.. (Cevdet Evkaf), 642/32363.
• BOA, C..SM.. (Cevdet Saray), 60/3030.
• BOA, D..BŞM. (Bâb-ı Defteri Başmuhasebe), 4131/111/1-2.
• BOA, DH.MKT. (Dahiliye, Mektubi Kalemi), 1385/105.
• BOA, DH.MKT. (Dahiliye, Mektubi Kalemi), 1448/97.
• BOA, DH.MKT. (Dahiliye, Mektubi Kalemi),1077/56/1-3.
• BOA, DH.MUİ. (Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi), 89/19/1-2.
• BOA, HAT, 727/34631.
• BOA, İ.E.ML. (İbnülemin Maliye), 57/5341-1/6.
• BOA, İE.ML. (İbnülemin, Maliye), 97/ 9172. BOA, MAD, nr. 5512. BOA, MAD, nr. 6185.
• BOA, MF.MKT. (Maarif Nezareti Mektubi Kalemi), Dosya No:998, Gömlek No:74.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:1108.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:117 ve 17598.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:15998.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:8670.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:9491.
• BOA, ML.VRD.TMT.d, No:9627.
• BOA, Nüfus Defteri No: 3396.
• BOA, Nüfus Defteri No: 3398.
• BOA, Nüfus Defteri No: 3399.
• BOA, Nüfus Defteri No: 3480. BOA, TD, nr. 1061. BOA, TD, nr. 117. BOA, TD, nr. 32. BOA, TD, nr. 636.
• BOA, TFR.I.ŞKT. (Teftişat-ı Rumeli Evrakı (Rumeli Müfettişliği), Arzuhaller) 64/6389.
• BOA, Y.A.RES. (Yıldız Resmi Maruzat), 152/94/1-4.
• Cumhuriyet Arşivi, Bakanlıklararası Tayin Daire Başkanlığı, Fon Kodu: 30-11-1-0, Yer No:290-8-4.
• Hüdavendigar Salnamesi-19, H.1310/1892/93. TKA, TD, nr. 116.
• TKA, TD, nr. 146 (eski no:287). TKA, TD, nr. 76. TKA, TD, nr.149.
• Basılı Arşiv Kaynakları
• Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 1995.
• Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530)-I, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 1996.
• Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530)-I, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1993.
• Araştırma ve İncelemeler
• Bingöl, Muş/Varto Yörelerinde Ocaklar, Oymaklar ve Boylarla İlgili Araştırma Sonuçları, Gıyasettin Aytaş (Editör), Ankara, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi Yayınları, 2010
• ÇAKIR, İbrahim Etem, "Uşak Kazâsı (1676 tarihli Avârız Defterine göre)", OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı:28, Yıl: 2010, s.27-47.
• HALAÇOĞLU, Yusuf, Anadolu'da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650), IV, Togan Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• İBNÜ'L-ESİR, El Kâmil Fi't-Tarih, Cilt:10, ter.: Ahmet Ağırakça…, Hikmet Yayınları, İstanbul, 2008.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Akçağ Yayınları, 11. Baskı, Ankara, 2009.
• Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara, T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1968.
• SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2006.
• TÜRKAY, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar, İşaret Yayınları, İstanbul, 2005.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, III/1, Türk Tarih Kurumu, 6. Baskı, Ankara, 2003. İnternet Kaynakları
• https://tr.wikipedia.org/wiki/A%C4%9Fa%C3%A7beyli,_Sivasl%C4%B1 , http://www.koyumuz.net/hava_durumu-31896-Sivasli-Agacbeyli (E.T.20.04.2017).
• http://koyu.com.tr/ilce/Karaman,_Ayranci E.T.22.04.2017.
• http://www.aslanapa.gov.tr/kureysler (E.T.22.04.2017).