Milli Kimliğin İnşasında Futbol Kulüplerinin Rolü: Traxtor Tebriz Sazi Örneği ve İnternet Medyasında Traxtor Tebriz Sazi Kulübü

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 63, 29.06.2022

Erol İlhan , Enver Mert Alıcı

Öz

Futbol günümüzde milyonlarca insan tarafından oynanan, ilgiyle takip edilen, medya ve spor endüstrisinin en önde gelen branşlarındandır. Futbol, diğer spor dallarıyla karşılaştırıldığında dünya üzerinde tartışmasız en fazla taraftar kitlesine sahip spor dalıdır. Büyük çaptaki taraftar kitleleri sayesinde futbol, en popüler spor dallarının başında gelmektedir. Futbol taraftarlığının, bireye bir kimlik bahşetmesi sebebiyle dünya üzerinde herhangi bir takımı tutan milyonlarca insan bulunmaktadır.
Futbol taraftarlığının geniş bir toplumsal ağı teşkil etmesi sebebiyle futbol, sadece bir spor dalı olarak değil; aynı zamanda toplumsal kültürel ve ekonomik bir olgu olarak da karşımıza çıkmaktadır. Futbolun toplumsal kimliklerin inşasında ve ideolojinin yeniden üretiminde yadsınamaz bir katkısının olduğu görülmektedir. Bu sayede toplumda azınlıkta kalan görüşler, ideolojiler, kültürel ve etnik kimlikler kendilerini futbol aracılığıyla ifade edebilmektedirler. Kimliğin inşa edilmesi sürecinde futbol ve futbol kulüpleri aracı konumuna dönüşmektedirler. Bu çalışmada kimliğin inşa edilmesi sürecinde futbolun nasıl bir işleve sahip olduğu İran’daki Azerbaycan Türklerinin takımı Traxtor Tebriz Sazi futbol kulübü örneği üzerinden değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Türk medyasında Traxtor Tebriz Sazi kulübünün nasıl temsil edildiği, TRT Spor, NTV Spor ve Kırım Haber Ajansı’nın internet haberleri üzerinden, Van Dijk’in ‘‘Eleştirel Söylem Analizi’’ yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Futbol, Kimlik, Traxtor Tebriz, İnternet Medyası

Kaynakça

• Abbas, K. (2019). Güney Azerbaycan’da basın faaliyetleri: Muhammed Hatemi’nin cumhurbaşkanlığı dönemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atsız, H. N. (2011). Türk ülküsü, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Benner, E. (2014). Marx ve Engels’te milliyetçilik ve millî kimlik: Bir yeniden değerlendirme. (Ufuk Alkan çev.), Mülkiye Dergisi, 38(1), 167-193.
• Çelik, M. ve Akçi, Y. (2016). Futbol taraftarlığı ve kurumsal aidiyet ilişkisi incelemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58), 948-959.
• Cin, H. (2018). ‘‘Hüseyin Nihal Atsız’ın çıkardığı Orkun Dergisi’nde (6 Ekim 1950-18 Ocak 1952) dil, kültür ve milliyetçilik’’. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(8), 385-397.
• Demir, M. (2020). Endüstriyel futbol ve futbolda teknoloji kullanımı. TRT Akademi, 5(9), 356-375.
• Doruk, Ö. (2013). Disiplin toplumu ve haber söylemi: Gökkuşağı Derneği’nce yapılması planlanan yürüyüşün engellenmesine ilişkin haberlerin çözümlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), 106-132.
• Durur, E. K. (2011). Milliyetçilik söylemi ve medya. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 35-50.
• Durur, E. ve Bakar, H. (2016). Futbolda milliyetçilik: 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası haberlerine yönelik söylem analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(2), 781-805.
• Gökalp, E. (2007). Türk milliyetçiliği söylem(ler)inin spor basınında yeniden inşası (1990-2002). Kültür ve İletişim Dergisi, 10(2), 9-62.
• Gökalp, Z. (2004). Türkçülüğün esasları. M.E.B Yayınları, İstanbul.
• Gökalp, Z. (2014). Türkleşmek, islâmlaşmak, muasırlaşmak. Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Gökulu, G. (2008). Futbol haberlerinin sunumunda şiddet, fanatizm ve milliyetçilik. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(3), 147-164.
• Kerestecioğlu, İ. (2011). Milliyetçilik ve Modernleşme İlişkisi Üzerine. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (23-24), 195-200.
• Öntürk, Y., Karacabey, K. & Özbar, N. (2019). Günümüzde spor denilince ilk akla neden futbol gelir? Sorusu üzerine bir araştırma. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 1-12.
• Parlak, E. (2013). Politika ve Futbol: Modern Tarihte Etkileşim Süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü, İstanbul.
• Ramazani, E. (2013). İran’daki Türklerde spor ve toplumsal hareket ilişkisi: Traxtor futbol takımı örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saygın, A. U. (2012). Futbol ve milliyetçilik: Türk Milli Takımı’nın katıldığı dünya kupalarının Hürriyet gazetesi üzerinden çözümlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Şahin, M. Y., Yenel, F. & Çolakoğlu, T. (2010). Spor ve milliyetçilik etkileşimi: Ulusal kimlik oluşturmada sporun yeri ve önemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1244-1263.
• Ulus, S. (2007). Sporda/Futbolda şiddet ve kışkırtılan milliyetçilik. Marmara İletişim Dergisi, 12(12), 213-229.
• Yardım, G. ve Doğruel, H. (2019). Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Haber Metinlerinin İncelenmesi: Pippa Bacca Cinayeti Örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 137-148.
• Zelyurt, M. K. (2013). Dünyanın çeşitli ülkelerinde etnik gerilimler bağlamında futbol. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 179-214.
• Zelyurt, M. K. (2019b). Futbol taraftarlığı, özdeşleşme ve kimlik: Taraftarlıktan fanatizme. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt.6, Sayı.1, 85-105.
• Zürcher, E. J. (2017). Türkiye’de etnik çatışma (8. Basım). İletişim Yayınları, İstanbul.