The Illustrated Dowry Chests of the Güney District in Denizli

Year 2025, Issue: 8, 80 - 88, 29.09.2025

Zeynep Özkan Tekneci , Hasan Uçar

https://doi.org/10.62425/palmet.1653742

Abstract

Chests have been utilised for various purposes from the past to the present. Produced in different sizes and materials, they stand out for both their functional and aesthetic qualities. The use of chests has a long history and a significant place in Turkish culture, as well. In general terms, a chest can be defined as a piece of furniture in the shape of a rectangular prism, which has a lid that opens from the top and is used for storing belongings. It is observed that chests have been widely used as storage furniture in traditional Turkish houses. Another significant use of chests, which constitutes the main focus of this study, is their use as a dowry chest. Within the scope of this study, illustrated chest examples, which constituted the majority of dowry chests in the Güney district and were once a fashionable trend, have been examined. Since the chests exhibit uniformity in form, they have been categorised based on their ornamental features. Accordingly, the illustrated chests of Denizli's Güney district have been classified into three categories: still-life chests, chests with animal figures, and chests with architectural depictions. These ornaments were created using a printing technique on metal plates of various sizes. Although the tradition of dowries and dowry chests in the Denizli Güney region, of which the examples constitute our study subject, it has lost its former significance over time. Nevertheless, these dowry chests hold artistic value, as they reflect a particular period's aesthetic preferences and fashion trends.

Keywords

chest , dowry , dowry chest , denizli , güney district

Denizli Güney İlçesinin Resimli Çeyiz Sandıkları

Abstract

Sandık genel tanımıyla; içinde çeşitli eşyaların muhafaza edilerek saklandığı, üstü kapaklı, dikdörtgenler prizması şeklindeki bir mobilyadır. Sandıkların, Türk evlerinde depolama mobilyası olarak yaygın bir kullanıma sahip olduğu görülmektedir. Geleneksel Türk evlerindeki sandık odalarında, her aile üyesinin eşyalarını koyduğu bir sandığı bulunmaktaydı. Bunun yanı sıra bu odalardaki sandıklar, içerisinde muhafaza edilen eşyalara göre elbise sandığı, çarşaf sandığı, çamaşır sandığı şeklinde işlevine göre ayrı ayrı isimlendirilmiştir. Sandığın önemli bir kullanımı da çalışmamızın konusunu oluşturan çeyiz sandıklarıdır. Bu sandıklarda; evlenecek kızların, baba evinden yeni kuracağı eve götüreceği eşyaları saklanmaktadır. Geleneksel bir sandık çeyizi el emeğiyle yapılmış; halı, kilim, kumaş, bez, dokuma, örgü ve işleme türünden giyim, yatak odası, oturma odası, mutfak eşyaları, sofra ve hamam takımları gibi eşyalardan oluşmaktadır. Günümüzde çeyiz ve çeyiz sandığı geleneği kısmen sürdürülmekle birlikte eski önemini kaybetmiştir. Çeyizlik eşyaların saklanmasında daha modern tasarımlı sandıklar tercih edilmeye başlanmıştır. Geleneksel çeyiz sandıkları ise belirli bir dönemin modasını yansıtan birer sanat ürününe dönüşmüştür. Bu çalışma kapsamında; Güney ilçesinde yer alan ve bir dönemin modası olan resimli sandık örnekleri incelenmiştir. Bu sandıklar, ahşap malzemenin, metal levhalar ile kaplandığı düşük maliyetli örneklerdir. Sandıkların üzerine çivilerle monte edilen metal levhalar, baskı teknikli çeşitli kompozisyonlarla süslüdür. İncelenen çeyiz sandıkları süsleme özelliklerine göre natürmortlu sandıklar; hayvan figürlü sandıklar ve mimari tasvirli sandıklar olarak üç farklı kompozisyondan oluşmaktadır. 17. yüzyılda ilk kez Edirneli ustalar tarafından ahşap malzeme üzerine boyama tekniği ile işlenen Edirnekâri üslubunun, baskı tekniği ile metal levhalar üzerine resmedildiği bu çeyiz sandıkları 20. yüzyılın ikinci yarısı ile tarihlenmektedir.

Keywords

sandık , çeyiz , çeyiz sandığı , denizli , güney ilçesi

References

• Arseven, C. E. (1998). Sanat ansiklopedisi (Cilt 4). Milli Eğitim Basımevi.
• Balkanal, Z. (2019). Türk kültürünün değer yargılarını yansıtan kilim motiflerine tasarım açısından alternatif bir yaklaşım; Kaat’ı sanatında uygulamaları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 341–352.
• Beydiz, M. G. (2014). Gemi tasvirli çeyiz sandığı kapakları. Kalemişi Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 2(3), 11–22.
• Cömert, M. (2002). Edirnekari sandıklar. Antik Dekor Dergisi, 72, 102–106.
• Çayan, S. (2017). Hatay ilinde bezemeli çeyiz sandıkları. 1. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı (3–5 Kasım 2017) (ss. 212–222). Nobel Akademik Yayıncılık.