Ortaköy Esma Sultan Yalısı’nın Bilinmeyen Yönleri

Year 2025, Issue: 7, 1 - 5, 29.03.2025

Selman Can

https://doi.org/10.62425/palmet.1572208

Abstract

Ortaköy’de yer alan Esma Sultan Yalısı, Boğaziçi yalıları arasında hakkında en az bilgiye sahip olduğumuz yapılardan biridir. Osmanlı tarihi içerisinde hanım sultanların isim benzerlikleri nedeniyle yayınlarda çok sık olarak karıştırıldıkları ve tarihsel olayların akışına aykırı bilgilerle tanıtıldıkları görülmektedir. Esma Sultan ismi de bunlar arasındadır. Ortaköy’de yer alan Esma Sultan Yalısı, Hazine-i Hassa tarafından bir hanım sultan için inşa ettirilmiş bir yapı değildir. Yalı, İstanbul’un en tanınmış tüccarlarından Sarraf Maksud tarafından 1849 yılında inşa ettirilmiştir. 1900 yılında bu ailenin varislerinden alınan yalı Esma Sultan’ın oğullarına tahsis edilmiş, dolayısıyla bu tarihten sonra yapı Esma Sultan Yalısı olarak anılmaya başlanmıştır. Yapının alımından sonra detaylı bir tamiratı yapılır ve bazı ek binalar inşa edilir. Esma Sultan Yalısı Cumhuriyet’in ilanına kadar oğulları tarafından kullanılır. 1924’te hanedanın yurt dışına çıkarılması üzerine yapı satılmış, tütün deposu olarak kullanılmıştır. 1952 yılında Saffet Baştımar tarafından satın alınmıştır. Üst katı marangozhane, alt katı çelik, kömür deposu olarak kiraya verildiği dönemde 1 Mart 1975 günü yanmıştır. Osmanlı Arşivi’nden elde edilen yeni belgeler ile Esma Sultan Yalısı’nın inşa süreci ve kullanımı ilk kez bu çalışmada ortaya konulmaktadır.

Keywords

Yalı, Esma Sultan, Osmanlı Arşivi, Boğaziçi, II. Abdülhamid

References

• Açba, H. (2007). Son Dönem Osmanlı Padişah Eşleri; Kadın Efendiler, İstanbul.
• Bayır, Ö. (2019). Osmanlı Arşivi’nin Ermeni Araştırmaları Açısından Önemi ve Belgelere Göre Ermeni Toplumuyla Münasebetler. 1000. Yılında Türk-Ermeni İlişkileri, Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları, Ankara.
• Erdenen, O. (2006) Boğaziçi Sahilhaneleri II, İBB Kültür Yayınları, İstanbul.