FORWARD,TÜREV PİYASALARI,FUTURES VE OPSİYONLAR ÜZERİNE TEORİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 36 - 57, 26.01.2024

Kübra Suna

Öz

Forward, futures opsiyon sözleşmeleri, türev piyasalarda riskten korunma (hedging) ve spekülasyon amacıyla en yaygın kullanılan enstrüman türleridir. Bu sözleşme türlerinin kullanım alanları benzerlik gösterse de, teorik ve işleyiş süreçleri açısından bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bir sözleşmenin belirli bir varlık üzerinde uygulanabilmesi, sözleşmenin tarafları açısından belirli sonuçlar doğuracaktır. Bu sonuçların en önemlisi, sözleşmenin vadesi boyunca veya vade sonunda ortaya çıkacak kar veya zarardır. Finans piyasalarında faaliyet gösteren bireyler ve kurumların büyük bir çoğunluğu türev piyasalarda işlem yapmaktadır.Bu yatırımcıların, ilgilendikleri enstrümanın ileri bir tarihte fiyatının belirsiz olma ihtimalinin yüksek olması, türev piyasaların gelişimindeki en önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de, özellikle Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nın faaliyete geçmesiyle birlikte türev piyasaların etki alanında önemli bir artış gözlenmiş ve bu artışla birlikte kullanım alanları da yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada, forward, futures ve opsiyon sözleşmeleri gibi türev piyasaların temelini oluşturan enstrümanlar teorik olarak incelenmiş ve döviz birimlerine ilişkin sözleşmeler üzerinde örneklemeler yapılarak pratik bir uygulama gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türev piyasaları, Forward, Futures, Opsiyon Sözleşmleri

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Aydın Z., (2007), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İşletmelerde Döviz Futures Sözleşmeler İle Kur Riski Yönetimi: Vob (Vadeli Işlemler Ve Opsiyon Borsasi) Uygulaması
• Akın Ş., (2022), Hedging Performanasının Değerlendirilmesi, https://tr.linkedin.com/pulse/hedging-performansının-değerlendirilmesi-şafak-akin
• Ağun İ., (2023), Vadeli Piyasalar Ve Türkiye Uygulaması, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Açıkders, (2023), Vadeli İşlemler, http://www.vadeli.freeservers.com
• Başak B., (2009), Borsa Opsiyon Sözleşmesi, AÜ SBF Dergisi, Sayı. 64, No. 4 Ceylan A. Ve Korkmaz T., (2017), Sermaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Coşkun F., (2017), Türkiye’deki Hisse Opsiyon Planları, https://www.erdem-erdem.av.tr/bilgi-bankasi/turkiyedeki-hisse-opsiyon-planlari
• Dünya Bankası, (2022), Emtia Piyasaları Görünümü, https://immib.org.tr/tr/dunya-bankasi-emtia-piyasalari-gorunumu-nisan-2022
• Ersan İ., (2003), Finansal Türevler , Literatür Yayıncılık, İstanbul
• ETD Volume, (2021), https://www.fia.org/resources/etd-volume-may-2021, Futures Piyasasi Tarihçesi, (2023), https://www.investaz.com.tr/futures-yurt-disi-piyasalar/futures-piyasasi-tarihcesi,
• Gözgör G., (2008), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Teorisi Anabilim Dalı, Finansal Türev Piyasaları: Forward, Futures, Opsiyon ve Döviz Üzerine Bir Uygulama Getiri ve Fiyatlar, (2022), https://www.isportfoy.com.tr/getiri-ve-fiyatlar
• Hacıoğlu M., (2010), Yükselen Piyasa Ekonomilerinin Vadeli Işlemler Piyasalarinda Risk Yönetimi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı
• Kalafat M., (2012), Türev Ürünlerin Tarihsel Gelişimi, http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/mustafakalafat/011/
• Melvin M. Ve Norrbin S. C., (2016), Uluslararası Finans, 8. Basımdan Çeviri, Ankara: Nobel Kitapevi
• Opsiyon Eğitimi, (2022), https://www.osmanlimenkul.com.tr/uploaded_files/file/pdf/Opsiyon_Egitim.pdf
• Öznacar R., (2006), Vadeli Işlemlerin Para Piyasalarina Etkileri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Para, Sermaye Piyasalari Ve Finansal Kurumlar Bilim Dalı Rusya-Ukrayna Savaşının Küresel Ekonomiye Ve Türkiye’ye Etkileri, https://setav.org/assets/uploads/2022/07/R199.pdf Reuters, Olivier Matthys, (2022), Avrupa Merkez Bankası Eflasyon Beklentisi, https://tr.sputniknews.com/ekonomi/202106101044705837-avrupa-merkez-bankasi-enflasyonda-artisin-devam-etmesini-bekliyor/
• Sarikovanlik V., (2022), Sermaye Piyasaları ve Finansal Kurumlar Yönetimi, İstanbul Üniversitesi Açik Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
• Sadıki C., (1995), Vadeli Piyasalar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Para· Banka Ana Bilim Dali Selçuk Üniversitesi, (2022), Vadeli Işlem Piyasalari, http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/8431/190594.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Tanınmış Yücememiş B. Ve Çinko L., (2019), Finansal Piyasalar Para ve Bankacılık, 1. Basım, Ankara: Nobel Yayıncılık
• Türkiye Sermaye Piyasaı Aracı Kuruluşları Birliği, (2007), Menkul Kıymeter ve Diğer Sermaye Araçları İleri Düzey Lisansı Eğitimi, http://www.tspakb.org.tr
• Türkiye Bilimler Akademisi, (2022), Türev Araçlar Piyasası, https://acikders.tuba.gov.tr/pluginfile.php/3399/mod_resource/content/2/T%C3%BCrev_Ara%C3%A7lar_Piyasas%C4%B1.pdf
• VİOP Tanıtım Kitapcığı Osiyon Sözleşmeleri, (2018), https://borsaistanbul.com/files/VIOP_Tanitim_Kitapcigi_Opsiyon_Sozlesmeleri.pdf,
• Yurt Dışı Vadeli İşlemler, (2023), https://www.phillipcapital.com.tr/yurt-disi-vadeli-islemler Yıldırım M., (2008), Banka Muhasebesi, https://www.tbb.org.tr/content/upload/dokuman/815/3258.pdf