DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE DİNİ MİMARİDE ADI GEÇEN AHŞAP USTALARI VE ESERLERİ

Year 2022, Issue: 2, 84 - 105, 28.09.2022

Demet Taşkan

Abstract

Bu çalışma Doğu Karadeniz Bölgesi sınırları içindeki altı ili kapsamaktadır. Trabzon, Rize ve Artvin illerinde bulunan eserler tarafımızdan yapılan araştırmalarla yerinde incelendi. Giresun, Gümüşhane ve Bayburt illeri ise yayınlardaki bilgiler derlenerek çalışmaya dâhil edildi. TRT tarafından yapılan ve Doğu Karadeniz Bölgesi ustalarını konu alan bir belgeselden de yakın tarihe kadar hayatta olan sekiz usta ismine ve bunlarla yapılan röportaja ulaşıldı. Ayrıca bu iller dışında Ordu ve Samsun gibi Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan iller ile Gürcistan Acara Keda Bölgesi’nde bulunan yapılarda adı geçen usta isimleriyle de karşılaştırma yapıldı. Doğu Karadeniz Bölgesinde bulunan altı il arasında ahşap malzeme kullanımının en fazla Trabzon, Rize ve Artvin’de olduğunu gördük. Usta ismi bulunan eserlere ise çoğunlukla Trabzon ve Rize illerinde rastladık. Bu bölgede ahşap malzemenin yoğun olması dışında usta ismi bulunan eserlerin de çoğunun ahşap olmaları bu ustaların çoğunlukla ahşap yapı ve süsleme ustaları olduğunu düşündürmektedir. Bu çalışmada usta ismi bulunmayan eserler ise üslup ve süsleme özellikleri bakımından karşılaştırıldı. Böylelikle aynı ustanın yaptığı eserler tespit edilmeye çalışıldı; ayrıca usta çırak ilişkisi ve gezici ustaların varlığı üzerinde duruldu. Bunlar dışında ustaların eserlere attıkları imzaları da incelenerek ustaların isimleri dışında bazı imzalardan memleketleri ve etnik kökenleri de tespit edildi. Ustaların memleketlerine dair yaptığımız dökümler sonucunda ise çoğunun aynı ilden çıktığı görüldü.

Keywords

Doğu Karadeniz, Geleneksel, Ahşap, Usta

References

• AYTEKİN, O. (1999), Ortaçağdan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Mimari Eserler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BAYHAN, A. (2006), “Ordu İkizce ’den Bir Ahşap Cami: Laleli (Eski) Camii”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (16), 55-84.
• KARPUZ, H. (1993), Rize, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ÖZKAN, H. (2008), “Bayburt/Konursu Ulu Camii ve Çeşmesi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, (13), 57-67.
• SARI, Y. (2021), Trabzon ve İlçelerinde Camiler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Samsun.
• SEÇKİN, S. (2018), “Gürcistan/Acara Keda Bölgesi’ndeki Osmanlı Dönemi Camileri”, Turkish Studies Social Sciences, 13 (18), 1133-1169.
• SEÇKİN, S. (2018), “Gürcistan/Acara Keda Bölgesi’ndeki Osmanlı Dönemi Camilerinin İnşa Tarihleri ve Usta İsimleri Hakkında Değerlendirmeler”, Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları XXIII, 501-509.
• TAŞKAN, D. (2011), Artvin İli Borçka ve Hopa İlçeleri Camilerinde Ahşap Süslemeler, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
• TAŞKAN, D. (2016), Trabzon İli Camilerinde Ahşap Minberler, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
• TERZİOĞLU, O. (2008), Rize’nin Tarihi Tahta Camileri ve Oymacılık Sanatı, İmaj Basın Yayın, İzmir.
• ÜNAL, Ç. (2021), Trabzon Mihrapları, Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• YAVUZ, M. (2009), Çaykara ve Dernekpazarı’nda Geleneksel Köy Camileri, Dernek Pazarı Kaymakamlığı, Ankara.