TROLEYBÜSLERDEN TRAMBÜSLERE: TÜRKİYE'DE ELEKTRİKLİ TOPLU TAŞIMACILIK DENEYİMİ

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 27 - 38, 31.07.2025

Serkan Aycil

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 1947-1992 yılları arasında Ankara, İzmir ve İstanbul gibi büyükşehirlerde faaliyet gösteren troleybüs sistemlerinin tarihsel gelişimini ve kaldırılma süreçlerini analiz etmeyi, ayrıca günümüzde Malatya ve Şanlıurfa’da uygulanmakta olan modern trambüs sistemlerinin teknik ve işlevsel özelliklerini inceleyerek söz konusu sistemlerin kentsel ulaşım üzerindeki etkilerini ve sürdürülebilirlik bağlamındaki rollerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmada, belediye arşivleri, teknik raporlar ve akademik literatürden elde edilen veriler doğrultusunda kapsamlı bir analiz gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulguları, Türkiye’de troleybüs sistemlerinin gelişim sürecini, tercih edilme nedenlerini, teknik ve işletimsel özellikleri ile kaldırılma gerekçelerini ortaya koymakta ve günümüzde yeniden gündeme gelen trambüs sistemlerinin değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Malatya ve Şanlıurfa örneklerinde olduğu gibi yerli üretimle geliştirilen ve çağdaş teknolojilerle donatılan modern trambüs sistemleri, çevresel sürdürülebilirlik ve ekonomik verimlilik açısından kent içi ulaşımda yeniden benimsenebilir bir ulaşım seçeneği olarak ön plana çıkmaktadır. Sonuç olarak, ulaşım politikaları ve yerel yönetimlerin stratejik planlamaları çerçevesinde, yakın gelecekte trambüs ve diğer hibrit ulaşım çözümlerinin Türkiye'de daha yaygın hâle gelebileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Troleybüs , Trambüs , Kent İçi Ulaşım

Kaynakça

• Acun, M. F. ve Ercoşkun, Ö. Y. (2020). Trambüs Sisteminin Ulaşıma ve Çevreye Olan Etkisi: Malatya Örneği. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 6(12), 215-232.
• Bartłomiejczyk, M. ve Polom, M. (2011). Determinants of Functioning of Trolleybus Transport in Selected Cities of the European Union. Gdynia-Pelplin: Bernardinum.
• Berent, Orhan. (2005). İzmir Troleybüsleri. Erişim 09 Aralık 2024. https://web.deu.edu.tr/berent/trolleybus/trolleybus.html
• Deniz, M., Karaca, N. ve Yurtcu, O. (2023). Okul Yöneticilerinin Karar Verme Stillerine Dair Araştırmaları: 2014-2022 Yılları Arasındaki Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi. Ulakbilge, 11(81), 176-185. doi.: 10.7816/ulakbilge11-81-06
• Dikmen, İ. C. (2017). Malatya Trambüs Hattının Matlab Ortamında Modellenmesi. Erişim 11 Aralık 2024. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.17929.75367
• Dursun, S. (2011). Avrupa Birliği’nin Enerji Politikası ve Türkiye. Ankara: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• ESHOT. (2013). Dünden Bugüne ESHOT Genel Müdürlüğü 70. Yıl Anısına. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Geçkil, T., Karabaş, B. ve İnce, C. B. (2022). Trambüs Sisteminin Seçimi ve Uygulama Koşullarının Değerlendirilmesi: Malatya Örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (38), 205-217.
• İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü. (2022). Faaliyet raporu 2022. İstanbul.
• İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü. (2023). Faaliyet raporu 2023. İstanbul.
• Karakoç, E. (2015). Cumhuriyet Döneminde İstanbul’da Ulaşım. (Ed. Coşkun Yılmaz) Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Ulaşım içinde s. 502-533. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür A.Ş.
• Karayolu Ulaştırması Özel İhtisas Komisyonu Raporu. (1971). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporları. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Kayserilioğlu, R. S. (2017). Troleybüs: Bir Dönemin Güçlü Emektarı. İstasyon, 22-27.
• Kurtoğlu, A. ve Noyan, M. (2015). İstanbul'un 100 Ulaşım Aracı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kültür A.Ş.) Yayınları.
• MOTAŞ. (2025). Hakkımızda. Erişim 24 Mart 2025. https://www.motas.com.tr/pages/content/hakkimizda-3.html
• Orhon, O. (2022). İstanbul İETT Otobüsleri. İstanbul: İkinci Adam Yayınları.
• Öncü Yıldız, A. M. (2017). 20. Yüzyılda Ankara’nın Kentsel Yapısı ve Ulaşım Sistemindeki Gelişmeler. Ankara Araştırmaları Dergisi, 5(1), 108-122.
• Seven, S., Dikmen, İ. C. ve Karadağ, T. (2018). Tam Elektrikli Toplu Taşıma Sisteminin Simülasyonu Örnek Çalışma: Malatya Trambüs Projesi. 9th International Automotive Technologies Congress içinde (s. 959-969). (OTEKON 2018), Bursa, Türkiye.
• Soffer, Jacques. (1983). The Trolley Bus: Where it is and Where It’s Going (August 29-September 1, 1982). Washington: Transportation Research Board, National Academy of Sciences.
• Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi. (2023). Başkan Beyazgül’den Şanlıurfa’ya Müjde: Trambüsler 1 Yıl Ücretsiz. Erişim 24 Mart 2025. https://www.sanliurfa.bel.tr/icerik/15539/21/baskan-beyazgulden-sanliurfaya-mujde-trambusler-1-yil-ucretsiz
• T.C. Ankara Büyükşehir Belediyesi. (2025). Toplu Taşımada 76. Yıl. Erişim 09 Ocak 2025. https://www.ankara.bel.tr/haberler/toplu-tasimada-76-yil-998
• Topal, O. (2019). Türkiye Toplu Ulaşım Sisteminde Elektrikli Otobüsler. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 15, 155-167. https://doi.org/10.31590/ejosat.512606
• Zavada, J., Blaskoviç Zavada, J. ve Milos, K. (2010). Conditions for Implementing Trolleybuses in Public Urban Transport. Promet-Traffic&Transportation, 22(6), 467-474. https://doi.org/10.7307/ptt.v22i6.212